Groutyt
 | |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
α-MnO(OH) |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa | |
| Przełam | |
| Łupliwość |
doskonała[3], wyraźna |
| Pokrój kryształu |
grubotabliczkowy, tabliczkowy[1], słupkowy, pręcikowy, igiełkowy, soczewkowaty[3], pryzmatyczny, prążkowany |
| Układ krystalograficzny | |
| Właściwości mechaniczne | |
| Gęstość |
4,14 g/cm³[1] |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
szaroczarna, czarna[3] |
| Rysa | |
| Połysk |
półmetaliczny, szklisty[3], żywiczny, woskowy, tłusty, matowy[2] |
| Współczynnik załamania |
nα=nγ= 2,100–2,200 (dwuosiowy)[2] |
| Inne |
dwójłomność: 0,100[2]; pleochroizm: silny; X = ciemnobrązowy do czarnego; Y = żółtobrązowy[2]; |
| Dodatkowe dane | |
| Klasyfikacja Strunza |
4.FD.10[2] |
Groutyt – bardzo rzadki minerał grupy wodorotlenków, będący tlenowodorotlenkiem manganu[1].
Nazwa pochodzi od nazwiska holenderskiego mineraloga i petrografa Franka F. Grouta (1880-1958) pracownika Uniwersytetu w Minnesocie[1].
Właściwości
Krystalizuje w układzie rombowym. Charakteryzuje się grubotabliczkowym, słupkowym, pręcikowym i igiełkowym pokrojem. Występuje w skupieniach promienistych, blaszkowych, rozetowych (szczotki krystaliczne)[1] i zbitych[3]. Jest minerałem kruchym i nieprzezroczystym. Zazwyczaj czarny lub szaroczarny, może wykazywać iryzację[2]. Jest izostrukturalny z diasporem i goethytem[1]. Polimorficzny z manganitem i feitknechtitem[2]. Rozpuszczalny w kwasie solnym[4].
Występowanie
Stanowi produkt procesów hydrotermalnych i wietrzeniowych[1]. Występuje w strefie przeobrażeń hipergenicznych skał bogatych w mangan; także w konkrecjach goethytowych i w szczelinach skrzemionkowanego drewna[3]. Bywa spotykany jako późny etap mineralizacji w otworach w formacji żelaza pasmowego[2]. Tworzy pseudomorfozy po kalcycie[1]. Okazy z Minnesoty występują w zwietrzałych formacjach żelaza pasmowego; z Nowego Jorku – w postaci łupków manganowych z talkiem; groutyty z New Jersey pochodzą ze zmetamorfizowanych, warstwowych złóż cynku, natomiast okazy z Arizony mają charakter rud hydrotermalnych[5]. Współwystępuje głównie z rodochrozytem, skrzemieniałym drewnem, barytem, wezuwianem, goethytem, lepidolikrokoitem, hematytem, manganitem, kalcytem, piroluzytem, kwarcem i romanèchitem[3][1][2].
Miejsce Występowania
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Jerzy Żaba, Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Wydawnictwa Videograf SA, 2024, s. 165, ISBN 978-83-8293-231-7.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Groutite, [w:] Mindat.org [online], Hudson Institute of Mineralogy [dostęp 2025-05-03] (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Rupert Hochleitner, Minerały, kamienie szlachetne, skały, Multico Oficyna Wydawnicza, 15 kwietnia 2022, s. 138, ISBN 978-83-7073-816-7.
- 1 2 3 Groutite [online], Le-comptoir-geologique [dostęp 2025-05-03].
- ↑ Groutite [online], Handbook of Mineralogy [dostęp 2025-05-03].
Bibliografia
- Olaf Medenbach, Cornelia Sussieck–Fornefeld: Minerały. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-194-9.