Gryfina Halicka
.jpg) | |
| Księżna krakowska | |
| Okres | |
|---|---|
| Jako żona | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Księżna sieradzka | |
| Okres | |
| Jako żona | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| pani sądecka | |
| Okres | |
| Jako żona | |
| Poprzedniczka | |
| Następczyni | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
ok. 1248 |
| Data śmierci |
ok. 1309 |
| Miejsce spoczynku |
klasztor klarysek w Pradze |
| Ojciec |
Rościsław Michajłowicz |
| Matka |
Anna Arpadówna |
| Mąż | |
Gryfina (Agrypina; ur. ok. 1248, zm. pomiędzy 1305 a 1309, najprawdopodobniej w 1309) – księżna krakowska, żona Leszka Czarnego od 1265.
Była córką Rościsława Michajłowicza (1225–1262) kniazia halickiego, bana serbskiej Maczwy i Slawonii oraz węgierskiej Anny Arpadówny (1226/1227-po 1270). Jej siostra Kunegunda Halicka poślubiła króla Czech Przemysla Ottokara II.
Do zawarcia małżeństwa Gryfiny z Leszkiem Czarnym doszło zapewne w 1265[1], a przyczynił się do niego Bolesław Wstydliwy, który adoptował Leszka. W latach 1271–1274 doszło do rozłąki między małżonkami. Przyczyną była impotencja Leszka Czarnego, którą Gryfina publicznie mu zarzuciła. Do zgody doszło w wyniku mediacji Bolesława Wstydliwego. Leszek Czarny zdecydował się na leczenie, ale nie przyniosło ono rezultatu i małżeństwo pozostało bezdzietne.
W czasie buntu rycerstwa przeciwko mężowi w 1285, księżna schroniła się na Wawelu pod opieką mieszczan. W czasie trzeciego najazdu Tatarów na Polskę w 1287 uszła wraz z Leszkiem na Węgry. Po śmierci męża w 1288, z pretensjami do tronu krakowskiego wystąpił jej siostrzeniec król czeski Wacław II, który powoływał się na prawo sukcesji po ciotce[2]. Po śmierci męża zamieszkała w klasztorze klarysek w Starym Sączu. Przeoryszą była tam jej bliska krewna, wdowa po Bolesławie Wstydliwym - św. Kinga. Nie wiemy, czy już wówczas Gryfina otrzymała jakąś oprawę wdowią dopiero bowiem od 1292 (od śmierci Kingi, która zarządzała tymi włościami) tytułowała się panią sądecką - łac. domina de Sandecz). Po śmierci Kingi Gryfina objęła również tytuł przeoryszy[3].
Od 1300 przebywała w Czechach jako opiekunka Ryksy Elżbiety, córki Przemysła II i narzeczonej Wacława II.
Pochowana została w klasztorze klarysek w Pradze.
| Wsiewołod Czermny | |||||||||||||
| Michał I Wsiewołodowicz Święty | |||||||||||||
| N.N. córka Kazimierza Sprawiedliwego | |||||||||||||
| Rościsław Michajłowicz | |||||||||||||
| ? | |||||||||||||
| ? | |||||||||||||
| ? | |||||||||||||
| Gryfina Halicka | |||||||||||||
| Andrzej II węgierski | |||||||||||||
| Bela IV | |||||||||||||
| Gertruda z Meran | |||||||||||||
| Anna Arpadówna | |||||||||||||
| Teodor I Laskarys | |||||||||||||
| Maria Laskarina | |||||||||||||
| Anna Angelina | |||||||||||||
Przypisy
- ↑ Oswald Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 2005, s. 582.
- ↑ Istnieje prawdopodobieństwo, że Gryfina zrzekła się praw do tronu na rzecz siostrzeńca specjalnym legatem. Do dzisiaj nie odnaleziono jakiegokolwiek dokumentu świadczącego o jakimś porozumieniu zawartym pomiędzy Gryfiną a Wacławem. Jednak już nawet dla współczesnych pretensje Wacława były pozbawione jakichkolwiek podstaw.
- ↑ Część historyków skłania się do postawienia tezy, że Gryfina uzyskała ten tytuł w zamian za zrzeczenie się praw do tronu krakowskiego.
Literatura
- Maria Piszczkowska. Gryfina. [W:] Polski Słownik Biograficzny. T. IX. Wrocław — Warszawa — Kraków : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1960–1961, s. 72-73.