Dach krakowski

Dach krakowski – odmiana łamanego dachu polskiego stosowana głównie w budownictwie cywilnym w epoce renesansu i oświecenia.

Konstrukcja dachu krakowskiego, najczęściej czterospadowego, polegała na zastosowaniu w połowie jego wysokości wyraźnego uskoku (złamania), wypełnionego tzw. ścianką kolankową^[1]. Ścianka kolankowa mogła zawierać dekorację reliefową, malarską lub niewielkie otwory okienne. W przeciwieństwie do innych odmian dachów łamanych, kąt nachylenia dolnej części dachu krakowskiego pokrywał się z kątem nachylenia części górnej^[2].

Zastosowanie dachu krakowskiego w budownictwie wpływało na optyczne powiększenie proporcji dachu w stosunku do całości budowli, pozwalało uzyskać interesujące efekty estetyczne, a jednocześnie większą przestronność pomieszczenia na poddaszu. Umożliwiało także lepsze oświetlenie poddasza światłem naturalnym.

W Polsce jednym z najwybitniejszych architektów stosujących motyw dachu krakowskiego był Stanisław Zawadzki. Nakrył on dachem krakowskim oficyny pałacu w Śmiełowie oraz oficynę pałacu w Dobrzycy. Zachował się również niezrealizowany projekt zamku Ustronie^[3], w którym oficyny miały być nakryte dachem krakowskim.

• 
  Zachodnia oficyna pałacu w Śmiełowie, nakryta dachem krakowskim
• 
  Oficyna pałacu w Dobrzycy (arch. S. Zawadzki)
• 
  Kamienica przy ul. Szewskiej 24 w Krakowie
• 
  Projekt oficyny zamku Ustronie w Warszawie (arch. S. Zawadzki)
• 
  Lelewelówka budynek drewniany z XVII w. kryty dachem krakowskim