ISO 9

ISO 9 – międzynarodowy standard transliteracji cyrylicy na znaki alfabetu łacińskiego. Najnowsza wersja standardu została opracowana w 1995 r. przez komitet TC 43 Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO).

Główną zaletą aktualnej wersji ISO 9 jest wprowadzenie ścisłej odpowiedniości: 1 litera cyrylicka = 1 litera łacińska. Umożliwia to transliterację tekstu w obie strony bez utraty informacji. Transliteracja ISO 9 jest niezależna od języka, w którym zapisany jest dany tekst.

Aktualna wersja

Wydanie standardu ISO 9:1995 zastąpiło starszą wersję – ISO 9:1986.

Cyrylica		Łaciński		Numer Unicode (dla znaków spoza ASCII)
Cyrylica		Łaciński		szesnastkowy		dziesiętny
А	а	A	a
Ӑ	ӑ	Ă	ă	`0102`	`0103`	`258`	`259`
Ӓ	ӓ	Ä	ä	`00C4`	`00E4`	`196`	`228`
Ә	ә	A̋	a̋	`A+030B`	`a+030B`	`A+779`	`a+779`
Б	б	B	b
В	в	V	v
Г	г	G	g
Ґ	ґ	G̀	g̀	`G+0300`	`g+0300`	`G+768`	`g+768`
Ҕ	ҕ	Ğ	ğ	`011E`	`011F`	`286`	`287`
Д	д	D	d
Ђ	ђ	Đ	đ	`0110`	`0111`	`272`	`273`
Ѓ	ѓ	Ǵ	ǵ	`01F4`	`01F5`	`500`	`501`
Е	е	E	e
Ё	ё	Ë	ë	`00CB`	`00EB`	`203`	`235`
Ӗ	ӗ	Ĕ	ĕ	`0114`	`0115`	`276`	`277`
Є	є	Ê	ê	`00CA`	`00EA`	`202`	`234`
Ҽ	ҽ	C̆	c̆	`C+0306`	`c+0306`	`C+774`	`c+774`
Ҿ	ҿ	Ç̆	ç̆	`00C7+0306`	`00E7+0306`	`199+774`	`231+774`
Ж	ж	Ž	ž	`017D`	`017E`	`381`	`382`
Ӂ	ӂ	Z̆	z̆	`Z+0306`	`z+0306`	`Z+774`	`z+774`
Ӝ	ӝ	Z̄	z̄	`Z+0304`	`z+0304`	`Z+772`	`z+772`
З	з	Z	z
Ӟ	ӟ	Z̈	z̈	`Z+0308`	`z+0308`	`Z+776`	`z+776`
Ѕ	ѕ	Ẑ	ẑ	`1E90`	`1E91`	`7824`	`7825`
Ӡ	ӡ	Ź	ź	`0179`	`017A`	`377`	`378`
И	и	I	i
Ӥ	ӥ	Î	î	`00CE`	`00EE`	`206`	`238`
І	і	Ì	ì	`00CC`	`00EC`	`204`	`236`
Ї	ї	Ï	ï	`00CF`	`00EF`	`207`	`239`
Й	й	J	j
Ј	ј	J̌	ǰ	`J+030C`	`01F0`	`J+780`	`496`
К	к	K	k
Қ	қ	Ķ	ķ	`0136`	`0137`	`310`	`311`
Ҟ	ҟ	K̄	k̄	`K+0304`	`k+0304`	`K+772`	`k+772`
Л	л	L	l
Љ	љ	L̂	l̂	`L+0302`	`l+0302`	`L+770`	`l+770`
М	м	M	m
Н	н	N	n
Њ	њ	N̂	n̂	`N+0302`	`n+0302`	`N+770`	`n+770`
Ҥ	ҥ	Ṅ	ṅ	`1E44`	`1E45`	`7748`	`7749`
О	о	O	o
Ӧ	ӧ	Ö	ö	`00D6`	`00F6`	`214`	`246`
Ө	ө	Ô	ô	00D4	00F4	212	244
П	п	P	p
Ҧ	ҧ	Ṕ	ṕ	`1E54`	`1E55`	`7764`	`7765`
Р	р	R	r
С	с	S	s
Ҫ	ҫ	Ş	ş	`015E`	`015F`	`350`	`351`
Т	т	T	t
Ҭ	ҭ	Ţ	ţ	`0162`	`0163`	`354`	`355`
Ћ	ћ	Ć	ć	`0106`	`0107`	`262`	`263`
Ќ	ќ	Ḱ	ḱ	`1E30`	`1E31`	`7728`	`7729`
У	у	U	u
У́	у́	Ú	ú	`00DA`	`00FA`	`218`	`250`
Ў	ў	Ŭ	ŭ	`016C`	`016D`	`364`	`365`
Ӱ	ӱ	Ü	ü	`00DC`	`00FC`	`220`	`252`
Ӳ	ӳ	Ű	ű	`0170`	`0171`	`368`	`369`
Ү	ү	Ù	ù	`00D9`	`00F9`	`217`	`249`
Ф	ф	F	f
Х	х	H	h
Ҳ	ҳ	Ḩ	ḩ	`1E28`	`1E29`	`7720`	`7721`
Һ	һ	Ḥ	ḥ	`1E24`	`1E25`	`7716`	`7717`
Ц	ц	C	c
Ҵ	ҵ	C̄	c̄	`C+0304`	`c+0304`	`C+772`	`c+772`
Ч	ч	Č	č	`010C`	`010D`	`268`	`269`
Ӵ	ӵ	C̈	c̈	`C+0308`	`c+0308`	`C+776`	`c+776`
Ҷ	ҷ	Ç	ç	`00C7`	`00E7`	`199`	`231`
Џ	џ	D̂	d̂	`D+0302`	`d+0302`	`D+770`	`d+770`
Ш	ш	Š	š	`0160`	`0161`	`352`	`353`
Щ	щ	Ŝ	ŝ	`015C`	`015D`	`348`	`349`
Ъ	ъ	ʺ		`02BA`		`698`
’		’		`2019`		`8217`
Ы	ы	Y	y
Ӹ	ӹ	Ÿ	ÿ	`0178`	`00FF`	`376`	`255`
Ь	ь	ʹ		`02B9`		`697`
Э	э	È	è	`00C8`	`00E8`	`200`	`232`
Ю	ю	Û	û	`00DB`	`00FB`	`219`	`251`
Я	я	Â	â	`00C2`	`00E2`	`194`	`226`
Ѣ	ѣ	Ě	ě	`011A`	`011B`	`282`	`283`
Ѫ	ѫ	Ǎ	ǎ	`01CD`	`01CE`	`461`	`462`
Ѳ	ѳ	F̀	f̀	`F+0300`	`f+0300`	`F+768`	`f+768`
Ѵ	ѵ	Ỳ	ỳ	`1EF2`	`1EF3`	`7922`	`7923`
Ҩ	ҩ	Ò	ò	`00D2`	`00F2`	`210`	`242`
Ӏ		‡		`2021`		`8225`

Przykład

Przykład transliteracji ISO 9: refren Hymnu Państwowego Federacji Rosyjskiej.

Славься, Отечество наше свободное,
Братских народов союз вековой,
Предками данная мудрость народная!
Славься, страна! Мы гордимся тобой!

Slavʹsâ, Otečestvo naše svobodnoe,
Bratskih narodov soûz vekovoj,
Predkami dannaâ mudrostʹ narodnaâ!
Slavʹsâ, strana! My gordimsâ toboj!

ISO/R 9:1968

W starszej wersji standardu, ISO/R 9:1968, transliteracja była zależna od języka transliterowanego tekstu. Jest to system bliższy oryginalnemu międzynarodowemu systemowi transliteracji naukowej.

Norma ISO/R 9:1968 obejmowała transliterację dla 9 języków słowiańskich: staro-cerkiewno-słowiańskiego, cerkiewnosłowiańskiego, bułgarskiego, rosyjskiego, białoruskiego, rusińskiego, ukraińskiego, serbskiego i macedońskiego.

Cyrylica	scs	cs	bułg.	ros.	biał.	rus.	ukr.	serb.	maced.	1995
А а	a	a	a	a	a	a	a	a	a	a
Б б	b	b	b	b	b	b	b	b	b	b
В в	v	v	v	v	v	v	v	v	v	v
Г г	g	g	g	g	h	h	h	g	g	g
Ґ ґ					(g)	g	g			g̀
Д д	d	d	d	d	d	d	d	d	d	d
Ѓ ѓ									ǵ	ǵ
Ђ ђ								đ		đ
Е е			e	e	e	e	e	e	e	e
Ё ё				ë	ë					ë
Є є	e	e				je	je			ê
Ж ж	ž	ž	ž	ž	ž	ž	ž	ž	ž	ž
З з	z	z	z	z	z	z	z	z	z	z
Ѕ ѕ	dz	dz							dz	ẑ
И и	i	i	i	i		i	y	i	i	i
І і	i	i		i*	i	i	i			ì
Ї ї	i	i				ï	ï			ï
Й й			j	j	j	j	j			j
Ј ј								j	j	ǰ
К к	k	k	k	k	k	k	k	k	k	k
Л л	l	l	l	l	l	l	l	l	l	l
Љ љ								lj	lj	l̂
М м	m	m	m	m	m	m	m	m	m	m
Н н	n	n	n	n	n	n	n	n	n	n
Њ њ								nj	nj	n̂
О о	o	o	o	o	o	o	o	o	o	o
П п	p	p	p	p	p	p	p	p	p	p
Р р	r	r	r	r	r	r	r	r	r	r
С с	s	s	s	s	s	s	s	s	s	s
Т т	t	t	t	t	t	t	t	t	t	t
Ќ ќ									ḱ	ḱ
Ћ ћ	(ǵ)	(ǵ)						ć		ć
У у			u	u	u	u	u	u	u	u
ОУ оу	u	u
Ў ў					ŭ					ŭ
Ф ф	f	f	f	f	f	f	f	f	f	f
Х х	ch	ch	ch	ch	ch	ch	ch	h	h	h
Ц ц	c	c	c	c	c	c	c	c	c	c
Ч ч	č	č	č	č	č	č	č	č	č	č
Џ џ								dž	dž	d̂
Ш ш	š	š	š	š	š	š	š	š	š	š
Щ щ	šč	št	št	šč		šč	šč			ŝ
Ъ ъ	″	″	ă	″	″*		″*			″
Ы ы	y	y		y	y	y/ŷ				y
Ь ь	′	′	′	′	′	′	′			′
Ѣ ѣ	ě	ě	ě*	ě*	ě*	ě*	ě*			ě
Э э				ė	ė					è
Ю ю	ju	ju	ju	ju	ju	ju	ju			û
Я я	ja	ja	ja	ja	ja	ja	ja			â
’				″*	″		″			’
Ѡ ѡ	o	o
Ѧ ѧ	ę	ja
Ѩ ѩ	ję	ja
Ѫ ѫ	ǫ	u	ă*							ǎ
Ѭ ѭ	jǫ	ju
Ѯ ѯ	ks	ks
Ѱ ѱ	ps	ps
Ѳ ѳ	ḟ	ḟ		ḟ*	(f)		(f)			f̀
Ѵ ѵ	ẏ	ẏ		ẏ* [i]	[i]		[i]			ỳ
Ѥ ѥ	je	je

* Litery archaiczne

(Staro)cerkiewnosłowiański: Litera я jest zapisywana jako ligatura I bez kropki i А; Litera у jest zapisywana jako uk (Ѹ), ligatura О i У

Bułgarski: ъ i ѫ nie są transliterowane na końcu wyrazu.
Rosyjski i białoruski: ъ nie jest transliterowana na końcu wyrazu.
Rusiński: ы = y dla rusińskiego panońskiego (używanego w Wojwodinie), ы = ŷ dla rusińskiego łemkowskiego (używanego w Polsce, na Ukrainie i w Preszowie).

ISO 9 jako standard narodowy

Tekst normy ISO 9 został przyjęty jako międzypaństwowy standard GOST 7.79 w dziewięciu krajach WNP: Armenii, Azerbejdżanie, Białorusi, Kazachstanie, Kirgistanie, Rosji, Tadżykistanie, Turkmenistanie i Uzbekistanie.

ISO 9:1995 został też przyjęty jako standard narodowy m.in. w Polsce. W 2000 r. jako PN-ISO 9:2000 (Informacja i dokumentacja. Transliteracja znaków cyrylickich na znaki łacińskie — Języki słowiańskie i niesłowiańskie) zastąpił dotychczasową polską normę transliteracji: PN-83/N-01201. Norma ISO 9 jest stosowana przede wszystkim przy sporządzaniu opisów bibliograficznych i katalogowych.

Linki zewnętrzne

ISO 9 na oficjalnej stronie ISO