Oficyna pałacu w Dobrzycy

Oficyna pałacu w Dobrzycy
Zabytek: nr rej. 848/Wlkp/A z 21.02.1964
Ilustracja
Oficyna pałacu w Dobrzycy
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miejscowość

Dobrzyca

Typ budynku

Oficyna

Styl architektoniczny

klasycyzm

Architekt

Stanisław Zawadzki

Inwestor

Augustyn Gorzeński

Ukończenie budowy

ok. 1795

Pierwszy właściciel

Augustyn Gorzeński

Położenie na mapie Dobrzycy
Mapa konturowa Dobrzycy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Oficyna pałacu w Dobrzycy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Oficyna pałacu w Dobrzycy”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Oficyna pałacu w Dobrzycy”
Położenie na mapie powiatu pleszewskiego
Mapa konturowa powiatu pleszewskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Oficyna pałacu w Dobrzycy”
Położenie na mapie gminy Dobrzyca
Mapa konturowa gminy Dobrzyca, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Oficyna pałacu w Dobrzycy”
Ziemia51°51′54″N 17°36′18″E/51,865000 17,605000

Oficyna pałacu w Dobrzycy – niewielki, zabytkowy, klasycystyczny budynek ogrodowy na terenie zespołu pałacowo-parkowego w Dobrzycy.

Historia

Oficynę wzniesiono około 1795 roku (lub wcześniej)[1] na zlecenie ówczesnego właściciela majątku dobrzyckiego – generała Augustyna Gorzeńskiego. Projektantem był warszawski architekt doby Oświecenia, Stanisław Zawadzki[2]. Oficyna była jedną z pierwszych budowli na terenie zespołu pałacowego w Dobrzycy. Wzniesiono ją z myślą o przyjeżdżających do Gorzeńskiego gościach, a także jako tymczasowe mieszkanie Gorzeńskich w okresie czasochłonnej budowy pałacu[3]. Po roku 1835 pełniła bardziej utylitarne funkcje (m.in. mieściła się tam pralnia). Podczas II wojny światowej w oficynie urządzono przedszkole, a po roku 1945 w budynku zamieszkał nieznany bliżej Władysław Miedziński[3] (do roku 1981). Wraz z przejęciem w 1981 roku całego zespołu pałacowego przez Urząd Wojewódzki w Kaliszu, w oficynie umieszczono biuro tworzonego w Dobrzycy muzeum[3].

Do końca XX wieku funkcjonowała hipoteza o symbolicznych związkach architektury oficyny, jak i całego zespołu pałacowo-parkowego, z ruchem wolnomularskim, w którego strukturach Augustyn Gorzeński pełnił bardzo wysokie funkcje[4][5]. W starszych opracowaniach oficyna była więc opisywana m.in. jako miejsce, w którym – zgodnie z ideałami wolnomularskimi – „w oddaleniu i samotności wady wykorzeniać należy”[6][7]. Porównywano ją nawet do wolnomularskiego Kamienia Ociosanego, jako symbolicznego celu lożowego doskonalenia[8]. Jednak w początkach XXI wieku, w wyniku przeprowadzonych prac archeologicznych, bezpośrednie związki architektury zespołu dobrzyckiego z symboliką masońską zostały zakwestionowane[9].

Od roku 2009[10] w oficynie mieści się biblioteka Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy.

Architektura

Oficyna pałacu w Dobrzycy.

Oficyna została założona na planie prostokąta w proporcjach 3:4. Jest to budynek parterowy z użytkowym poddaszem, trójosiowy z klatką schodową na osi centralnej i czterema symetrycznie rozstawionymi pomieszczeniami na osiach bocznych. Prowadzą do niego dwa identyczne wejścia – od strony północno-zachodniej i po stronie przeciwnej. Oba wejścia Stanisław Zawadzki uformował w charakterystyczny dla swojej twórczości sposób, poprzez zastosowanie niewielkiego portyku z parą przylegających do ściany kolumienek oraz trójkątnego tympanonu nad wejściem. Symetryczne elewacje są tynkowane, zwieńczone podokapowym gzymsem kostkowym, z boniowanymi narożami i ryzalitami.

Budowla jest utrzymana w stylu klasycystycznym, jednak z uwzględnieniem rodzimych, polskich rozwiązań architektonicznych, takich jak łamany dach krakowski ze ścianką kolankową (identyczną konstrukcją Zawadzki nakrył oficyny pałacu w Śmiełowie).

Oficyna w Dobrzycy, choć niewielkiej skali, funkcjonuje w historii architektury polskiej jako przykład budowli o doskonałych, mistrzowskich proporcjach, które Zawadzki wypracował „niezwykle starannie” i z „dyskretnym” zastosowaniem szczegółu architektonicznego[2].

Przypisy

  1. ↑ Róża Kąsinowska, Dobrzyca. Fortalicja. Pałac. Muzeum., 2007, s. 154.
  2. 1 2 Irena Malinowska, Stanisław Zawadzki, 1953.
  3. 1 2 3 Róża Kąsinowska, Dobrzyca. Fortalicja. Pałac. Muzeum., 2007, s. 156.
  4. ↑ Michał Karalus, Bononia. Wolnomularskie aspekty założenia pałacowo-parkowego w Dobrzycy., „Ochrona zabytków” (1), 1997, s. 42.
  5. ↑ Inessa Swirida, W poszukiwaniu ukrytych znaczeń, „Ars Regia” (2 (3)), 1993, s. 11, 20.
  6. ↑ Zofia Ostrowska-Kębłowska, Pałace wielkopolskie z okresu klasycyzmu, 1970, s. 120.
  7. ↑ Stanisław Lorentz, Andrzej Rottermund, Klasycyzm w Polsce, 1984, s. 158.
  8. ↑ Michał Karalus, Bononia. Wolnomularskie aspekty założenia pałacowo-parkowego w Dobrzycy., „Ars Regia” ((9-10)), 1995–1996, s. 44.
  9. ↑ Róża Kąsinowska, Dobrzyca. Fortalicja. Pałac. Muzeum., 2007.
  10. ↑ Kazimierz Balcer, Ogród angielski gustowny i w rośliny bogaty..., 2016, s. 36.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.