Filaret (Drozdow)

Filaret

Филарет

Wasilij Drozdow
Metropolita moskiewski
Kraj działania	Imperium Rosyjskie
Data i miejsce urodzenia	26 grudnia 1782?/6 stycznia 1783 Kołomna
Data śmierci	19 listopada?/1 grudnia 1867
Miejsce pochówku	Ławra Troicko-Siergijewska
Metropolita moskiewski
Okres sprawowania	1821–1867
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Inkardynacja	Eparchia moskiewska
Śluby zakonne	16 listopada 1808
Diakonat	21 listopada 1808
Prezbiterat	28 marca 1809
Chirotonia biskupia	5 sierpnia 1817

Filaret, imię świeckie Wasilij Michajłowicz Drozdow (ur. 26 grudnia 1782^?/6 stycznia 1783 w Kołomnie; zm. 19 listopada^?/1 grudnia 1867) – rosyjski biskup prawosławny, święty Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Urodził się w rodzinie prawosławnego diakona. W wieku dziewięciu lat został oddany do seminarium duchownego w rodzinnej Kołomnie i uczył się w nim do zamknięcia szkoły w 1799^[1]. W wymienionym roku, dzięki protekcji metropolity moskiewskiego Platona, przeniósł się do seminarium przy ławrze Troicko-Siergijewskiej^[1]. W latach 1800–1803 ukończył w nim kursy filozofii i teologii. Egzamin końcowy zdał 21 listopada 1803 i został zatrudniony w seminarium jako wykładowca języka starogreckiego i języka hebrajskiego^[1]. Od 30 sierpnia 1806 sprawował funkcję etatowego głosiciela kazań przy Ławrze^[1]. W dalszym ciągu pozostawał pod opieką metropolity Platona, który wyznaczył go na swojego hipodiakona, zaś w 1808 powierzył mu prowadzenie kursu retoryki w seminarium^[1]. Zachęcał go również do wstąpienia do monasteru, na co ten początkowo się nie zgadzał. Ostatecznie Wasilij Drozdow, po naradach z rodziną, złożył wieczyste śluby mnisze w ławrze Troicko-Siergijewskiej, przed archimandrytą Szymonem (Kryłowem-Płatonowem)^[2] 16 listopada 1808, przyjmując imię Filaret na cześć św. Filareta Miłościwego. 21 listopada tego samego roku został wyświęcony na hierodiakona^[1].

1 marca 1809 hierodiakon Filaret został przeniesiony do pracy w seminarium duchownym w Petersburgu jako kierownik katedry filozofii. 28 marca tego samego roku został wyświęcony na hieromnicha^[1]. Od 1810 był natomiast wykładowcą Petersburskiej Akademii Duchownej, gdzie prowadził kursy teologii dogmatycznej oraz historii Kościoła prawosławnego. W 1811 otrzymał godność archimandryty^[1]. Popularny zarówno wśród duchowieństwa, jak i świeckich, cieszył się protekcją oberprokuratora Świątobliwego Synodu Rządzącego Aleksandra Golicyna^[1]. W 1812 otrzymał tytuł profesora teologii. Według oceny współczesnych wprowadził w kierowanej przez siebie Akademii wzorowe porządki^[1].

Inicjator przekładu synodalnego Biblii na język rosyjski^[1] oraz autor Katechizmu prawosławnego^[3]. Tomáš Špidlik określa go jako „żarliwego duszpasterza i wspaniałego kaznodzieję”^[4].

23 czerwca 1817 otrzymał nominację na biskupa rewelskiego, wikariusza eparchii petersburskiej^[1]. Chirotonia biskupia odbyła się 5 sierpnia tego samego roku^[1]. W 1819 otrzymał godność arcybiskupią i został przeniesiony na katedrę twerską. W 1820 został arcybiskupem jarosławskim i rostowskim^[1].

W 1821 został wyznaczony do objęcia urzędu arcybiskupa moskiewskiego, co łączyło się z godnością przełożonego ławry Troicko-Siergijewskiej^[1]. W 1828 otrzymał godność metropolity^[1]. Do 1842 zasiadał w Świątobliwym Synodzie Rządzącym i był w nim jedną z najbardziej wpływowych postaci. Zmuszony do wycofania się z prac Synodu przez oberprokuratora Protasowa, dążącego do całkowitego podporządkowania go świeckiej administracji, wrócił do Moskwy. W miarę możliwości wpływał jednak na kierunek ogólnej polityki Kościoła i pozostawał autorytetem dla duchowieństwa do końca życia^[5]. Utrzymywał bliskie kontakty z lożą masońską Umierającego Sfinksa^[6].

Sprzeciwiał się przeprowadzeniu generalnych reform w Rosyjskim Kościele Prawosławnym, twierdząc, że zmiany instytucjonalne są mniej istotne niż moralne odrodzenie Rosji. W nim upatrywał środka naprawy struktur kościelnych. Od lat 40. XIX wieku jego poglądy ulegały ewolucji w kierunku coraz silniejszego konserwatyzmu. Metropolita zaczął występować przeciwko edukacji kobiet i ideom demokratycznym, bronił słuszności stosowania kar cielesnych^[7]. Mimo to cieszył się autorytetem także w kręgach niezwiązanych z Cerkwią (podziwiał go m.in. Aleksander Hercen)^[7]. Na ograniczoną skalę sprzeciwiał się sakralizacji osoby władcy Rosji, jego udziałowi w pracach Świątobliwego Synodu Rządzącego i świętowaniu przez Cerkiew rocznic sukcesów militarnych państwa lub urodzin członków panującej rodziny, chociaż równocześnie uważał za konieczne wprowadzenie modlitwy za cara do nabożeństw unickich i staroobrzędowych (nawet przy użyciu siły)^[8].

Zmarł w 1867 i został pochowany w ławrze Troicko-Siergijewskiej, przy ołtarzu św. Filareta Miłościwego, urządzonym na cześć 50. rocznicy jego święceń biskupich^[1]. Jego pisma doktrynalne, teologiczne, administracyjne oraz raporty i komentarze polityczne zostały w większości pośmiertnie opublikowane^[4].

Stronnictwo biskupów podzielających jego wizję Kościoła było nieformalnie określane jako grupa „filaretowców”^[7].

Kanonizowany przez Rosyjski Kościół Prawosławny^[9].

• Filaret (Drozdow) – dzieła w bibliotece Polona