Gruchacz siwoskrzydły

Gruchacz siwoskrzydły
	Psophia crepitans
	Linnaeus, 1758
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Rodzina	gruchacze
Rodzaj	Psophia
Gatunek	gruchacz siwoskrzydły
Podgatunki
	P. c. crepitans Linnaeus, 1758; P. c. napensis P.L. Sclater & Salvin, 1873; P. c. ochroptera Pelzeln, 1857;
	P. c. crepitans Linnaeus, 1758; P. c. napensis P.L. Sclater & Salvin, 1873; P. c. ochroptera Pelzeln, 1857;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; Zasięg występowania trzech gatunków gruchaczy; kolor czerwony – gruchacz siwoskrzydły

Gruchacz siwoskrzydły^[3] (Psophia crepitans) – gatunek ptaka z rodziny gruchaczy (Psophiidae), zamieszkujący północną część Ameryki Południowej. Zwykle spotykany w stadach. Niezwykle ostrożny; zaniepokojony wydaje miękkie, buczące dźwięki lub chrapliwe okrzyki. Wykorzystywany przez plemiona leśnych Indian jako „pies stróżujący”.

Wygląd: Zgarbiona sylwetka, upierzenie czarne z długimi jasnoszarymi piórami na grzbiecie.

Rozmiary: Długość ciała 45–52 cm^[4]^[5]. Masa ciała 790–1500 g^[4].

Zasięg, środowisko: Północna część Ameryki Południowej; nizinne lasy Amazonii i regionu Gujana. Występuje zazwyczaj do wysokości 700 m n.p.m.^[2]

Podgatunki: Obecnie zwykle wyróżnia się trzy podgatunki Psophia crepitans^[3]^[6]^[5]:

gruchacz siwoskrzydły (P. c. crepitans) Linnaeus, 1758 – południowo-wschodnia Kolumbia, wschodnia i południowa Wenezuela, region Gujana oraz północna Brazylia
gruchacz purpurowoszyi (P. c. napensis) P.L. Sclater & Salvin, 1873 – południowo-wschodnia Kolumbia do północno-wschodniego Peru i północno-zachodniej Brazylii
gruchacz ochrowoskrzydły (P. c. ochroptera) Pelzeln, 1857 – północno-środkowa Brazylia.

Gruchacz ochrowoskrzydły był dawniej uznawany za podgatunek gruchacza białoskrzydłego (Psophia leucoptera)^[6]^[7]^[8], niektórzy autorzy uznają go za odrębny gatunek^[4]^[9]^[10].

Status: Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) klasyfikuje gruchacza siwoskrzydłego jako gatunek najmniejszej troski (LC)^[2]. Od 2014 roku jako osobny gatunek klasyfikuje gruchacza ochrowoskrzydłego (P. c. ochroptera), który zaliczony jest do tej samej kategorii. Oba te taksony opisywane są jako niezbyt pospolite (uncommon), a trend liczebności ich populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na postępujące wylesianie i presję ze strony myśliwych^[2]^[9].

Przypisy

↑ Psophia crepitans, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
1 2 3 4 Psophia crepitans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
1 2 Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Psophiidae Bonaparte, 1831 - gruchacze - Trumpeters (wersja: 2015-09-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-13].
1 2 3 Sherman, P.T., Kirwan, G.M. & Sharpe, C.J.: Grey-winged Trumpeter (Psophia crepitans). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2015. [dostęp 2025-02-13].
1 2 A.B. Potter: Gray-winged Trumpeter (Psophia crepitans), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2025-02-13]. (ang.).
↑ D. Lepage: gruchacz białoskrzydły. [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2020-03-27]. (ang.).
↑ J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 3: Hoatzin to Auks. Barcelona: Lynx Edicions, 1996, s. 107. ISBN 84-87334-20-2. (ang.).
1 2 Psophia ochroptera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-12-17] (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 9 [online], październik 2024 [dostęp 2025-02-13] .

Bibliografia

Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Psophia crepitans, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] 1 2 3 4 Psophia crepitans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] 1 2 Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Psophiidae Bonaparte, 1831 - gruchacze - Trumpeters (wersja: 2015-09-04). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-02-13].

[hbwa-4] 1 2 3 Sherman, P.T., Kirwan, G.M. & Sharpe, C.J.: Grey-winged Trumpeter (Psophia crepitans). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2015. [dostęp 2025-02-13].

[botw-5] 1 2 A.B. Potter: Gray-winged Trumpeter (Psophia crepitans), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2025-02-13]. (ang.).

[ioc-6] 1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2025-02-13]. (ang.).

[avibase-7] D. Lepage: gruchacz białoskrzydły. [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [on-line]. [dostęp 2020-03-27]. (ang.).

[HBW-8] J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 3: Hoatzin to Auks. Barcelona: Lynx Edicions, 1996, s. 107. ISBN 84-87334-20-2. (ang.).

[iucn2-9] 1 2 Psophia ochroptera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-12-17] (ang.).

[hbwcheck-10] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 9 [online], październik 2024 [dostęp 2025-02-13] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]