Natan Krieger

Natan Krieger
Natan Krieger
Natan Krieger
Data i miejsce urodzenia

1844
Lipnik, Cesarstwo Austriackie

Data i miejsce śmierci

4 maja 1903
Kraków, Austro-Węgry

Przyczyna śmierci

rak wątroby

Miejsce spoczynku

Nowy cmentarz żydowski (ul. Miodowa 55, Kraków)

Zawód, zajęcie

fotograf

Natan Krieger (ur. 5/4[a] maja[1] 1844 w Lipniku[2], zm. 4/5[a] maja 1903 w Krakowie[3]**) – krakowski fotograf, dokumentujący miasto i jego zabytki.

Życiorys

Był synem Ignacego Kriegera i Anny z Thiebergerów. Miał siostrę Amalię (również zajmującą się fotografią). Wiadomo też o innych jego siostrach: Jeanetta (Hoff), Franciszka, Paula (Fuchs), Józefa (Baum)[2]. W 1860 (1859?) roku przybywa jako kilkunastolatek do Krakowa wraz z rodziną, która się tu osiedla. Co najmniej od 1870 roku był pomocnikiem w zakładzie fotograficznym, a najpóźniej od 1880 roku na stałe pomagał ojcu[4].

Około 1867 roku Natan służył w wojsku, zapewne w 56 (względnie 13) pułku piechoty, do którego został wcielony w ramach przymusowego poboru w drodze losowania lub zgłosił się na ochotnika. O jego wojskowym epizodzie świadczą fotografie przedstawiające go w mundurze starszego szeregowego (Gefreitera)[3].

Po śmierci Ignacego w 1889 roku, Natan wraz z siostrą Amalią kontynuował prowadzenie zakładu fotograficznego[4].

Około 1890 roku Natan Krieger wybrał się w celach zawodowych do Lwowa, ówczesnej stolicy Galicji, która wraz z Krakowem należała do Austro-Węgier, dzięki czemu nie potrzebował paszportu. Z tego wyjazdu zachowała się seria fotografii przedstawiających miasto z tamtego okresu[5].

W 1895 roku, pod nieobecność brata, Amalia odpowiadała na korespondencję skierowaną do zakładu. Dopiero z lat 1900 i 1901 pochodzą informacje jednoznacznie potwierdzające, że atelier należało do Natana i Amalii oraz że prowadzili je wspólnie. Nie wiadomo komu należy przypisać autorstwo powstałych w tym okresie zdjęć[4].

1867 Natan Krieger (krakowski fotograf) w mundurze starszego szeregowego (Gefreitera) 56 (lub 13) pułku piechoty, MHK-Fs3943-IX

Najpóźniej w 1900 roku Natan i Amalia przeprowadzili się do kamienicy na rogu Rynku i ulicy św. Jana, w której mieścił się zakład fotograficzny[3].

Kriegerowie – a w każdym razie na pewno Amalia, wcześniej zapewne Natan – byli członkami Towarzystwa Miłośników i Historii Zabytków Krakowa oraz Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana[3].

Udostępniał też swoje prace oraz fotografie ojca do różnych publikacji. Pełnił funkcję głównego fotografa „Rocznika Krakowskiego” wydawanego przez TMHiZK. Fotografował także obiekty spoza Krakowa, przede wszystkim na terenie ówczesnej Galicji[6].

Natan Krieger zmarł 4 maja 1903 roku w Krakowie po długich cierpieniach spowodowanych rakiem wątroby. Dwa dni później został pochowany na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej 55 w Krakowie[3].

1868 Natan Krieger z siostrą Amalią, MHK-Fs3912-IX

Działalność

Po przejęciu rodzinnego interesu wykorzystywał negatywy pozostawione przez ojca, wykonując z nich odbitki. Popularnością cieszyły się „krajowidoki” oraz zdjęcia typów ludowych, które traktowano jako pamiątki z podróży do Krakowa. Dokumentował przemiany urbanistyczne Krakowa na przełomie XIX i XX wieku, fotografując ulice z nowo wzniesionymi kamienicami i budynkami użyteczności publicznej, zaprojektowanymi przez wybitnych współczesnych architektów. Uwieczniał także wielkie inwestycje tego okresu, w tym budowę Teatru Miejskiego na Placu Świętego Ducha, w miejscu zburzonego zespołu średniowiecznych budynków dawnego klasztoru mansjonarzy i szpitala dla ubogich. Fotografował również nowe pomniki w Krakowie, takie jak pomnik Mikołaja Kopernika w dziedzińcu Collegium Maius, Tadeusza Rejtana w pobliżu Plant oraz Adama Mickiewicza na Rynku Głównym. Choć był miłośnikiem Krakowa, nie ograniczał się jedynie do tej tematyki, często wyjeżdżał w celach zawodowych. Jego reputacja doskonałego dokumentalisty zaowocowała zamówieniem z odległej Wielkopolski. W jego dorobku brak jest fotografii uroczystości patriotycznych czy innych wydarzeń. Choć kontynuował działalność ojca, skupiał się jednak bardziej na fotografii krajobrazowej i architektonicznej oraz dokumentował wnętrza i bogate wyposażenie licznych kościołów Krakowa[7][8].

Technika

Podobnie jak jego ojciec, początkowo Natan Krieger korzystał z techniki kolodionowej. Nie wiadomo, czy po wprowadzeniu przez Ignacego techniki bromo-żelatynowej w połowie lat 80. XIX wieku, Natan również ją stosował na szeroką skalę. Jednakże, technika mokrej płyty kolodionowej była stosowana w zakładzie Kriegerów nawet po 1890 roku w fotografii reprodukcyjnej[7][8].

Zbiory

Po śmierci Natana Kriegera w 1903 roku, atelier przejęła jego siostra Amalia i prowadziła je dalej. Pod koniec życia, jak informowano w jej nekrologu, znalazła się w trudnej sytuacji materialnej i nie mogąc już zapewne podołać trudom prowadzenia zakładu (miała wówczas około 80 lat), negatywy oraz wyposażenie atelier przekazała gminie miasta Krakowa, zgodnie z wolą Ignacego i Natana (28 lutego 1926 r.) ustanawiając jednocześnie fundację ich imienia.

Początkowo zbiór trafił do zarządu Muzeum Przemysłowego, potem do Biblioteki Muzeum Przemysłowego i Biblioteki Akademii Sztuk Pięknych. Od 1967 roku spuścizna Kriegerów znajduje się w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, gdzie liczy około 8520 negatywów, w tym prace Natana Kriegera[9].

Część fotografii wykonanych przez Natana Kriegera znajduje się również w Fototece Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego[10].

Nagrobek

Nagrobek Natana Kriegera zachował się do dziś na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej 55 w Krakowie. Odkrycia nagrobków Natana i Ignacego dokonał Eugeniusz Duda (wieloletni dyrektor Oddziału MHK-Stara Synagoga)[11]. Inskrypcje na nagrobku Natana są obecnie (2025) prawie nieczytelne, jednak zachowała się jego fotografia z okresu odkrycia wykonana przez p. Andrzeja Malika z Muzeum Krakowa[9].

Współrzędne GPS nagrobka Natana Kriegera: 50°03′14,9″N 19°57′07,3″E/50,054139 19,952025

Współrzędne GPS nagrobka Ignacego Kriegera: 50°03′08,8″N 19°57′13,8″E/50,052444 19,953833[12]

Uwagi

  1. 1 2 data urodzenia w aktach 5 maja, na nagrobku wyryto 4 maja; data śmierci w aktach - 4 maja, na nagrobku wyryto - 5 maja, nekrologi w prasie - 5 maja

Przypisy

  1. ↑ Anna Bednarek. Kriegerowie – biografia niemożliwa?, s. 9, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2019, nr 37
  2. 1 2 Anna Bednarek. Kriegerowie – biografia niemożliwa?, s. 8, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2019, nr 37
  3. 1 2 3 4 5 Anna Bednarek. Kriegerowie – biografia niemożliwa?, s. 11, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2019, nr 37.
  4. 1 2 3 Anna Bednarek. Kriegerowie – biografia niemożliwa?, s. 10, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2019, nr 37
  5. ↑ "Natan w stolicy", Muzeum Historyczne Miasta Krakowa
  6. ↑ Natan Krieger i jego zdjęcia kościoła w Szczepanowie (Krzysztof Bogusz)
  7. 1 2 Ewa Gaczoł, Daria Pilch, Konserwacja negatywów kolodionowych na podłożu szklanym, „Wiadomości Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation” 2018, nr 55
  8. 1 2 Ewa Gaczoł. Natan Krieger: krakowski fotograf. „Spotkania z Zabytkami” 2017, nr 9/10, s. 56
  9. 1 2 Anna Bednarek. Kriegerowie – biografia niemożliwa?, s. 12-13, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2019, nr 37.
  10. ↑ Wojciech Walanus, Fotografie z zakładu Ignacego Kriegera w zbiorach Fototeki Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Charakterystyka i perspektywy badawcze, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa” 2019, nr 37
  11. ↑ Eugeniusz Duda. "Kriegerowie. Nowe szczegóły biograficzne", miesięcznik „Kraków” 1992/1993, nr 2
  12. ↑ Wyprawa własna na Nowy cmentarz żydowski, ul. Miodowa 55, Kraków [27.03.2025].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.