Efekt Wolffa-Chaikoffa

Efekt Wolffa-Chaikoffa – fizjologiczne zjawisko chwilowego zaprzestania wychwytu jodu przez tarczycę, wskutek wprowadzenia do organizmu wysokich dawek egzogennego jodu, co skutkuje zahamowaniem produkcji oraz uwalniania hormonów tarczycowych.

Efekt został opisany w 1948 przez Jana Wolffa i Israela L. Chaikoffa. Pierwotnie został opisany u szczurów, którym podawano dootrzewnowo jod i następnie interpolowany na ludzi[1].

Efekt zablokowania produkcji oraz uwalniania hormonów tarczycy wynika z zablokowania syntezy nadtlenku wodoru, który jest niezbędny do uwalniania jodków, poprzez wysokie stężenie jodu[2] oraz poprzez obniżenie ekspresji symportera sodowo-jodowego (białko NIS)[3]. Efekt ten ma charakter przejściowy i po adaptacji tarczycy do wysokiego poziomu jodu, powraca nieomal prawidłowa produkcja hormonów tarczycy. Zjawisko to nosi nazwę ucieczki z ostrego efektu Wolffa-Chaikoffa[3].

Uważa się, że zastosowanie jodu w dawce 1 mg/kg masy ciała wywołuje ten efekt, który następnie utrzymuje się przez około 10 dni. Było to podstawą podawania płynu Lugola po katastrofie elektrowni jądrowej w Czarnobylu w 1986[4].

Nieorganiczny jod powoduje zahamowanie syntezy i uwalniania hormonów tarczycy[3][2]. Efekt ten występuje u pacjentów z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy i wrodzoną niedoczynnością tarczycy. W przypadkach niemego klinicznie przebiegu choroby Gravesa-Basedowa lub wola wieloguzkowego podanie jodu może spowodować nadczynność tarczycy w mechanizmie Jod-Basedow[2].

W medycynie efekt ten wykorzystywany jest w leczeniu przełomu tarczycowego w przebiegu skrajnie ciężkiej nadczynności tarczycy[2]. Efekt ten jest jednym z mechanizmów niedoczynności tarczycy w przypadku leków zawierających jod, takich jak amiodaron[5].

Przypisy

  1. ↑ Guy E. Abraham, The Wolff-Chaikoff effect of increasing iodide intake on the thyroid – Letters to the Editor, „Townsend Letter for Doctors and Patients”, 2003.
  2. 1 2 3 4 Katarzyna Łącka, Adam Czyżyk, Leczenie nadczynności tarczycy, „Farmacja Współczesna”, 1, 2008, s. 68–70 [zarchiwizowane z adresu 2014-10-06].
  3. 1 2 3 Małgorzata Wolny, Syrenicz, Anhelli, Symporter sodowo-jodowy w fizjologii i w stanach chorobowych – aktualny stan wiedzy., „Endokrynologia Polska”, 6, 58, 2004, s. 512–521, ISSN 0423-104X.
  4. ↑ Zbigniew Jaworowski, Awaria EJ w Czernobylu. Reakcje w Polsce [online] [dostęp 2014-10-05].
  5. ↑ Katarzyna Siuda, Zofia Kolesińska, Marek Niedziela. Amiodaron a funkcja tarczycy. „Kardiologia Polska”. 5 (69), s. 493–498, 2011.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.