Jerzy Tumaniszwili
 | |
 kontradmirał | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Stanowiska |
I oficer artylerii na ORP Piorun |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
      | |
.svg.png){kind=small}
Jerzy Tumaniszwili (gruz. იეჟი თუმანიშვილი; ur. 8 czerwca?/21 czerwca 1916 w Moskwie, zm. 9 grudnia 2010[1] na Florydzie) – polski wojskowy gruzińskiego pochodzenia, oficer Marynarki Wojennej, uczestnik II wojny światowej, kontradmirał.
Życiorys
Jego rodzina wyjechała z Gruzji jeszcze przed podbojem tego kraju przez ZSRR w 1921, dzięki czemu przeżyła wymordowanie gruzińskiej arystokracji przez bolszewików. W 1922 osiadła w Polsce, najpierw w Świdrze, potem w Warszawie. Jego matką była Polka, Jadwiga Szyszko, córka generała Cezarego Szyszko. Ojciec, książę Paweł Tumanoff-Tumaniszwili, marszałek szlachty gruzińskiej, w 1924 stanął na czele emigracyjnego Komitetu Gruzińskiego[2].
Uczęszczał do I Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie[3]. Ukończył suwalskie Gimnazjum Męskie im. Karola Brzostowskiego, był też słuchaczem Szkoły Podchorążych MW. Polskie obywatelstwo przyznano mu 30 września 1941[4].
W 1935 wstąpił do polskiej Marynarki Wojennej korzystając z umowy polskich sił zbrojnych z gruzińskim gen. Aleksandrem Zachariadze[2]. W 1938 otrzymał stopień podporucznika marynarki. Służył w Kadrze Floty w Gdyni. W 1939 został oficerem na niszczycielu ORP „Burza”, brał udział m.in. w planie "Peking". Od 1940 do 1941 był I oficerem broni podwodnej na OF „Ouragan”. Awansowany na stopień porucznika marynarki, został skierowany na ORP „Krakowiak”, gdzie objął stanowisko II oficera artylerii. Brał w tym okresie udział m.in. w patrolach kanału La Manche, w trakcie bitwy z niemieckimi jednostkami został raniony w nogę.
Od grudnia 1942 przez rok służył w Centrum Wyszkolenia Specjalistów Floty. W styczniu 1944 powołano go na I oficera artylerii na ORP „Piorun”. Uczestniczył w akcjach przeciwko niemieckiemu pancernikowi „Tirpitz” i przy wsparciu operacji lądowania w Normandii. W 1944 awansowano go do stopnia kapitana marynarki.
Zajmował się także działalnością publicystyczną. W trakcie wojny pisywał w "Polsce Walczącej" (w tym pod pseudonimem "Jerzy Traper"). W 1950 udał się na emigrację do Stanów Zjednoczonych. Publikował na łamach "Naszych Sygnałów" i "Przeglądu Polskiego". Został członkiem zwyczajnym Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce, działał w Stowarzyszeniu Marynarki Wojennej[4].
W 1990 prezydent RP na uchodźstwie, Ryszard Kaczorowski, przyznał mu awans na komandora podporucznika. W 2008 został mianowany na stopień kontradmirała w stanie spoczynku[5] przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego[6].
Odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari – 3 maja 1945[7]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 2009[8]
- Krzyż Oficerski Orderu Zasługi RP – 2004[9]
- Krzyż Walecznych – trzykrotnie[10]
- Medal Morski – czterokrotnie
- Deltagermedaljen (Medal za Narwik) – Norwegia
Przypisy
- ↑ Odszedł na Wieczną Wachtę. mw.mil.pl, 10 grudnia 2010. [dostęp 2010-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].
- 1 2 Piotr Zychowicz. Gruziński książę pod polską banderą. „Rzeczpospolita-PlusMinus”, s. P16-P17, 2010-09-04.
- ↑ Edmund Kujawski (red.), Witold Grabski (red.): „Pochodem idziemy...” Dzieje i legenda Szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie, 2003, s. 308. ISBN 83-06-02325-0.
- 1 2 Bohater walk II wojny światowej w Marynarce Wojennej. „Bandera”. Wrzesień 2009. ISSN 0209-1070.
- ↑ M.P. z 2008 r. nr 57, poz. 516
- ↑ Jerzy Romanowicz, Kontradmirał w stanie spoczynku Jerzy Tumaniszwili, 1916-2010, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” (12), 2011, s. 239.
- ↑ Batoracy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari. stowarzyszenie.liceumbatorego.pl, 2011. s. 11. [dostęp 2025-03-17].
- ↑ M.P. z 2010 r. nr 27, poz. 249 – pkt 1.
- ↑ M.P. z 2004 r. nr 42, poz. 727 – pkt 9.
- ↑ Stefan Kwiatkowski, Michał Wiland: Materiały biograficzne wychowanków Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie 1918-1944. Warszawa: 1990, s. 88.
Bibliografia
- Nota biograficzna na stronie Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych
- Nota biograficzna na stronie Marynarki Wojennej RP. mw.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-15)].
- Piotr Zychowicz. Gruziński książę pod polską banderą. „Rzeczpospolita-PlusMinus”, s. P16-P17, 2010-09-04.