Sienik czarnobiodry
| Heterogaster cathariae | |||||
| (Geoffroy, 1785) | |||||
 | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
sienik czarnobiodry | ||||
| |||||
Sienik czarnobiodry[1] (Heterogaster cathariae) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny sienikowatych. Zamieszkuje krainę palearktyczną od Półwyspu Iberyjskiego i Afryki Północnej po Chiny.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1778 roku przez Johanna A.E. Goeze pod niebinominalną nazwą Cimex griseo-nigroque variegetas[2][3]. Za ważny uznaje się epitet gatunkowy nadany w kombinacji Cimex cathariae w 1785 roku przez Étienne Louisa Geoffroy’a w publikacji autorstwa Antoine’a-François de Fourcroy’a[4][3]. W rodzaju Heterogaster jako pierwszy umieścił go Gottlieb August Wilhelm Herrich-Schäffer pod synonimiczną nazwą Heterogaster rufescens[5].
Morfologia
Pluskwiak o ciele owalnym w zarysie[1]. Odróżnia się od sienika pokrzywnika głową i odnóżami nieporośniętymi długimi, wyprostowanymi szczecinkami oraz obecnością dwóch, a nie trzech ciemnych obrączek na goleniach. Od podobnego sienika południowca gatunek ten odróżnia się całkowicie ciemnymi, nie zaś dwubarwnymi czułkami[6][7].
Ekologia i występowanie
Sienik ten należy do mezofilnych gatunków siedlisk otwartych[8]. Jest fitofagiem ssącym soki roślinne. Do jego roślin pokarmowych należą kocimiętki, melisy i szałwie[7][6].
Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Andory, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Grecji oraz europejskiej części Rosji[3][9]. W Afryce Północnej zamieszkuje Maroko, Algierię i Libię. W Azji występuje na Cyprze, w Turcji, Syrii, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanie, Kazachstanie, Turkmenistanie, Uzbekistanie, Tadżykistanie, Kirgistanie, Iranie i Chinach[3].
W Polsce po raz pierwszy odnaleziony został w 1954 roku w Krakowie, jednak rekord ten opublikowano dopiero w 2006 roku[7]. Do 2020 roku stwierdzony został ponadto na pojedynczych stanowiskach na Dolnym Śląsku, Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej i Nizinie Mazowieckiej[10].
Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek narażony na wymarcie (VU)[11]. Z kolei na „Czerwonej liście pluskwiaków różnoskrzydłych Styrii” umieszczony został ze statusem gatunku krytycznie zagrożonego (CR)[8].
Przypisy
- 1 2 Heterogaster cathariae – Sienik czarnobiodry. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2025-03-23].
- ↑ Johann August Ephraim Goeze: Entomologische Beytrage zu des Ritter Linne zwolften ausgabe des Natursystems. II. Leipzig: Weidmanns Erben und Reich, 1778.
- 1 2 3 4 Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: species Heterogaster cathariae (Geoffroy, 1785). [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-11-08].
- ↑ Étienne Louis Geoffroy: Cimex cathariae. W: Antoine-François de Fourcroy: Entomologia Parisiensis; sive, Catalogus insectorum quae in agro Parisiensi reperiuntur. Paris: 1785, s. 203.
- ↑ G.H.W. Herrich-Schaeffer: Nomenclator entomologicus. Verzeichniss der Europaishen Insecten: zur erleichterung des Tausch-verkehrs mit Preisen versehen. I. Lepidoptera & Hemiptera. Regensburg: Friedrich Pustet, 1835.
- 1 2 Grzegorz Gierlasiński: Heterogaster cathariae. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2021-11-08].
- 1 2 3 Barbara Lis, Jerzy A. Lis. Emblethis denticollis and Heterogaster cathariae (Hemiptera: Heteroptera) in Poland, with remarks on ten other heteropterans rarely collected in Poland. „Nature Journal (Opole Scientific Society)”. 39, s. 51–56, 2006.
- 1 2 Thomas Frieß, Wolfgang Rabitsch. Checkliste und Rote Liste der Wanzen der Steiermark (Insecta: Heteroptera). „Mitteilungen des Naturwissenschaftlichen Vereines für Steiermark”. 144, s. 15-90, 2015.
- ↑ Heterogaster cathariae (Geoffroy, 1785). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-11-08].
- ↑ G. Gierlasiński, G. Kolago, B. Pacuk, A. Taszakowski, M. Syratt, J. Regner, A. Itczak, R. Żóralski, T. Rutkowski, D. Radzimkiewicz, W. Kucza, B. Ogłaza. . Przyczynek do rozmieszczenia pluskwiaków różnoskrzydłych (Hemiptera: Heteroptera) w Polsce – II. „Heteroptera Poloniae - Acta Faunistica”. 14, s. 53–108, 2020.
- ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.