Chikuma (1911)
 „Chikuma” w 1912 roku | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia |
arsenał Sasebo |
| Początek budowy |
1 kwietnia 1909 |
| Położenie stępki |
23 maja 1910 |
| Wodowanie |
1 kwietnia 1911 |
 Dai-Nippon Teikoku Kaigun
| |
| Wejście do służby |
17 maja 1912 |
| Wycofanie ze służby |
1 kwietnia 1931 |
| Los okrętu |
zatopiony jako okręt-cel w 1935 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
5040 ts (normalna) |
| Długość |
144,8 m |
| Szerokość |
14,2 m |
| Zanurzenie |
5,1 m |
| Napęd | |
| 2 turbiny parowe o łącznej mocy 22 500 shp, 16 kotłów, 2 śruby | |
| Prędkość |
26 węzłów |
| Zasięg |
10 000 Mm przy 10 w. |
| Uzbrojenie | |
| stan początkowy: 8 dział 152 mm (8×I) 4 działa 76 mm (4×I) 2 km 6,5 mm | |
| Wyrzutnie torpedowe |
3 × 450 mm |
| Opancerzenie | |
| pokład: 22–57 mm wieża dowodzenia: 102 mm wyrzutnie torpedowe: 102 mm maski dział: 25 mm | |
| Załoga |
403–433 |
Chikuma (jap. 筑摩, ちくま) − japoński krążownik pancernopokładowy z okresu I wojny światowej, okręt prototypowy typu Chikuma. Wszedł do służby w Cesarskiej Marynarce Wojennej w 1912 roku. Uczestniczył w działaniach I wojny światowej, pełniąc służbę patrolową na Pacyfiku. W 1931 roku wycofany ze służby, po czym zatopiony w 1935 roku jako okręt-cel. Nazwę „Chikuma” nosił m.in. także krążownik ciężki z II wojny światowej.
Budowa
Krążowniki pancernopokładowe typu Chikuma były ostatnimi okrętami tej klasy zbudowanymi dla Cesarskiej Marynarki Wojennej. Ich budowę przewidziano w planie rozbudowy floty japońskiej po wojnie rosyjsko-japońskiej, zaakceptowanym w 1907 roku. Prototypowy okręt, od którego został następnie nazwany typ, został zamówiony w listopadzie 1908 roku w państwowej stoczni marynarki (arsenale) w Sasebo, tymczasowo oznaczony jako krążownik II klasy I gō[1][a]. 23 grudnia 1909 roku nadano mu nazwę „Chikuma”, pochodzącą od rzeki w prefekturze Nagano[2]. Stępkę pod budowę położono oficjalne 23 maja 1910 roku, a faktycznie budowę rozpoczęto już 1 kwietnia 1909 roku[3]. Wodowanie odbyło się 1 kwietnia 1911 roku, a do służby w cesarskiej flocie okręt wszedł 17 maja 1912 roku[4]. Klasyfikowany był oficjalnie jako krążownik II klasy (nitō jun’yōkan)[5].
Opis konstrukcji
Krążowniki typu Chikuma miały długość całkowitą kadłuba 144,8 m, szerokość maksymalną 14,2 m i średnie zanurzenie 5,1 m[3]. Wyporność normalna projektowa wynosiła 4950 ts (długich ton), a rzeczywista wyporność normalna sięgnęła 5040 ts[6]. Napęd „Chikumy”, podobnie jak bliźniaczego „Hirato”, stanowiły dwie turbiny parowe typu Curtis wyprodukowane przez zakłady Kawasaki, o łącznej mocy projektowej 22 500 shp, napędzające dwie śruby[6]. Parę do turbin dostarczało 16 kotłów parowych. Na próbach „Chikuma” osiągnęła moc 27 400 shp i prędkość 26,83 węzłów[7]. „Chikuma” przenosiła faktycznie zapas 300 ton paliwa płynnego i 1128 t węgla (nieco więcej, niż w projekcie)[6].
Główne uzbrojenie okrętów typu Chikuma stanowiło osiem pojedynczych dział Typ 41 kalibru 152,4 mm (nominalnie 15 cm), o długości lufy 45 kalibrów (L/45)[8][b]. Działa wyposażone były maski ochronne i umieszczone po jednym na pokładach dziobowym i rufowym oraz po trzy na każdej burcie na śródokręciu. Uzupełniały je cztery działa szybkostrzelne 76,2 mm (8 cm) Typ 41 oraz dwa przeciwlotnicze karabiny maszynowe Maxim kalibru 6,5 mm[6]. Ponadto krążowniki dysponował trzema stałymi nadwodnymi wyrzutniami torpedowymi kalibru 457 mm, z sześcioma torpedami[6][c].
W 1924 roku trzy działa 8 cm na „Chikumie” zamieniono na dwa działa przeciwlotnicze tego samego kalibru Typ 3[d]. Umieszczono je na platformach po bokach pary kominów nr 3 i 4[6]. Pozostałe działa artylerii średniej zdjęto w 1932 roku[3]. W 1924 roku także stałe kadłubowe wyrzutnie torped zamieniono na okrętach tego typu na cztery wyrzutnie torped kalibru 533 mm[3].
Przebieg służby
Na początku I wojny światowej „Chikuma” znalazła się w grupie okrętów japońskich poszukujących Niemieckiej Eskadry Wschodnioazjatyckiej admirała von Spee[9]. W okresie od grudnia 1914 roku do stycznia 1915 roku patrolowała u wybrzeży Australii i Nowej Zelandii[9]. Następnie służyła na wodach japońskich. Od lutego 1917 ponownie patrolowała na wodach Australii[9]. Wraz z bliźniaczym „Hirato”, między 13 kwietnia a 12 grudnia 1917 roku wchodziła w skład 3 Eskadry Specjalnej oddelegowanej na wody Australii i Nowej Zelandii, mając za zadanie osłaniać tamtejsze konwoje przed zagrożeniem ze strony niemieckich rajderów (przede wszystkim SMS „Wolf”)[10]. Od 20 sierpnia do 1 grudnia 1919 roku była okrętem flagowym 2. Flotylli (Eskadry) Niszczycieli 2. Floty (zastąpiona przez „Tenryū”)[11].
Po wojnie, od 1921 roku „Chikuma” reprezentowała japońskie interesy na wodach Chin[9]. Od 1 grudnia 1922 do 15 maja 1924 była okrętem flagowym 1. Flotylli okrętów podwodnych 1. Floty, po czym już 15 maja 1924 została wycofana do rezerwy czwartego stopnia w Yokosuka[7]. Używana była jako stacjonarny hulk Korpusu Morskiego, po czym 1 kwietnia 1931 roku została skreślona z listy floty i oznaczona Haikan No.3 [7]. W 1935 roku została zatopiona jako okręt-cel[7].
Uwagi
- ↑ Tymczasowe oznaczenie: krążownik I gō odpowiadało: „krążownik A”, według systemu oznaczania kolejności iroha (Myszor 2014 ↓, s. 8).
- ↑ Działa 152 mm L/45 m.in. według Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 8 i 788, Gardiner i Gray (red.) 1985 ↓, s. 236 i Lisicyn 2015 ↓, s. 446. Niektóre publikacje podają jednak długość lufy L/50 (np. Myszor 2014 ↓, s. 177).
- ↑ Torpedy nominalnego kalibru 18 cali (457 mm) miały w rzeczywistości kaliber 450 mm (Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 778)
- ↑ Tak Myszor 2014 ↓, s. 177. Według Gardiner i Gray (red.) 1985 ↓, s. 237, działa przeciwlotnicze zamontowano w 1924, lecz 3 działa artylerii średniej zostały zdjęte dopiero około 1932.
Przypisy
- ↑ Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 3-4.
- ↑ Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 3-4, 504.
- 1 2 3 4 Myszor 2014 ↓, s. 176-177.
- ↑ Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 787.
- ↑ Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 17, 787.
- 1 2 3 4 5 6 Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 788.
- 1 2 3 4 Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 789.
- ↑ Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 732, 753, 788.
- 1 2 3 4 Lisicyn 2015 ↓, s. 445-446.
- ↑ Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 8-9.
- ↑ Lacroix i Wells 1997 ↓, s. 552.
Bibliografia
- Robert Gardiner, Randal Gray (red.): Conway's All The World's Fighting Ships 1906-1921. Londyn: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Eric Lacroix, Linton Wells: Japanese Cruisers of the Pacific War. London: Chatham Publ, 1997. ISBN 1-86176-058-2. OCLC 222107331. (ang.).
- Fiodor Lisicyn: Kriejsiera Pierwoj Mirowoj. Unikalnaja encykłopiedija. Moskwa: Jauza / Eksmo, 2015. ISBN 978-5-699-84344-2. (ros.).
- Oskar Myszor: Cesarstwo Japonii. Tom I. Pancerniki, lotniskowce i krążowniki. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne, 2014, seria: „Okręty Wojenne”. Numer specjalny 47. ISBN 978-83-61069-26-3.