Denis (herb szlachecki)

Herb Denis I
Herb Denis II
Herb Denis (Krucini i) w czwartym wierszu i pierwszej kolumnie w Tablicach odmian herbowych

Denis – polski herb szlachecki.

Opis herbu

Opis z wykorzystaniem klasycznych zasad blazonowania, według ilustracji Tadeusza Gajla[1]:

Denis: W polu błękitnym nad gwiazdą sześciopromienną krzyż srebrny. Klejnot nad hełmem w koronie pięć piór strusich. Labry błękitne, podbite srebrem.

Denis II: Jak powyższy, ale krzyż złamany.

Najwcześniejsze wzmianki

Kasper Niesiecki w swojej pracy z 1738 roku podaje informację zaczerpniętą za rękopisem Kojałowicza, że herbem tym posługiwali się Denisowicze z brzeskiego notowani w XVII wieku[2].

Piotr Nałęcz-Małachowski w Zbiorze nazwisk szlachty z 1790 roku zamieścił opis herbu tożsamy opisem Niesieckiego[3].

Juliusz Karol Ostrowski w swojej pracy z lat 1897-1906 przytoczył dwie wersje herbu. Zauważył on, że Niesiecki w opisie herbu określił krzyż jako "złamany", ale już na ilustracji krzyż był prosty. Wersję ze złamanym krzyżem Ostrowski nazwał Denis II. Ostrowski określił herb jako "stary"[4].

Teodor Chrząński w Tablicach odmian herbowych z 1909 roku podał czerwone pole i godła złote. Krzyż ma postać krzyża kawalerskiego oraz nie styka się z gwiazdą. Herb określiony jest jako Krucini i[5].

Za Ostrowskim swoje ilustracje stworzył Tadeusz Gajl[1].

Herbowni

Tadeusz Gajl podaje następujące rodziny herbownych:

Daniszewicz, Denis, Denisewicz, Denisko, Denisowicz, Deniszewicz, Deniszko, Deryno, Dmowski, Kołyszka, Kołyszko.

Oprócz nazwiska Denis i jego licznych wariantów, tożsamych z nazwą herbu (herb własny), występują tu też nazwiska Deryno, Dmowski oraz Kołyszka (Kołyszko).

Dmowscy herbu Denis wymieniani są m.in. przez Uruskiego, choć nie podaje on jak rodzina o innym nazwisku weszła w posiadanie herbu własnego Denisów[6].

Uruski notuje też Kołyszków z herbem Denis, chociaż stwierdza, że słyszał iż Denis jest jedynie przydomkiem, a Kołyszkowie używają herbów Abdank i Jelita odmienny[7].

Nazwisko Deryno z herbem Denis odnotowała Polska Encyklopedia Szlachecka rzekomo za Uruskim[8]. Jednakże Uruski wymienia rodzinę Deryng herbu Denis, nie Deryno[6]. Nazwisko to zapisywano także jako Dering[9].

W roku 1802 szlachectwo w guberni wołyńskiej z herbem Denis zostało potwierdzone przez braci Józefa, Bazylego, Jana i Konstantego Dyakiewicz[10].

Przypisy

  1. 1 2 Tadeusz Gajl: Herby szlachty Polski. Od średniowiecza do 1918 roku. Brzezia Łąka: Poligraf, 2023, s. 65. ISBN 978-83-8308-093-2.
  2. ↑ Kasper Niesiecki: Korona Polska przy Złotey Wolnosci Starożytnemi Rycerstwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego Kleynotami Naywyższymi Honorami Heroicznym Męstwem y odwagą, Wytworną Nauką a naypierwey Cnotą, nauką Pobożnością y Swiątobliwością Ozdobiona (...). T. 2. Lwów: 1738, s. 47.
  3. ↑ Piotr Małachowski: Zbiór nazwisk szlachty z opisem herbów własnych familiom zostaiącym w Krolestwie Polskim, i Wielkim Xięstwie Litewskim / przez Piotra Nałęcza Małachowskiego ułożony, poprawiony, pomnożony i powtórnie do druku podany. Lublin: Drukarnia JKMci u XX Trynitarzy, 1805, s. 592.
  4. ↑ Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. Cz. 2: Opisy herbów. Warszawa: Główny skład księgarnia antykwarska B. Bolcewicza, 1906, s. 57.
  5. ↑ Teodor Chrząński: Tablice odmian herbowych. Warszawa: Juliusz Karol Ostrowski, 1909, s. tabl. VII.
  6. 1 2 Seweryn Uruski: Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. 3: "Czel-Eyw". Warszawa: Gebethner i Wolff, 1906, s. 178.
  7. ↑ Seweryn Uruski: Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. 7: "Klis-Koź". Warszawa: Gebethner i Wolff, 1906, s. 120.
  8. ↑ red. Stefan Janusz Starykoń-Kasprzycki, Michał Dmowski: Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. 3. Cz. 5. Warszawa: Wydawn. Instytutu Kultury Historycznej, 1936, s. 99.
  9. ↑ Mariusz Pawelec. Nieznane szczegóły z dziejów mennictwa na Krymie. Karaimscy mincerze i polski szlachcic. „Awazymyz”, s. 19, marzec 2015.
  10. ↑ Dyakiewicz herbu Denis. archiwum.szlachta.com.pl. [dostęp 2025-02-03].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.