Charles Bukowski

Charles Bukowski
Ilustracja
Charles Bukowski (1988)
Pełne imię i nazwisko

Henry Charles Bukowski

Imię i nazwisko

Heinrich Karl Bukowski

Data i miejsce urodzenia

16 sierpnia 1920
Andernach

Data i miejsce śmierci

9 marca 1994
Los Angeles

Miejsce zamieszkania

Andernach, Los Angeles, San Pedro

Narodowość

amerykanin pochodzenia niemieckiego

Wyznanie

ateizm

Rodzice

Henry Bukowski i Katharina Fett

Małżeństwo

Barbara Frye (1957–1959)
Linda Lee Beighle (od 1985 do śmierci)

Dzieci

Marina Louise Bukowski (z Frances Smith)

Krewni i powinowaci

Leonard Bukowski (dziadek)
Emilia Krause (babcia)

podpis

Henry Charles Bukowski (właśc. Heinrich Karl Bukowski[1], ur. 16 sierpnia 1920 w Andernach, zm. 9 marca 1994 w Los Angeles) – amerykański poeta i prozaik, scenarzysta filmowy oraz rysownik pochodzenia niemieckiego[1]. Uznawany za jednego z największych i najpopularniejszych amerykańskich pisarzy XX wieku.

Życiorys

Bukowski urodził się w Andernach w Nadrenii, skąd pochodziła również jego matka Katharina Fett (1895–1956). Jego ojciec, Henry Bukowski (1895–1958), który urodził się w Pasadenie w Kalifornii, przybył do Niemiec jako żołnierz 3 Armii Stanów Zjednoczonych podczas I wojny światowej. Dziadek Bukowskiego, Leonard (1860–1926) po odbyciu służby wojskowej wyemigrował z Rzeszy Niemieckiej do USA, gdzie osiadł w Cleveland, a następnie ożenił się z pochodzącą z Gdańska Emilie Krause (1865–1949)[1][2]. Bukowski założył, że jego przodek ze strony ojca przeprowadził się z Polski do Niemiec około 1780 roku, ponieważ „Bukowski” jest polskim nazwiskiem[3].

W 1923 trzyletni Charles wraz z rodzicami wyemigrował do Los Angeles[4][5]. Bukowski często opisywał swoich rodziców na kartach książek, z reguły niepochlebnie. W Z szynką raz! opisał swojego ojca jako człowieka brutalnego, pełnego uprzedzeń i podcinającego młodemu Henry’emu skrzydła. Opisał, jak jego ojciec często znęcał się nad nim, zarówno fizycznie, jak i psychicznie, bijąc go za najmniejsze wyimaginowane przewinienie. Charles w młodości miał poważny trądzik, którego ślady nosił na twarzy do końca życia[6].

Po ukończeniu szkoły średniej Los Angeles High School, Charles Bukowski dostał się do miejskiego college’u w Los Angeles (Los Angeles City College), gdzie przez dwa lata studiował dziennikarstwo, jednak nie ukończył studiów[7]. Po opuszczeniu szkoły zaczął pracować. Imał się wielu zajęć, z reguły wykonywał kiepsko płatną pracę fizyczną. Zamieszkiwał wtedy w biednych robotniczych dzielnicach wielkiego miasta. Wtedy też stał się bywalcem spelunek i torów wyścigowych. Jego wielką pasją przez całe życie były wyścigi koni, na których częściej tracił niż zarabiał, przy okazji barwnie je opisując. W 1942 roku nakazano mu stawić się przed komisją wojskową. Odmówił, powołując się na swoją „osobistą filozofię”, a ostatecznie został aresztowany przez agentów FBI w Filadelfii i wrzucony do więzienia Moyamensing na siedemnaście dni. Następnie nie zdał egzaminu psychologicznego i uznano go za niezdolnego do służby wojskowej[8].

Na początku lat 50. podjął pracę w United States Postal Service, gdzie przepracował (z przerwami) dwanaście lat. Swoje przemyślenia dotyczące pracy listonosza (a potem niższego urzędnika pocztowego) przelał na karty powieści Listonosz. W 1955 roku Bukowski był leczony z powodu choroby wrzodowej. Po wyjściu ze szpitala zaczął pisać wiersze[9]. Jako poeta debiutował w 1946 na łamach filadelfijskiego magazynu literackiego „Matrix”. Był niezwykle płodnym autorem, między rokiem 1960 a wczesnymi latami 90., wydał prawie 50 pozycji, zarówno poetyckich, jak i prozatorskich. Bukowski przez wielu zaliczany do pokolenia beatników (ang. beat generation), sam nigdy nie dał się jednoznacznie sklasyfikować. Sławę zyskał dzięki cyklowi powieściowemu, w którym stworzył postać alkoholika i „ćmy barowej” – Henry’ego Chinaskiego. Twórczość Bukowskiego inspirowana była jego własnymi doświadczeniami życiowymi.

Charles Bukowski zmarł 9 marca 1994 na skutek białaczki, niedługo po ukończeniu powieści Szmira. Miał 73 lata. Na grobie Bukowskiego widnieje epitafium Don’t try (pol. Nie próbuj). Istnieją różne interpretacje tych słów[10][11]. Jego żona Linda Lee Bukowski twierdzi, że mają oznaczać: „Nie próbuj, rób. Ponieważ jeśli poświęcasz czas próbując czegoś, nie robisz tego…. Nie próbuj”[a][10].

Grób Bukowskiego.

Życie prywatne

Deklarował się jako ateista[12]. Był alkoholikiem, motyw alkoholu nierzadko przewija się w jego utworach. W jednym z wierszy autor mówi o radości po wizycie u lekarza, gdy okazało się, że alkohol nie zostawił żadnych odczuwalnych skutków na jego zdrowiu. Nałogowo palił papierosy[13]. W 1957 roku poślubił pisarkę Barbarę Frye. Ich małżeństwo przetrwało do 1959 roku. W 1964 roku urodziła się córka Charlesa i jego partnerki Frances Smith (z którą nigdy nie był żonaty), Marina Louise Bukowski. W 1976 Bukowski poznał Lindę Lee Beighle, właścicielkę restauracji ze zdrowym jedzeniem. Po dziewięciu latach związku pobrali się. Razem przeprowadzili się z East Hollywood (w którym mieszkał przez większość życia) do San Pedro. Na kartach książek Bukowskiego Linda Lee pojawia się jako „Sara”. Przyjaźnił się z Seanem Pennem[14].

Twórczość

Powieści

  • Post Office (Black Sparrow Press, 1971); wydanie polskie: Listonosz, Noir sur Blanc 1994
  • Factotum (Black Sparrow Press, 1975); wydanie polskie: Faktotum, Noir sur Blanc 2005
  • Women (Black Sparrow Press, 1978); wydanie polskie: Kobiety, Noir sur Blanc 1996
  • Ham on rye (Black Sparrow Press, 1982); wydanie polskie: Z szynką raz!; tłum. Michał Kłobukowski, Noir sur Blanc 1994
  • Hollywood (Black Sparrow Press, 1989); wydanie polskie: Hollywood, Noir sur Blanc 1994
  • Pulp (Black Sparrow Press, 1994); wydanie polskie: Szmira, Noir sur Blanc 1997

Zbiory opowiadań

  • Confessions of a Man Insane Enough to Live with Beasts (Mimeo Press, 1965), [Wyznania człowieka szalonego na tyle, aby żyć z bestiami]
  • All the Assholes in the World and Mine (Open Skull Press, 1966), [Wszystkie odbyty świata, włącznie z moim]
  • Notes of a Dirty Old Man (Essex House, 1969); wydanie polskie: Zapiski starego świntucha, Noir sur Blanc 1997
  • A Bukowski Sampler (Quixote Press, 1969), [Próbnik Bukowskiego]
  • Erections, Ejaculations, Exhibitions and General Tales of Ordinary Madness (City Light Books, 1972), [Erekcje, ejakulacje, ekspozycje i rozmaite opowieści o zwyczajnym szaleństwie]; w 1983 roku książka ta została wydana w dwóch tomach[15]:
    1. Tales of Ordinary Madness; wydanie polskie: Historie o zwykłym szaleństwie, Noir sur Blanc 2015
    2. oraz The Most Beautiful Woman in Town; wydanie polskie: Najpiękniejsza dziewczyna w mieście, Noir sur Blanc, 1996
  • South of No North (Black Sparrow Press, 1973); wydanie polskie: Na południe od nigdzie, Noir sur Blanc, 1996
  • Bring Me Your Love (Black Sparrow Press, 1983) [Przynieś mi swoją miłość]
  • Hot Water Music (Black Sparrow Press, 1983); wydanie polskie: Kłopoty to męska specjalność, Noir sur Blanc, 2004
  • There’s No Business (Black Sparrow Press, 1984) [Żaden interes]
  • Confession of a Coward (Black Sparrow Press, 1995) [Wyznania tchórza]
    • Jest to krótkie opowiadanie biograficzne dotyczące małżeństwa Bukowskiego z Barbarą Frye[16]
  • The Bell Tolls For No One (CityLights, 2015)
    • Jest to zbiór opowiadań dotąd książkowo niewydanych i pochodzących z trzech źródeł: z jego gazetowej kolumny „Notes of a Dirty Old Man”, z publikacji dla czasopism pornograficznych oraz rzeczy niepublikowanych lub niedokończonych.

Wiersze

  • Flower, Fist and Bestial Wail (Hearse Press, 1960) [Kwiat, pięść i dziki lament]
  • Longshot Poems for Broke Players (7 Poets Press, 1962) [Mające małe szanse wiersze dla spłukanych graczy]
  • Run with the Hunted (Midwest Press, 1962) [Biegnij ze ściganym]
  • It Catches My Heart in Its Hands (Loujon Press, 1963) [Moje serce uwięzione w tamtych rękach]
    • Jest to pierwsza książka Bukowskiego wydana przez Jona i Gypsy Lou Webbów w Nowym Orleanie[17]
  • Crucifix in a Deathhand (Loujon Press, 1965) [Krucyfiks w rękach śmierci]
  • Cold Dogs in the Courtyard (Literary Times-Cyfoeth, 1965) [Zamarznięte psy na podwórzu]
  • The Genius of the Crowd (7 Flowers Press, 1966) [Geniusz tłumu]
  • 2 Poems (Black Sparrow Press, 1967) [2 wiersze]
  • The Courtains are Waving and People Walk Through/The Afternoon/Here and in Berlin and in New York City and in Mexico (Black Sparrow Press, 1967) [Zasłony powiewają, a ludzie przechodzą/Popołudnie/Tu i w Berlinie i w Nowym Jorku i w Meksyku]
  • At Terror Street and Agony Way (Black Sparrow Press, 1968) [Na ulicy przerażenia w alei udręki]
  • Poems Written Before Jumping out of a 8-Storey Window (Poetry X/Change, 1968) [Wiersze napisane przed wyskoczeniem z ósmego piętra]
  • The Days Run Away Like Wild Horses Over The Hills (Black Sparrow Press, 1969) [Dni uciekają jak dzikie konie za wzgórza]
  • Penguin Modern Poets 13 – Charles Bukowski/Philip Lamantia/Harold Norse (Penguin Books, London, 1969)
  • If We Take (Black Sparrow Press, 1970) [Jeśli weźmiemy]
  • Fire Station (Capricorn Press, 1970) [Remiza strażacka]
  • Me and Your Sometimes Love Poems (Kisskill Press, 1972) [Moje i twoje wiersze miłosne]
    • Jest to tomik wierszy miłosnych Lindy King i Charlesa Bukowskiego, traktujących o ich związku
  • Mockingbird Wish Me Luck (Black Sparrow Press, 1972) [Życz mi szczęścia, przedrzeźniaczu]
  • Burning in Water, Drowning in Flame: Poems 1955-1973 (Black Sparrow Press, 1974); wydanie polskie: Płonąc w wodzie, tonąc w ogniu: wiersze z lat 1955–1973, Noir sur Blanc, 2004
  • Tough Company (Black Sparrow Press, 1976) [Twardzielskie towarzystwo]
  • Scarlet (Black Sparrow Press, 1976)
  • Art (Black Sparrow Press, 1977) [Sztuka]
  • Love is a Dog From Hell: Poems 1974–1977 (Black Sparrow Press, 1977); wydanie polskie: Miłość to piekielny pies: wiersze z lat 1974–1977, Noir sur Blanc, 2003
  • A Love Poem (Black Sparrow Press, 1979) [Wiersz miłosny]
  • Play The Piano Drunk/Like a Percussion Instrument/Until the Fingers Begin to Bleed a Bit (Black Sparrow Press, 1979) [Graj pijany na pianinie/Jak na perkusji/aż palce zaczną trochę krwawić]
  • Dangling in the Tournefortia (Black Sparrow Press, 1981)
  • War All The Times: Poems 1981–1984 (Black Sparrow Press, 1984) [Nieustanna Wojna: wiersze z lat 1981–1984]
  • The Last Generation (Black Sparrow Press, 1982) [Ostatnie pokolenie]
  • Sparks (Black Sparrow Press, 1983) [Iskry]
  • You Get So Alone at Times That it Just Makes Sense (Black Sparrow Press, 1986) [Czasem jesteś tak samotny, że to po prostu ma sens]
  • The Roominghouse Madrigals: Early Selected Poems 1946-1966 (Black Sparrow Press, 1988) [Madrygały z pokoi do wynajęcia]
  • In the Shadow of the Rose(Black Sparrow Press, 1991) [W cieniu róży]
  • Three By Bukowski (Black Sparrow Press, 1992) [Trzy razy Bukowski]
  • The Last Night On Earth Poems (Black Sparrow Press, 1992) [Wiersze z ostatniej nocy ziemi]
  • Those Marvelous Lunches (Black Sparrow Press, 1993) [Te wspaniałe lunche]
  • Heatwave (Black Sparrow Press, 1995) [Fala upałów]
  • A New War (Black Sparrow Press, 1997) [Nowa wojna]
  • Bone Palace Ballet: New Poems (Black Sparrow Press, 1997) [Balet Kościanego Pałacu: nowe wiersze]
  • The Flash of Lightning behind the Mountain (2004); wydanie polskie: Światło błyskawicy za górą, Noir sur Blanc, 2009
  • Z obłędu odsiać słowo, wers, drogę: nowe wiersze (tłum. Michał Kłobukowski, Noir sur Blanc, 2005)

Wiersze i proza

  • Horsemeat (Black Sparrow Press, 1982) [Konina]
  • Septuagenarian Stew: Stories and Poems (Black Sparrow Press, 1990) [Mieszanka siedemdziesięciolatka: opowiadania i wiersze]
  • Betting on the Muse: Poems and Stories (Black Sparrow Press, 1996) [Stawiając na muze]

Dzienniki

  • The Captain Is Out to Lunch and the Sailors Have Taken Over the Ship (Black Sparrow Press, 1998); wydanie polskie: Gdy kota nie ma, myszy harcują (tłum. Jacek Szafranowicz, Noir sur Blanc, 2023, ISBN 978-83-7392-832-9)

Odniesienia w kulturze

Amerykański zespół Red Hot Chili Peppers nawiązuje do Bukowskiego i jego twórczości w kilku piosenkach; piosenkarz Anthony Kiedis stwierdził, że Bukowski ma duży wpływ na jego twórczość[18].

Jego twórczość wywarła wpływ na muzyka Toma Waitsa, który wykorzystał słowa wiersza Bukowskiego w jednej ze swoich piosenek.

Charles Bukowski jest jednym z ulubionych pisarzy Harry'ego Stylesa. Bukowski zainspirował jego dwie piosenki („Woman” i „Only Angel”)[19].

Bukowski jest wspomniany w utworze "She looks like fun" autorstwa Arctic Monkeys

Ekranizacje

Na podstawie twórczości Charlesa Bukowskiego powstały następujące filmy:

  • Historia zwyklego szalenstwa (Tales of Ordinary Madness, 1981) – film włoskiego reżysera Marco Ferreriego. Zebrał niepochlebne recenzje krytyki i publiczności oraz, co znaczące, samego Bukowskiego.
  • Ćma barowa (Barfly, 1987), w którym główną rolę grał Mickey Rourke, a główną postacią jest Henry Chinaski, alter ego pisarza. Film powstał na podstawie scenariusza samego Bukowskiego. Powieść Hollywood opisuje udrękę związaną z robieniem tego filmu.
  • Opowieść o ordynarnym szaleństwie (Tales of Ordinary Madness, 1987) – film polskiej produkcji luźno bazujący na opowiadaniu Bukowskiego Maszyna do posuwania[20].
  • Crazy Love (1987) – belgijski film bazujący na opowiadaniu The Copulating Mermaid of Venice, California (Kopulująca syrena z Venice w Kalifornii ze zbioru Najpiękniejsza dziewczyna w mieście) oraz na fragmencie Ham on a Rye (Z szynką raz!). Bukowski twierdził, że to najlepsza filmowa adaptacja jego pisarstwa.
  • Zimny księżyc (Lune Froide, 1991) – francuski film, reżysera Patricka Bouchitey na podstawie: powieści Charlesa Bukowskiego pt. Copulating Mermaid of Venice i Trouble with the Battery
  • Factotum (Factotum, 2005) – obraz oparty na powieści pod tym samym tytułem (wydanie polskie – Faktotum), oraz na innych utworach (m.in. Z szynką raz!). Bohaterem jest znów alter ego pisarza, Henry Chinaski, którego gra Matt Dillon.
  • Kobiety (2006) – polski krótkometrażowy komediodramat powstały na motywach opowiadania Niezupełnie Bernadette.

Filmy dokumentalne

  • Bukowski (1973) Godzinny film dokumentalny. Powstał na zlecenie kalifornijskiej telewizji KCET.
  • Bukowski: Born Into This (2004) Film dokumentalny o postaci Bukowskiego. Na temat pisarza wypowiadają się znajomi, kochanki, przyjaciele, wrogowie i żony. Pojawia się kilka znanych postaci, min. Sean Penn i Bono. Wszystko to uzupełnione jest archiwalnymi nagraniami na których Bukowski czyta wiersze, udziela wywiadów, lub po prostu pije i głośno przeklina. Premiera tego filmu miała miejsce 9 lipca 2004.

Biografie

  • Sounes, Howard; Charles Bukowski. W ramionach szalonego życia, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, 2008, przekład Magdalena Rabsztyn
  • Bukowski, Charles; Szekspir nigdy tego nie robił, Warszawa: Noir sur Blanc, 2001.

Uwagi

  1. ↑ Oryg.: Don't try, do. Because if you're spending your time trying something, you're not doing it..."DON'T TRY"[10].

Przypisy

  1. 1 2 3 Charles Bukowski. Pisarz, który stał się własną postacią literacką - Historia - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2024-03-09].
  2. ↑ Neeli Cherkovski: Das Leben des Charles Bukowski. Monachium 1993, s. 19.
  3. ↑ Charles Bukowski: “It’s humanity that bothers me.” - Cultural Daily [online], www.culturaldaily.com, 4 sierpnia 2015 [dostęp 2024-09-26] (ang.).
  4. ↑ Charles Bukowski (2009) Barry Miles. Random House, 2009, ISBN 978-0-7535-2159-5.
  5. ↑ Neeli Cherkovski: Das Leben des Charles Bukowski. München 1993, s. 18–20.
  6. ↑ Charles Bukowski. Pisarz, który stał się własną postacią literacką [online], Polskie Radio 24 [dostęp 2025-02-03].
  7. ↑ Charles Bukowski. Pisarz, który stał się własną postacią literacką [online], Polskie Radio 24 [dostęp 2025-02-03].
  8. ↑ Charles Bukowski [online], 64 Parishes [dostęp 2025-02-20] (ang.).
  9. ↑ Charles Bukowski (2009) Barry Miles. Random House, 2009, ISBN 978-0-7535-2159-5
  10. 1 2 3 “Don’t Try”: Charles Bukowski’s Concise Philosophy of Art and Life [online], Open Culture, 25 lutego 2013 [dostęp 2020-08-18] (ang.).
  11. ↑ “Don’t Try”: The Philosophy of the Hardworking Charles Bukowski [online], Open Culture, 13 grudnia 2019 [dostęp 2020-08-18] (ang.).
  12. ↑ THE MEANING OF LIFE, „LIFE Magazine”, grudzień 1988 [dostęp 2020-01-14].
  13. ↑ „To szaleństwo, to totalne szaleństwo!” Wywiad z Charlesem Bukowskim [online], lubimyczytac.pl [dostęp 2025-02-20].
  14. ↑ Dobrze wyjść z pisarzem: Charles Bukowski i Sean Penn | Lubimyczytać.pl [online], lubimyczytac.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
  15. 1 2 3 Sounes, Howard; Charles Bukowski. W ramionach szalonego życia, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, 2008, przekład Magdalena Rabsztyn, s. 284.
  16. ↑ Sounes, Howard; Charles Bukowski. W ramionach szalonego życia, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, 2008, przekład Magdalena Rabsztyn, s. 284–285.
  17. ↑ Sounes, Howard; Charles Bukowski. W ramionach szalonego życia, Wydawnictwo Książkowe Twój Styl, 2008, przekład Magdalena Rabsztyn, s. 280.
  18. ↑ The six best songs inspired by Charles Bukowski [online], co.uk [dostęp 2024-06-19] (ang.).
  19. ↑ Harry Styles - Trivia [online], IMDb [dostęp 2024-11-13] (ang.).
  20. ↑ Opowieść o ordynarnym szaleństwie w bazie filmpolski.pl
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.