Furiant

Furiant z opery Sprzedana narzeczona (1866)
Furiant z opery Sprzedana narzeczona Bedřicha Smetany w transkrypcji i wykonaniu orkiestry United States Marine Band
Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy.

Furiant (reg. sedlák[1]) – czeski taniec ludowy[2][3] w tempie od umiarkowanego do szybkiego, w metrum trójdzielnym[4] z hemiolami[4][3]. Jest jednym z elementów tradycyjnego czeskiego tańca salonowego o nazwie beseda[5][4].

Furianta tańczy się w parach. Tancerz imituje postać dumnego chłopa; opierając ręce na biodrach i tupiąc nogami, podąża za tancerką, poruszającą się zwinnie i z gracją po okręgach. Pod koniec tancerze obejmują się i przez dłuższy czas dostojnie wirują[1].

Badacze nie są zgodni co do pochodzenia furianta[4]. Słowo „furiant” w znaczeniu „buntownik”, „rebeliant” odnotowane jest w tekście ballady „Chvála sedláků” z 1770[4] oraz w operze Opera de Rebellione Boëmica Rusticorum (1777) Jana Antoša[6]. Według czeskiego muzykologa Jaroslava Markla najstarszym pisanym źródłem historycznym są[7], pochodzące z 1825[4], nuty i tekst niemieckiej pieśni „Furiant, furiant, furiant”, która nieco później otrzymała czeski tekst[6][4]. Markl, na podstawie innych poszlak (m.in. analizy dzieł Karela Jaromíra Erbena) przypuszczał[6], że furiant pojawił się nieco wcześniej – w okresie wojen napoleońskich[4]. Według Jiřiego Fiali pieśń lub taniec o takiej nazwie istniały już na początku lat 90. XVIII wieku[6]. Niemieccy teoretycy doszukali się w furiancie podobieństw do tańców o nazwie „furie”, które komponowali w XVIII wieku m.in Johann Joachim Quantz i Daniel Gottlob Türk[4].

Furianty tworzyli m.in. Antonín Dvořák[8][9], Bedřich Smetana (m.in. w antologii České tance II oraz w operze Sprzedana narzeczona[10])[9], a jego rytmikę stosował w fortepianowych eklogach, dytyrambach i rapsodiach Václav Jan Křtitel Tomášek[11]. W XX wieku po furianta sięgali Jaroslav Křička, Vítězslav Novák oraz Jaromír Weinberger[4].

{\time 3/4 \key g \major \tempo \markup {Moderato \italic (Furiant) } \set Score.tempoHideNote = ##t \tempo 4 = 160 {g'8 a'8 g'4 b'8 c''8 b'4 d''8 e''8 d''4 e''4 fis'4 fis'4 a'8[ g'8] fis'8[ e'8] d'4 g'8 a'8 g'4 b'8 c''8 b'4 d''8 e''8 d''4 e''4 fis'4 fis'4 g'2 r4} \addlyrics {Se - dlák se - dlák se - dlák je- ště je dn- ou se - dlák se - dlák se - dlák se - dlák je vel- kej pán}}
Rytm furianta na przykładzie melodii czeskiej pieśni „Sedlák”. Widoczna hemiola zbudowana z regularnie przeplatających trójdzielne metrum ósemkowych zagęszczeń rytmu, które w wykonaniu dają wrażenie metrum dwudzielnego. Utwór pochodzi ze zbioru pieśni ludowych Zpěvník (1845–1862) Karela Jiříčka[12]. Pierwszy raz opublikowany był w 1825, w antologii České národní písně[4], gdzie miał tekst w języku niemieckim: „Furiant, furiant, furiant, du bist mein lieba Monn”[7].

Przypisy

  1. 1 2 Link 1863 ↓, s. 50.
  2. ↑ Ekiert 2006 ↓, s. 160.
  3. 1 2 Riemann, Gurlitt i Eggebrecht 1967 ↓, s. 312.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Tyrrell 2001 ↓, lead.
  5. ↑ Link 1863 ↓, s. 23, 26, 34, 40–42.
  6. 1 2 3 4 Fiala 1989 ↓, s. 66.
  7. 1 2 Fiala 1989 ↓, s. 65.
  8. ↑ Dvořák, Antonín, [w:] Encyklopedia Muzyczna (wersja internetowa Encyklopedii muzycznej PWM), Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2025-01-10].
  9. 1 2 Randel 2003 ↓, s. 339.
  10. ↑ Smetana, Bedřich, [w:] Encyklopedia Muzyczna (wersja internetowa Encyklopedii muzycznej PWM), Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2025-01-10].
  11. ↑ Tomášek, Václav Jan Křtitel, [w:] Encyklopedia Muzyczna (wersja internetowa Encyklopedii muzycznej PWM), Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2025-01-10].
  12. ↑ Blalock 2010 ↓, s. 2, 7.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.