Głowienka baldaszkówka

Głowienka baldaszkówka
	Coptocephala unifasciata
	(Scopoli, 1763)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Nadrodzina	stonki
Rodzina	stonkowate
Podrodzina	zmróżki
Plemię	Clytrini
Podplemię	Clytrina
Rodzaj	głowienka
Gatunek	głowienka baldaszkówka
Synonimy
	Buprestis unifasciatus Scopoli, 1763; Buprestis unifasciata Scopoli, 1763; Chrysomela 4-maculata Linnaeus, 1767; Coptocephala femoralis Küster, 1845; Coptocephala unifasciata var. fallax Weise, 1887; Coptocephala fallax Weise, 1887; Coptocephala ruficeps Weise, 1890; Coptocephala phenax Jacobson, 1896; Coptocephala reducta Müller, 1948; Coptocephala deserta Medvedev, 1965; Coptocephala unifasciata a. nigripes Jacobson, 1915;

Głowienka baldaszkówka^[1] (Coptocephala unifasciata) – gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych i podrodziny zmróżek. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1763 roku przez Giovanniego Antonia Scopoliego pod nazwą Buprestis unifasciatus. Wyróżnia się w jego obrębie dwa podgatunki^[2]:

Coptocephala unifasciata australis Medvedev, 1965,
Coptocephala unifasciata unifasciata (Scopoli, 1763).

Morfologia

Chrząszcz o walcowatym ciele długości od 4 do 7 mm. Głowa jest czarna z pomarańczową wargą górną^[3]^[4], u samca niemal czworokątna i bardzo szeroka, u samic znacznie mniejsza^[3]. Samiec ma głęboko na grzbietowej krawędzi wcięte żuwaczki, z których lewa nie jest sierpowato wydłużona^[4]. Przedplecze jest pomarańczowe do czerwonego. Barwa tarczki jest czarna. Pokrywy są pomarańczowe do czerwonych z czarnym wzorem, typowo w postaci dwóch przepasek poprzecznych, z których przednia leży u nasady, a druga za środkiem długości, ale czasem o przepaskach zredukowanych lub połączonych wzdłuż krawędzi pokryw^[3]. Odnóża są czarne z przynajmniej goleniami, a zazwyczaj także częściowo udami i stopami pomarańczowymi do czerwonych^[3]^[4]. Spód ciała bywa metalicznie zielony lub mosiężny^[3].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla trawiaste tereny o dużym nasłonecznieniu^[5]^[1], w tym łąki, polany, murawy, baldachowiska, przydroża i przytorza^[1]. Jest oligofagicznym fitofagiem związanym z przedstawicielami selerowatych. Wśród jego roślin żywicielskich wymieniane są baldaszkowce, biedrzeniec mniejszy, gorysz siny, zapaliczniki, marchew zwyczajna, pasternak zwyczajny, przewiercienie, sierpnice, i żebrzyce^[6]^[5]. Larwy żerują na martwych liściach, natomiast postacie dorosłe na żywych liściach i kwiatach^[6]. Aktywne osobniki dorosłe obserwuje się od kwietnia do października^[5]^[3].

Gatunek palearktyczny. Podgatunek nominatywny w Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji i europejskiej części Rosji, a w Azji z syberyjskiej części Rosji, anatolijskiej części Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Kazachstanu i Mongolii. C. u. australis notowany jest z Kazachstanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu, Tadżykistanu, Kirgistanu, Afganistanu i Mongolii^[2].

Przypisy

1 2 3 Coptocephala unifasciata – Głowienka baldaszkówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-05-22].
1 2 IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 6. Chrysomeloidea, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2010, s. 568-569, ISBN 978-87-88757-84-2 .
1 2 3 4 5 6 Andrzej Warchałowski: Klucze Do Oznaczania Owadów Polski: cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera: z. 94 Stonkowate - Chrysomelidae. Część ogólna i podrodziny Donaciinae, Orsodacninae, Criocerinae, Clytrinae, Cryptocephalinae, Lamprosomatidae, Eumolpinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1971, s. 102.
1 2 3 Coptocephala Chevr. 1836. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-05-22].
1 2 3 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Stonkowate – Chrysomelidae, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (16), 1990.
1 2 W.N. Ellis: Coptocephala unifasciata (Scopoli, 1763). [dostęp 2024-05-22].

[insektarium-1] 1 2 3 Coptocephala unifasciata – Głowienka baldaszkówka. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-05-22].

[cpc-2] 1 2 IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 6. Chrysomeloidea, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2010, s. 568-569, ISBN 978-87-88757-84-2 .

[Warchalowski-3] 1 2 3 4 5 6 Andrzej Warchałowski: Klucze Do Oznaczania Owadów Polski: cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera: z. 94 Stonkowate - Chrysomelidae. Część ogólna i podrodziny Donaciinae, Orsodacninae, Criocerinae, Clytrinae, Cryptocephalinae, Lamprosomatidae, Eumolpinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1971, s. 102.

[ke-4] 1 2 3 Coptocephala Chevr. 1836. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-05-22].

[Burakowskietal-5] 1 2 3 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Stonkowate – Chrysomelidae, część 1. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (16), 1990.

[Ellis-6] 1 2 W.N. Ellis: Coptocephala unifasciata (Scopoli, 1763). [dostęp 2024-05-22].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]