Gawial gangesowy

Gawial gangesowy
	Gavialis gangeticus
	(Gmelin, 1789)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Rząd	krokodyle
Rodzina	gawialowate
Rodzaj	Gavialis
Gatunek	gawial gangesowy
Synonimy
	Lacerta gangetica Gmelin, 1789; Crocodilus gavial Bonnaterre, 1789; Crocodylus gangeticus — Meyer, 1795; Crocodilus longirostris Schneider, 1801; Crocodilus arctirostris Daudin, 1802; Crocodilus tenuirostris Cuvier, 1807; Rkamphostoma [sic] tenuirostre — Wagler, 1830;
	Lacerta gangetica Gmelin, 1789; Crocodilus gavial Bonnaterre, 1789; Crocodylus gangeticus — Meyer, 1795; Crocodilus longirostris Schneider, 1801; Crocodilus arctirostris Daudin, 1802; Crocodilus tenuirostris Cuvier, 1807; Rkamphostoma [sic] tenuirostre — Wagler, 1830;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony
	Zasięg występowania
	; Zasięg występowania oznaczony ciemnymi plamkami

Gawial gangesowy, gawial (Gavialis gangeticus) – gatunek krokodyla z rodziny gawialowatych (Gavialidae)^[2], obejmującej jeszcze krokodyla gawialowego. Występuje w Azji Południowej, jest krytycznie zagrożony wyginięciem^[3].

Głowa samca

Zasięg występowania

Indie, Nepal i Bangladesz; wymarł w Pakistanie, Bhutanie i Mjanmie, być może także w Bangladeszu. Rzeki Ganges, Brahmaputra, Mahanadi oraz ich większe dopływy; dawniej także dorzecza Indusu i Irawadi^[3].

Budowa ciała

Osiąga do 7 m długości i do 1000 kg masy ciała. Głowa wąska i silnie wydłużona, jej długość jest od 3 do 5,5 razy większa niż szerokość u podstawy^[4]. Szczególnie silnie wydłużony jest pysk który jest wyraźnie oddzielony od reszty głowy poprzez silnie zwężenie na granicy oczu^[4]. Koniec pyska, na którym znajdują się otwory nosowe, jest buławkowato rozszerzony, zaś u samców znajduje się na nim charakterystyczny miękki wyrostek^[4]. W górnej szczęce znajduje się od 54 do 58 zębów, a w żuchwie od 50 do 52. Wszystkie zęby są tego samego kształtu i wielkości – są one długie, cienkie, bardzo ostre i skierowane lekko ukośnie w bok^[4]. Grzbiet pokryty jest czterema podłużnymi rzędami dużych płyt kostnych. Pośrodku, wzdłuż ogona ciągnie się rząd 19 nieparzystych płyt uzbrojonych w grzebieniaste wyrostki, po bokach po 19 płyt o kształcie dachówkowatym. Ma stosunkowo słabe nogi, zaś między palcami kończyn występują błony pływne nie sięgające końców palców^[4].

Ubarwienie grzbietu dorosłego osobnika jest brunatnozielone zaś brzucha żółtozielone.

Biologia i ekologia

Tryb życia i biotop

Zamieszkuje przede wszystkim duże rzeki.

Odżywianie

Żywi się głównie rybami, a także ptakami, małymi ssakami oraz padliną^[4]. Ofiarę chwyta nagłym ruchem głowy skierowanym w bok^[4].

Rozród

Samica gawiala składa do 40 jaj^[4], zagrzebując je w piasku. Wylęgające się młode mają ciało o długości ok. 40 cm, z czego na pysk przypada 4 cm, a na ogon 22 cm.

Znaczenie dla człowieka

Jest czczony przez hindusów jako zwierzę poświęcone bogowi Wisznu. Znane są przypadki ataków na ludzi.

Jest trudny do utrzymania w niewoli^[4].

Przypisy

↑ Gavialis gangeticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
1 2 Gavialis gangeticus, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2025-05-16] (ang.).
1 2 3 Gavialis gangeticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Mały słownik zoologiczny gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986. ISBN 83-214-0464-2.

[itis-1] Gavialis gangeticus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[rd-2] 1 2 Gavialis gangeticus, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2025-05-16] (ang.).

[iucn-3] 1 2 3 Gavialis gangeticus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[płazy-4] 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Mały słownik zoologiczny gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986. ISBN 83-214-0464-2.

[1]

[2]

[3]

[4]