Debrza (Siedliska)
| część wsi | |
 Krajobraz debrzy, centrum debrzy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Część miejscowości | |
| Kod pocztowy |
36-042[1] |
| Tablice rejestracyjne |
RZE |
| SIMC |
0654322[2] |
Położenie na mapie gminy Lubenia _location_map.png) | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego  | |
 49°56′41″N 21°56′18″E/49,944722 21,938333[3] | |
Debrza – integralna część wsi Siedliska w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Lubenia[4][2].
Debrza leży w południowej części Siedlisk, jest oddalona od głównej drogi ok. 500m, położona na wzgórzach. Teren jest pofałdowany, występują liczne wzniesienia przeszyte wąwozami i jarami którymi płyną strumienie. Najwyższe wzniesienie na Debrzy wynosi 326 m npm[5].
Razem z miejscowościami: Odedwór, Różanka, Smolna, Głęboka, Płonina, Broniakówka, Jawcza i Koniec tworzy administracyjnie wieś Siedliska[4][2].
Ze względu na wielkość Debrzy z jej górnych terenów zostały utworzone dwie niestandaryzowane części wsi (potocznie przysiółki)[3]:
| PRNG | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 28091 | Dział | przysiółek wsi |
| 192673 | Debrza Górna | przysiółek wsi |
Lokacje
- Opuszczony dom góralskiego poety, położony w głębi lasu. Czas zdążył odcisnąć na nim swoje piętno, lecz wnętrze zachowało liczne ślady po dawnym mieszkańcu. W domu można znaleźć malowidło góralskie oraz książki ze staropolską poezją. Opuszczony dom jest świadectwem lokalnej historii oraz często odwiedzaną atrakcją turystyczną[6].
- Wzgórza nad Debrzą, piękne formacje skalne po północnej stronie miejscowości, idealne dla fotografów[5].
Wzgórza nad Debrzą, zdjęcie z książki 2002
- Zjazd dla motorów crossowych, strome wzgórze z pięknymi widokami, często używane przez pasjonatów off-roadu.
Zjazd dla motorów crossowych
- Diabla dziura, zapierająca dech w piersi formacja stworzona przez debrzańską przyrodę oraz zwierzynę[7].
Diabla dziura w Debrzy, zdjęcie z książki
Związani z Debrzą
- Patryk Warzybok, mieszkaniec Debrzy, corocznie organizuje wycieczki po lokalnych terenach. Doświadczony przewodnik, sprawdzony w oprowadzaniu turystów, popularyzujący walory przyrodnicze i kulturowe regionu.
- Towarzystwo miłośników Debrzy – celem Towarzystwa jest: rozbudzanie aktywności społecznej i kulturalnej mieszkańców regionu, ochrona materialnego i niematerialnego dorobku poprzednich pokoleń mieszkańców ziemi debrzańskiej, prowadzenie działalności na rzecz pogłębienia wiedzy o historii, kulturze regionu i jego zasobach przyrodniczych, ochrona dóbr kultury i tradycji regionu.
- Aleksander Bielenda, w jego książce „Siedliska. Opisanie dziejów wsi nad Wisłokiem” Debrza opisywana jest jako miejsce rekreacji, serce Siedlisk, z którego rozpościera się widok na jaki ciężko gdziekolwiek indziej się natknąć.
Debrza w historii Siedlisk
W 1502 roku odnotowano pierwszy najazd tatarskiej hordy na Siedliska. Mieszkańcy Siedlisk skorzystali wtedy z przyrodniczej ochrony, którą dawały mi gęste wikliny i łęgi, a także badunie[8] i rozpadliny dzisiejszej Debrzy[7].
W 1690 roku w „państwie tyczyńskim” władzę obieli Braniccy. Beneficjentem tego stały się bezpośrednio Siedliska, gdyż to właśnie oni rozpoczęli wtedy przemysłową eksploatację gipsu i wapienia, których złoża zalegały w Debrzy[7].
W latach trzydziestych XX wieku, Siedliska odwiedził profesor Zdzisław Pazdro, reprezentujący Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Badał zjawiska hydrologiczne w tej okolicy i odkrył na terenie Debrzy występowanie źródeł ropy naftowej. Ropa okazała się przydatna dla miejscowej ludności, czerpiącej z tych wybijających się na powierzchnię dóbr przyrodniczych własną domową korzyść[7].
Ofiarami II wojny światowej z Siedlisk byli żydzi Abraham Weg wraz z Mońkiem, którzy uciekli z getta w Rzeszowie. Ukrywali się u babki Lasociny w Debrzy, lecz na dzień przed zakończeniem wojny zostali zamordowani przez siedliskich partyzantów[7].
Po wojnie, podczas rozbudowy gminy, Debrza nie została ominięta. W latach 80. XX wieku w ramach czynu społecznego została wybudowana droga prowadząca od głównej ulicy w głąb Debrzy[7].
Przypisy
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1144 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- 1 2 3 4 TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- 1 2 3 Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 22718
- 1 2 Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- 1 2 Renata Matejek, W gminie Lubenia, Krosno: "Roksana", 2002, ISBN 978-83-7343-056-3 [dostęp 2025-02-24].
- ↑ Marcin Grudzień, geoportal.gov.pl [online], mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2025-02-24].
- 1 2 3 4 5 6 Aleksander Bielenda, Siedliska: opisanie dziejów wsi nad Wisłokiem, Krosno: Wydawnictwo Agazah - Agata Zahuta, 2023, ISBN 978-83-967176-2-7 [dostęp 2025-03-29].
- ↑ Aleksander Bielenda, Muzeum słowa: słownik gwary lubeńskiej, Lubenia: Gminna Biblioteka Publiczna w Lubeni, 2013, ISBN 978-83-923005-0-2 [dostęp 2025-03-29].