Edward Witliński
 | |
 kapitan artylerii | |
| Data i miejsce urodzenia |
31 marca 1896 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
III Korpus Polski w Rosji, |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
 _4r_BAR.svg.png){kind=small} _BAR.svg.png){kind=small}    | |
Edward Witliński (ur. 19 marca?/31 marca 1896 w Chodorkowie, gub. kijowska, zm. 4–7 kwietnia 1940 w Katyniu) – kapitan artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Stanisława i Marii z Radzikowskich[1]. Absolwent szkoły handlowej i Instytutu Handlowego w Kijowie[2]. W lutym 1917 wcielony do armii rosyjskiej, ukończył szkołę oficerską piechoty[2]. Od 13 grudnia 1917 jako chorąży w I Korpusie Polskim, następnie przeniesiony do III Korpusu[2]. Walczył z Sowietami pod Starokonstantynowem i Krasiłową[2]. Po demobilizacji podjął studia na Politechnice Kijowskiej. Od listopada 1918 w Wojsku Polskim[2]. Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie skierowany w stopniu podporucznika do 41 Suwalskiego pułku piechoty[2]. Na froncie ukraińskim dowodził kompanią[2]. Wziął udział w wyprawie kijowskiej. Został uhonorowany Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari, a we wniosku o nadanie tego odznaczenia, napisano m.in.[2][3][4]:
Ppor. Witliński Edward, oficer kompanijny 5 kompanii, 14 VI 1920 r. przy odwrocie spod Kijowa, gdy 2/41 pp otrzymał rozkaz, by podążyć i spiesznie obsadzić most na rzece Teterew we wsi Migałki i tam przykryć przeprawę taboru i dywizjonu artylerii z plutonem 5 kompanii, maszerował jako straż przednia baonu. Gdy baon dotarł na 2 kilometry od przeprawy, przeciwnik zajął już most i zaatakował podchodzący tam tabor. 5 komp. otrzymuje rozkaz natychmiast pospieszyć do mostu i wybić tam znajdującego się przeciwnika. Ppor. Witliński z jednym plutonem biegiem dotarł do wsi i mostu, błyskawicznym atakiem na bagnety wyrzuca przeciwnika i pędzi go do 4 kilometrów, zdobywając przy tym 8 km. Następnie, kiedy przeciwnik podciąga posiłki i zaczyna ponownie nacierać lasem, oskrzydlając pluton, ppor. Witliński utrzymuje się jednak na pozycji do nadejścia reszty kompanii i całego baonu i tym daje możliwość, by stworzyć przyczółek.
W 1924 zakończył służbę w 41 pp. w stopniu porucznika, który uzyskał w 1922[2]. Następnie po ukończeniu Szkoły Młodszych Specjalistów Artylerii w Toruniu skierowany na dowódcę plutonu w 8 pułku artylerii polowej[2]. Od 1927 oficer personalny pułku. Awansowany do stopnia kapitana w 1928, objął dowództwo baterii. W 1930 ukończył kurs doszkalający i został wyznaczony dowódcą baterii w 20 pułku artylerii lekkiej[2]. W 1938 przeniesiony na stanowisko oficera mobilizacyjnego Mazowieckiej Szkoły Podchorążych Artylerii nr 2 w Zambrowie[2].
Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, w nieznanych okolicznościach dostał się do niewoli sowieckiej[2]. Od października 1939 przebywał w obozie w Putywlu[5], a następnie od listopada 1939 znajdował się na liście jeńców przebywających w obozie w Kozielsku[5]. Między 3 a 5 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[5] – lista wywózkowa bez numeru z 2 kwietnia 1940[5][1], pozycja 72[3]. Między 4 a 7 kwietnia 1940 został zamordowany w Katyniu[5][1] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Ofiary tej zbrodni grzebano w bezimiennych mogiłach zbiorowych, gdzie od 28 lipca 2000 mieści się oficjalnie Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu[6][7]. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[8][9][10], jednak Edward Witliński nie został zidentyfikowany. W Archiwum Robla w pakiecie 01872-02[5] został wymieniony w pamiętniku znalezionym przy szczątkach Zygmunta Gosiewskiego[11][12]. W 1948 Sąd w Łomży uznał Edwarda Witlińskiego za zmarłego[5].
Był żonaty z Haliną Kawalkowską, miał syna Bohdana[1].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[13][14][15]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 859[3][1] – 16 lutego 1921[16]
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie[17][1]
- Srebrny Krzyż Zasługi – 22 maja 1939[18]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[19]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[19]
- Państwowa Odznaka Sportowa[19]
- Odznaka Pamiątkowa 8 pułku artylerii lekkiej[19]
Upamiętnienie
13 kwietnia 2016, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w ogrodzie Pałacu Prezydenckiego został zasadzony Dąb Pamięci poświęconego wszystkim Ofiarom Zbrodni Katyńskiej, certyfikat z numerem 1[20][21][22].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 694.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Krzysztof Filipow, Grzegorz Jasiński (red.), Order Virtuti Militari, wyd. I, rhus-20.man.poznan.pl, Warszawa 2013, s. 182, ISBN 978-83-62345-98-4 [dostęp 2025-04-03] (pol.).
- 1 2 3 Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 318.
- ↑ Edward Witliński - ku pamięci. Ogrody Wspomnień. Cmentarz Internetowy [online], www.ogrodywspomnien.pl [dostęp 2025-04-03].
- 1 2 3 4 5 6 7 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 225.
- ↑ 20 lat temu otwarto Polski Cmentarz Wojenny w Katyniu - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2025-04-03] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. LIII.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2025-04-03] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-04-03] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-04-03] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06] (pol.).
- ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 177.
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 276.
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2025-04-03] (pol.).
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 63 [dostęp 2025-04-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 26 lutego 1921 roku, s. 341.
- ↑ BETA Księgi Cmentarne [online], ksiegicmentarne.muzeumkatynskie.pl [dostęp 2017-06-20].
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 119, poz. 280 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- 1 2 3 4 Na podstawie fotografii
- ↑ Dąb pamięci w ogrodach Pałacu Prezydeckiego - Polska Prowincja Zakonu Pijarów [online], pijarzy.pl [dostęp 2025-03-16].
- ↑ Katyń… Ocalić od zapomnienia. [online], katyn-pamietam.pl [dostęp 2025-03-16].
- ↑ Obchody Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej [online], dzieje.pl [dostęp 2025-03-16].
Bibliografia
- Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2025-04-05].