Cis krótkolistny

Cis krótkolistny
Ilustracja
Igły cisu krótkolistnego
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

cyprysowce

Rodzina

cisowate

Rodzaj

cis

Gatunek

cis krótkolistny

Nazwa systematyczna
Taxus brevifolia Nutt.
N. Amer. Sylv. 3:86, t. 108. 1849[3]
Synonimy
  • Taxus bourcieri Carrière
  • Taxus boursieri Carrière
  • Taxus lindleyana A.Murray bis
  • Taxus occidentalis Nutt.[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg
Mapa zasięgu

Cis krótkolistny (Taxus brevifolia Nutt.) – gatunek drzewa iglastego należący do rodziny cisowatych. Występuje w Ameryce Północnej, na zachodzie Kanady i Stanów Zjednoczonych, w pasie od Alaski po Kalifornię[3].

Morfologia

Pokrój
Stożkowy, szeroki[6]. Dorasta do 25 m wysokości[7]. Drzewo najczęściej niewielkie lub średnie. Konary giętkie i dość cienkie, zwykle poziomo odstające[8].
Pień
Smukły, często o obwodzie nie większym niż 0,5 m. Kora czerwonobrązowa, papierzasta[8], łuszcząca się, podobna do tej u cisa pospolitego.
Liście
Igły z wierzchu ciemnozielone, pod spodem jaśniejsze z dwoma białawymi paskami szparek, u nasady nieco żółtawe. Osadzone są naprzemianlegle na cieńszych pędach, skrętolegle na starszych. Osiągają zwykle do 1,6 cm[8], rzadziej do 2,5 cm długości[6]. Zwężają się na obu końcach, są skórzaste, dość grube i często nieco sierpowato wygięte[8].
Kwiaty
Roślina dwupienna. Kwiaty męskie zebrane w kulistawe strobile, liczące po 6–14 mikrosporangiów. Kwiaty żeńskie pojedyncze[8].
Nasiona
Jajowate, kanciaste, do 6,5 mm długości. Dojrzewają późnym latem. Rozwijają się wewnątrz czerwonej, mięsistej osnówki, z czasem ciemniejącej[7].

Biologia i ekologia

Cis krótkolistny jest endemitem występującym w lasach zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej. Często rośnie w cieniu większych drzew, na brzegach rzek i strumieni[6].

Zastosowanie

Drewno jest twarde i wytrzymałe, a jednocześnie łatwe w obróbce. Często służy więc przy wykonywaniu drobnych elementów zdobniczych[7].

W 1962 r. amerykański botanik Arthur Barclay zebrał próbki kory cisa krótkolistnego do testów antyrakowych. Okazało się, że kora tego gatunku zawiera taksol, przydatny w leczeniu niektórych rodzajów chorób nowotworowych. Do wyprodukowania 1 g czystego materiału potrzeba jednak aż 200 kg kory, zaś ze stuletniego drzewa można otrzymać zaledwie ok. 3 kg kory[9]. Gatunek jest więc coraz częściej eksploatowany lub pada ofiarą rabunkowego wyrębu, co jest dla niego istotnym zagrożeniem[7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  3. 1 2 Taxus brevifolia. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2012-02-25]. (ang.).
  4. ↑ The Plant List. [dostęp 2012-02-25].
  5. ↑ P. Thomas, Taxus brevifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2012-02-25] (ang.).
  6. 1 2 3 Tony Russel, Catherine Cutler, Martin Walters: Ilustrowana encyklopedia Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 103. ISBN 97883242-0842-5.
  7. 1 2 3 4 Flora of North America: Taxus brevifolia. [dostęp 2012-02-25]. (ang.).
  8. 1 2 3 4 5 John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon, USA: Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 105, seria: Phytologia Memoirs.
  9. ↑ Zwijacz Tadeusz: Trucizna i lekarstwo. Cis pospolity (cz. 2), w "Tatry" zima 2017, nr 59, s. 55
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.