Gągołek

Gągołek
Bucephala albeola[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

blaszkodziobe

Rodzina

kaczkowate

Podrodzina

kaczki

Plemię

Mergini

Rodzaj

Bucephala

Gatunek

gągołek

Synonimy
  • Anas Albeola Linnaeus, 1758[2]
  • Charitonetta albeola (Linnaeus, 1758)[3]
  • Fuligula albeola (Linnaeus, 1758)[3]
  • Glaucionetta albeola (Linnaeus, 1758)[3][4]
  • Bucephala albeola fossilis Howard, 1963[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     lęgowiska

     występuje przez cały rok

     przeloty

     zimowiska

Gągołek (Bucephala albeola) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący Amerykę Północną. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Anas Albeola i podał, że występuje on w Ameryce[3][6]; później uściślono, że miejscem typowym była Nowa Fundlandia[3]. Obecnie gatunek ten umieszczany jest w rodzaju Bucephala[7][8]. Nie wyróżnia się podgatunków[8][9].

Występowanie

Alaska, Kanada oraz lokalnie północno-zachodnie i północno-środkowe USA[8]. Zimuje od południowej Alaski, Wielkich Jezior i Nowej Szkocji na południe aż po północny Meksyk[9].

W Polsce do 2009 stwierdzony 3 razy[10], ze względu jednak na to, że nie ma pewności, czy były to pojawy naturalne, gatunkowi temu nadano kategorię D w klasyfikacji AERC i nie jest on zaliczany do krajowej awifauny[11].

Morfologia

Samiec większy od samicy. Długość ciała 33–41 cm[12], długość skrzydła 15–18 cm[13], rozpiętość skrzydeł 51–61 cm[12]; masa ciała: samce 335–600 g, samice 230–470 g[9]. Duża głowa, czarna, z białą plamą, która ciągnie się od oka na kark. Plecy oraz kuper czarne. Pierś, boki i brzuch białe. Samica – głowa ciemna; plecy ciemne, boki szare, brzuch oraz pierś białe. W locie widać na skrzydłach duże, białe plamy.

Ekologia i zachowanie

Jaja z kolekcji muzealnej

Gniazda buduje w starych dziuplach dzięciołów. Samica znosi raz w roku 7–16 kremowo-żółtych jaj[13], które wysiaduje przez okres 28–33 dni[12].

Dieta obejmuje owady, skorupiaki, mięczaki i nasiona[12]. Pokarm zdobywa nurkując na otwartych, płytkich wodach[12].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN gągołek jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji według szacunków organizacji Partners in Flight z 2020 roku wynosi około 1,3 miliona dorosłych osobników, zaś jej trend oceniany jest jako wzrostowy[5].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Bucephala albeola, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Carboneras 1992 ↓, s. 623.
  3. 1 2 3 4 5 6 Denis Lepage: Bufflehead Bucephala albeola. Avibase. [dostęp 2022-11-21]. (ang.).
  4. ↑ Glaucionetta albeola, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-25] (ang.).
  5. 1 2 Bucephala albeola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  6. ↑ K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae :secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 124 (łac.).
  7. ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-11-21].
  8. 1 2 3 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-21]. (ang.).
  9. 1 2 3 Carboneras, C. & Kirwan, G.M.: Bufflehead (Bucephala albeola). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
  10. ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 26. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2009. „Ornis Polonica”. 51, s. 117–148, 2010.
  11. ↑ Aneks: Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce do 31.12.2021, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2022-11-21].
  12. 1 2 3 4 5 Bufflehead Bucephala albeola. WhatBird. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-17)]. (ang.).
  13. 1 2 Busse i in. 1991 ↓, s. 171.

Bibliografia

  • Andrew Gosler: Atlas Ptaków Świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
  • Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
  • Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.