Ignacy Krieger

Ignacy Krieger
Ilustracja
Ignacy Krieger, lata 80. XIX
Data i miejsce urodzenia

1817 lub 1820
Mikołaj, pow. wadowicki

Data i miejsce śmierci

17 czerwca 1889
Kraków

Zawód, zajęcie

fotograf

Ignacy (Izaak) Krieger (ur. 1817 lub 1820[1] w przysiółku Mikołaj koło Wadowic (obecnie na terenie miasta Wadowice) względnie w Stryszowie (obecnie powiat wadowicki) jako syn Enocha Kriegera i Feigi z Huppertów[2], zm. 17 czerwca 1889 w Krakowie) – krakowski fotograf, właściciel zakładu fotograficznego dokumentującego miasto i jego zabytki.

Życiorys

Nie wiadomo, gdzie i u kogo uczył się fotografii. W latach 50. mieszkał w miejscowości Lipnik.

W 1860, po powrocie z zagranicznego wyjazdu, podczas którego doskonalił swoje umiejętności, przeniósł się do Krakowa i założył pracownię. Mieściła się ona w podwórzu domu A. Schwarza przy ul. Grodzkiej 88 (obecnie 13). W maju tego samu roku w „Czasie” zamieścił ogłoszenie mówiące, że wykonuje portrety, medaliony, zdjęcia grupowe, „krajowidoki” i zdjęcia budynków. Jako fotograf szybko zdobył wysoką pozycję w mieście[3].
Ok. 1864 r. posiadał również filię zakładu w Tarnowie[4].

Po powrocie z drugiego wyjazdu zagranicznego w 1865 r. atelier przeniósł do kamienicy na rogu Rynku Głównego i ul. św. Jana (wówczas Rynek Główny 37, obecnie 42).

Zmarł w 1889 roku, pochowany został na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie.

Działalność

Zakład Kriegera zajmował się typową dla ówczesnych firm fotograficznych działalnością, tj. wykonywaniem portretów. Ponadto firma na szeroką skalę wykonywała zdjęcia zabytków Krakowa, które dziś stanowią źródło wiedzy, zwłaszcza na temat obiektów niezachowanych. Fotografie te przedstawiają ogólne widoki miasta i konkretne miejsca, wnętrza budynków oraz detale. Krieger utrwalił np. Sukiennice sprzed przebudowy, Rynek Główny z budynkiem Wielkiej Wagi, wnętrze kościoła mariackiego sprzed renowacji czy nieistniejący już zespół szpitalny duchaków. Dokumentował także nowe budynki, np. Teatr Miejski. Ponadto zakład wykonywał reprodukcje dzieł sztuki, fotografując obiekty z kościelnych skarbców, muzeów i kolekcji. Osobną część dorobku Kriegera stanowią zdjęcia o charakterze etnograficznym, przedstawiające „typy ludowe”: chłopów, górali czy Hucułów.

Technika

Początkowo Krieger używał techniki kolodionowej, którą po połowie lat 80. zastąpił bromo-żelatynową. Mokra płyta kolodionowa nie zniknęła jednak zupełnie z zakładu Kriegera i była stosowana nawet po roku 1890 w fotografii reprodukcyjnej[5]. W roku 2015 został przeprowadzony przegląd konserwatorski unikatowej kolekcji negatywów na podłożu szklanym pochodzących z zakładu fotograficznego Ignacego Kriegera, a w 2017 r. rozpoczęto dwuletni projekt konserwacji najstarszej części kolekcji[6]. Więcej o konserwacji negatywów można znaleźć w filmie przygotowanym przez MHK[7] oraz artykule o konserwacji negatywów Ewy Gaczoł[8].

Rodzina

Żonaty z Hani (Anną) z Thiebergerów, miał pięcioro dzieci. Siostry Krieger to (prawdopodobnie): Jeanetta, Amalia, Franciszka, Paula i Józefa[9]. Dwoje najstarszych: Natan (1844–1903) i Amalia (1846–1928) także było fotografami i prowadziło zakład wraz z ojcem, kontynuując działalność po jego śmierci. Byli członkami Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, które wykorzystywało zdjęcia z pracowni Kriegerów np. w „Roczniku Krakowskim”. W 1895 roku Natan Krieger podpisał umowę z krakowskim Muzeum Narodowym - w ramach tego porozumienia, muzeum otrzymywało kopie wszystkich wykonanych przez niego zdjęć obiektów[10]. Dzięki tej współpracy znany jest wygląd części strat wojennych ze zbiorów instytucji.

Rodzina Kriegerów

Zbiory

Po śmierci Natana atelier przejęła Amalia i prowadziła je do 1926. 28 lutego 1926, zgodnie z wolą Ignacego i Natana, ofiarowała klisze i cały warsztat gminie miasta Krakowa, ustanawiając równocześnie fundację im. Ignacego i Natana Kriegerów, która miała opiekować się kliszami, zajmować się ich wykorzystywaniem i dalszym gromadzeniem. Zbiór początkowo został przekazany w zarząd Muzeum Przemysłowemu, potem do Biblioteki Muzeum Przemysłowego i Biblioteki Akademii Sztuk Pięknych.

Od 1967 spuścizna Kriegerów znajduje się w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa. Liczy ok. 9000 klisz ze zdjęciami Ignacego, Natana i Amalii[11]. Natomiast wyposażenie atelier, wbrew woli Amalii, uległo rozproszeniu.

Upamiętnienie

Uchwałą z dnia 17 maja 2017 Rada Miasta Krakowa nadała nazwę Ignacego Kriegera ulicy położonej w dzielnicy II Grzegórzki, łączącej ulicę płk. Francesco Nullo z ulicą Cystersów[12]. Z inicjatywy Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, 27 lutego 2018 r. odsłonięto pamiątkową tablicę ku czci Ignacego Kriegera. Wydarzenie miało miejsce przed Pałacem Bonerowskim na rogu Rynku Głównego i ul. św. Jana. W 2017 roku Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zainicjowało projekt wmurowania tablicy pamiątkowej ku czci Ignacego Kriegera w ścianę Pałacu Bonerowskiego, gdzie przez ponad 60 lat mieściło się założone przez niego atelier fotograficzne[13].

Tabliczka pamiątkowa na ścianie Pałacu Bonerowskiego

Nagrobek

Odkrycia nagrobków Natana i Ignacego dokonał Eugeniusz Duda (wieloletni dyrektor Oddziału MHK-Stara Synagoga)[14]

Współrzędne GPS nagrobka Ignacego Kriegera: 50°03'08.8"N 19°57'13.8"E lub w formacie dziesiętnym 50.052441N 19.953825E
Współrzędne GPS nagrobka Natana Kriegera: 50°03'14.90"N  19°57'7.29"E lub w formacie dziesiętnym 50.054139, 19.952025[15]


Napisy na nagrobku Ignacego Kriegra.

Tekst hebrajski
פ"נ איש ישר הלך בדרך ישר הלך בדרכי אבותיו עשה צדקה כל ימיו ה"ה האיש יצחק בן הנוך קריעגער נולד בשנת תקע"ז ונסלק לעולמו בשם טוב ביום יט לחודש סוין תרמ"ט לפ"ק תנצב"ה

Tłumaczenie:
Tutaj pochowany jest
sprawiedliwy człowiek, który kroczył ścieżką sprawiedliwości,
kroczył ścieżkami swoich ojców,
czynił dobroczynność przez wszystkie swoje dni. On jest tym człowiekiem,
Icchak ben Henekh Krieger* (czyli syn Henocha-kolokwialna wymowa aszkenazyjska)
urodził się w roku [5]577 (czyli w 1817 r.), i odszedł
do swojego [udziału w następnym] świecie z dobrym imieniem 19 dnia
miesiąca Siwan**, [5]649 (17 czerwca 1889 wieczorem),
Niech jego dusza będzie związana w węźle życia (żydowskie nawiązanie do 1 Księgi Samuela 25:29)

*Imię ojca w dokumentach wpisano jako Enoch[2]

**Nazwa miesiąca Siwan została błędnie zapisana jako סוין zamiast סיון (lub wtedy panował taki zapis)

Tekst niemiecki:
Hier ruht in Frieden
IGNATZ KRIEGER
gest. am 17 Juni 1889
im 72 Lebensjahre

Tłumaczenie:
Tu odpoczywa w pokoju
IGNACY KRIEGER
zmarł 17 czerwca 1889
w 72 roku życia

Przypisy

  1. ↑ Datę 1820 podaje np. Polski Słownik Biograficzny, s. 30, oraz Teresa Kwiatkowska, Andrzej Malik, Zespół negatywów szklanych z zakładu fotograficznego rodziny Kriegerów w posiadaniu Muzeum Historycznego miasta Krakowa, „Krzysztofory” 1984, nr 11, s. 51. Rok 1817 podaje: Eugeniusz Duda, Ignacy Krieger [w:] Krakowianie. Wybitni Żydzi krakowscy XIV-XX w., s. 148.
  2. 1 2 Anna Bednarek. Kriegerowie – biografia niemożliwa?, s. 6, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2019, nr 37
  3. ↑ Eugeniusz Duda, Ignacy Krieger [w:] Krakowianie. Wybitni Żydzi krakowscy XIV-XX w., Kraków 2006, s. 148.
  4. ↑ Katarzyna Kudłacz, Noty o fotografach i zakładach fotograficznych [w:] Katarzyna Kudłacz, Marta Miskowiec, Katalog winiet krakowskich zakładów fotograficznych, Kraków 2008, s. 325.
  5. ↑ Teresa Kwiatkowska, Andrzej Malik, Zespół negatywów szklanych z zakładu fotograficznego rodziny Kriegerów w posiadaniu Muzeum Historycznego miasta Krakowa, „Krzysztofory” 1984, nr 11, s. 56.
  6. ↑ Projekt konserwacji negatywów z atelier Kriegerów 2017-2018
  7. ↑ Konserwacja zbioru fotografii Ignacego Kriegera
  8. ↑ Ewa Gaczoł, Daria Pilch, ''Konserwacja negatywów kolodionowych na podłożu szklanym'', „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2018, nr 55
  9. ↑ Krieger family [online], ics.uci.edu [dostęp 2025-03-21].
  10. ↑ Diana Błońska i inni, Muzeum Narodowe w Krakowie 1879-2019, Kraków: Muzeum Narodowe w Krakowie, 2019, s. 24, ISBN 978-83-7581-317-3 [dostęp 2024-01-10].
  11. ↑ E. Duda, Ignacy Krieger [w:] Krakowianie. Wybitni Żydzi krakowscy XIV-XX w., Kraków 2006, s. 150.
  12. ↑ Uchwała nr LXXII/1743/17 Rady Miasta Krakowa z dnia 17 maja 2017 roku w sprawie nazwy ulicy – Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego
  13. ↑ Odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci Ignacego Kriegera - Magiczny Kraków [online], krakow.pl [dostęp 2024-04-23] (pol.).
  14. ↑ Eugeniusz Duda. "Kriegerowie. Nowe szczegóły biograficzne", miesięcznik „Kraków” 1992/1993, nr 2
  15. ↑ Wyprawa własna na Nowy cmentarz żydowski, ul. Miodowa 55, Kraków [27.03.2025].

Bibliografia

  • Celina Bąk-Koczarska, Krieger Ignacy [w:] Polski słownik biograficzny, t. XV, 1970, s. 307-308.
  • Eugeniusz Duda, Ignacy Krieger [w:] Krakowianie. Wybitni Żydzi krakowscy XIV-XX w., Kraków 2006, s. 148-150.
  • Encyklopedia Krakowa, Warszawa-Kraków 2000.
  • Teresa Kwiatkowska, Andrzej Malik, Zespół negatywów szklanych z zakładu fotograficznego rodziny Kriegerów w posiadaniu Muzeum Historycznego miasta Krakowa, „Krzysztofory” 1984, nr 11, s. 51-69.

Literatura dodatkowa

  • Eugeniusz Duda, Kriegerowie – nowe szczegóły biograficzne, „Kraków” 1992/1993, nr 2 (34), s. 30.
  • Aleksandra Jaklińska, Typy Żydów krakowskich z drugiej połowy XIX w. na fotografiach I. Kriegera w zbiorach Muzeum Historycznego m. Krakowa, „Krzysztofory” 1985, nr 12, s. 61.
  • Wanda Mossakowska, Topografia zakładu fotograficznego Ignacego Kriegera, „Krzysztofory”, 1985, nr 12, s. 56-60.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.