Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Oparówce

Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
obecnie kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
Zabytek: nr rej. A-98 z dnia 02.08.2004[1]
kościół filialny
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Oparówka

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Józefa w Wysokiej Strzyżowskiej

Położenie na mapie gminy Wiśniowa
Mapa konturowa gminy Wiśniowa, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Oparówka, cerkiew”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Oparówka, cerkiew”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Oparówka, cerkiew”
Położenie na mapie powiatu strzyżowskiego
Mapa konturowa powiatu strzyżowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Oparówka, cerkiew”
Ziemia49°50′01,2″N 21°42′47,8″E/49,833667 21,713278

Cerkiew Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Oparówce – zabytkowa dawna cerkiew greckokatolicka w Oparówce, założona w pierwszej połowie XVI wieku i wymurowana w stylu neoromańskim w latach 1909–1911. Od 1947 użytkowana przez Kościół łaciński, od 1962 stanowi kościół filialny parafii w Wysokiej Strzyżowskiej.

Świątynię wraz z dzwonnicą, starodrzewem i cmentarzem wpisano w 2004 do rejestru zabytków[1]. Jest klasycznym przykładem cerkwi w stylu ukraińskiego historyzmu (tak zwanego ukraińskiego stylu narodowego).

Historia obiektu

Parafia prawosławna istniała w Oparówce od pierwszej połowy XVI wieku[2] – zgodnie z tradycją odnotowaną w 1743 została wystawiona dzięki opiece zakonu cysterskiego, a opactwo w Koprzywnicy posiadało Oparówkę od 1522[3]. W 1936 w archiwum cerkwi św. Paraskewy w Rzepniku miał znajdować się akt nadania cerkwi w Oparówce przez cystersów z Koprzywnicy jej budowniczemu, popowi Hnatowi, z datą 1513. Data ta budzi wątpliwość, ponieważ wieś należała wówczas do Trzecieskich[3]. Pierwsza pewna wzmianka o cerkwi w Oparówce pochodzi z 1559, gdy właścicielem wsi zostało opactwo benedyktynów w Tyńcu i cerkiew została ponownie uposażona[3]. Parafia grekokatolicka powstała poprzez przystąpienie do unii brzeskiej przypuszczalnie jeszcze przed 1691, kiedy unię przyjęła cała eparchia przemyska[2]. W 1700 obok pierwotnej cerkwi powstała nowa, również drewniana[2]. Z 1743 pochodzi pierwszy opis cerkwi sporządzony w ramach wizytacji kościelnej dekanatu dukielskiego, który potwierdza, że nosiła wezwanie Narodzenia Najświętszej Marii Panny[2]. W 1775 pożar zniszczył księgi parafialne[4]. W 1799 podczas regulacji eparchii przemyskiej cerkiew utraciła status parafii[5]. W latach 1880–1885 podupadająca świątynia została odbudowana z inicjatywy dziekana krośnieńskiego ks. Teodora Mereny przy zachowaniu wcześniejszego prezbiterium[5].

Przed 1906 parafia została przywrócona. Obecna murowana cerkiew powstała w stylu neoromańskim[6] według projektu Wasyla Nahirnego i przy wsparciu finansowym diaspory rusińskiej ze Stanów Zjednoczonych w latach 1909–1911[7]. 7 lutego 1912 cerkiew konsekrował ks. Merena[8]. W 1912 rozebrana została drewniana cerkiew, wykonana techniką zrębową z dachem kalenicowym, wraz z gotyckim portalem drewnianym z 1700 o nadprożu w formie spłaszczonego oślego grzbietu[9][a]. Prace przy nowej świątyni trwały do 1914, kiedy wzniesiono również niezachowaną do dzisiaj wolnostojącą dzwonnicę drewnianą[8]. W okresie międzywojennym parafia należała do Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny. W 1922 Andrzej Łaboraj ze Lwowa wykonał ikonostas z bogatą dekoracją rzeźbiarską. W 1932 polichromię figuralno-ornamentalną wykonał Pawło Zaporiżśkyj.

Po wysiedleniach miejscowej ludności w latach 1945–1946 oraz w ramach akcji „Wisła” w 1947 cerkiew została przejęta przez katolików rzymskich. W 1947 świątynię zaadaptowano na potrzeby obrządku rzymskokatolickiego, zachowując całość pierwotnego wyposażenia i utworzono ekspozyturę parafii w Dobrzechowie, włączoną w 1962 po śmierci ks. Stanisława Cembrucha, przybyłego z grupą wysiedleńców ze wschodu, jako filia do parafii w Wysokiej Strzyżowskiej[6]. W 1949 obok cerkwi wzniesiono niewielką drewnianą dzwonnicę. W latach 2005–2012 wykonano kompleksową konserwację obiektu[10].

Galeria

Uwagi

  1. ↑ Stan tej cerkwi został przedstawiony jako zły w 1904 dla uzyskania zgody na budowę murowanej[5].

Przypisy

  1. 1 2 Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025 [dostęp 2020-02-02].
  2. 1 2 3 4 Nowak 2016 ↓, s. 119.
  3. 1 2 3 Nowak 2016 ↓, s. 118.
  4. ↑ Nowak 2016 ↓, s. 120.
  5. 1 2 3 Nowak 2016 ↓, s. 122.
  6. 1 2 Kościół w Oparówce [online], Parafia w Wysokiej Strzyżowskiej [dostęp 2025-02-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-10].
  7. ↑ Nowak 2016 ↓, s. 122, 124.
  8. 1 2 Nowak 2016 ↓, s. 124.
  9. ↑ Olszański 2007 ↓, s. 82.
  10. ↑ Nowak 2016 ↓, s. 127.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.