Grzebacznik

Grzebacznik
	Cremnomys
	Wroughton, 1912
	Okres istnienia: pliocen-dziś
	; Grzebacznik indyjski (C. cutchicus) złapany w Karnulu w Indiach
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	myszy
Plemię	Millardiini
Rodzaj	grzebacznik
	Typ nomenklatoryczny
	Cremnomys cutchicus Wroughton, 1912
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście

Grzebacznik^[2] (Cremnomys) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Indiach^[3]^[4]^[5].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 104–149 mm, długość ogona 120–196 mm, długość ucha 21–22 mm, długość tylnej stopy 23–32 mm; brak szczegółowych danych dotyczących masy ciała^[4]^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1912 roku indyjski teriolog i entomolog Robert Charles Wroughton w artykule zatytułowanym Kilka nowych indyjskich gryzoni, opublikowanym w czasopiśmie „The Journal of the Bombay Natural History Society”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) grzebacznik indyjski (C. cutchicus).

Etymologia

Cremnomys: gr. κρεμνος kremnos ‘skalista skarpa, strome miejsce, przepaść’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[1].

Podział systematyczny

Gryzonie z tego rodzaju są znane z zapisu kopalnego od pliocenu; w plejstocenie ich zasięg mógł być większy i obejmować południową Chińską Republikę Ludową, na co wskazują znalezione tam trzonowce należące do gryzonia prawdopodobnie z tego rodzaju^[5]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[7]^[6]^[3]^[2]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[6]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[6]	Podstawowe wymiary^[4]^[6]^[a]	Status IUCN^[8]
	Cremnomys cutchicus	Wroughton, 1912	grzebacznik indyjski	gatunek monotypowy	Radżastan, Gudźarat, Telangana, Andhra Pradesh, Karnataka, Tamilnadu, Bihar i Jharkhand; zakres wysokości: do 1500 m n.p.m.	DC: 10,4–14,9 cm DO: 12–17,4 cm MC: brak danych	LC
	Cremnomys elvira	(Ellerman, 1947)	grzebacznik duży	gatunek monotypowy	znany tylko z Kurumbapatti (dystrykt Salem, Ghaty Wschodnie, Tamilnadu); zakres wysokości: 150–250 m n.p.m.	DC: 12,6–14,9 cm DO: 18–19,6 cm MC: brak danych	CR

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, CR – gatunek krytycznie zagrożony.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 3 R.Ch. Wroughton. Some new Indian rodents. „The Journal of the Bombay Natural History Society”. 21, s. 340, 1912. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 266. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 510. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 737. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
1 2 D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cremnomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-12].
1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 328. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-26]. (ang.).
↑ Taxonomy: Cremnomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-26]. (ang.).

[8] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Wroughton-1] 1 2 3 R.Ch. Wroughton. Some new Indian rodents. „The Journal of the Bombay Natural History Society”. 21, s. 340, 1912. (ang.).

[Cichocki&inni-2] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 266. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-3] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 510. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Denys&inni-4] 1 2 3 4 5 Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 737. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] 1 2 D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cremnomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-12].

[amw-6] 1 2 3 4 5 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 328. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[mdd-7] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-02-26]. (ang.).

[9] Taxonomy: Cremnomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-02-26]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]