Pędruś darniowiec
| Ischnopterapion virens | |||
| (Herbst, 1797) | |||
 Widok od góry | |||
 Widok z boku | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Apioninae | ||
| Nadplemię |
Apionitae | ||
| Plemię |
Apionini/Oxystomatini | ||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Ischnopterapion (Chlorapion) | ||
| Gatunek |
pędruś darniowiec | ||
| Synonimy | |||
| |||
Pędruś darniowiec[1] (Ischnopterapion virens) – gatunek chrząszcza z rodziny pędrusiowatych i podrodziny Apioninae. Zamieszkuje zachodnią część palearktycznej Eurazji oraz Afryki Północnej, a ponadto zawleczony został do nearktycznej Ameryki Północnej. Żeruje na koniczynach.
Taksonomia
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1797 roku przez Johanna F.W. Herbsta pod nazwą Apion virens[2]. W 1956 roku J. Győrffy umieścił go w nowym, monotypowym wówczas podrodzaju Apion (Chlorapion)[3]. Podrodzaj ów przeniesiony został do rodzaju Ischnopterapion przez Miguela Á. Alonsa-Zarazagę w 1990 roku[4].
Morfologia
Chrząszcz o ciele długości od 1,6[5] do 2,6 mm[6]. Ubarwienie ma czarne z wyraźnym metalicznym połyskiem w odcieniu zielonym, zielononiebieskim, niebieskim, a rzadko fioletowym na głowie, przedpleczu, a zwłaszcza na pokrywach[6][7]. Owłosienie ciała jest bardzo skąpe i robi ono wrażenie niemal nagiego[5].
Głowę cechują: niewciśnięte[7], pozbawione rowków, prawie gładkie czoło[7][6] o skąpym i zatartym punktowaniu[4], mocno wysklepione i wyłupiaste, nieobrzeżone od dołu promienistymi włoskami oczy[7] oraz cienkie czułki[6] brunatnie rozjaśnione w części dosiebnej[7]. Ryjek samca jest lekko zakrzywiony[7][6][5], stosunkowo gruby, trochę krótszy niż głowa i przedplecze razem wzięte (ewentualnie tak długi jak one[5]), aż po wierzchołek punktowany i skąpo owłosiony[7]. Ryjek samicy jest dość silnie zakrzywiony[7][6][5], tak długi jak głowa i przedplecze razem wzięte[7] lub nieco dłuższy od nich[5], po bokach punktowany, ale na stronie grzbietowej przez całą długość nagi, gładki i mocno połyskujący[7].
Przedplecze jest nieznacznie szersze niż dłuższe, o zarysie mniej więcej kwadratowym lub prostokątnym[7][6], nieprzewężone za przednią krawędzią[7]. Powierzchnię ma rzeźbioną dość rzadkimi[7][6] i niezbyt dużymi punktami[6], na środku rozstawionymi głównie na dystanse większe od ich średnic, oraz drobnym, takim samym jak na głowie siateczkowaniem[7]. Dołek przedtarczkowy jest drobny i podłużny[7][6]. Tarczka jest krótka, naga i niepunktowana[4]. Pokrywy są jajowate[6], u podstawy dużo szersze od przedplecza[7][6]. Według jednych źródeł ich długość wynosi około 1,6 ich wspólnej szerokości[6], a według innych nie przekracza półtorakrotności tejże[7]. Międzyrzędy są szersze od rzędów[4], zaopatrzone w pojedynczy szereg włosków[6][4]. Drugi rząd przeciągnięty jest zewnętrznie ku szczytowi pokrywy[4].
Spośród widocznych sternitów odwłoka pierwszy i drugi rozdzielone są szwem zatartym na środkowym odcinku. Genitalia samca mają płaty parameroidalne rozdzielone głębokim wcięciem pośrodkowym, płytkę tegmenalną o głębokich wcięciach nasadowym i wierzchołkowym oraz wierzchołek płata środkowego (prącia) w widoku grzbietowym przedłużony wystającą poza niego wypustką, a w widoku bocznym odgięty[4].
Ekologia i występowanie
Owad rozmieszczony od nizin po góry, gdzie dochodzi do regla górnego[8]. Zasiedla łąki, nieużytki, tereny ruderalne, pola, ogrody, trawniki, przydroża, przytorza i rowy[8][1]. Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe są monofagicznymi fitofagami żerującymi na koniczynach. Jako ich rośliny pokarmowe wymienia się koniczyny: aleksandryjską, białą, białoróżową, krwistoczerwoną, łąkową, pagórkową, pogiętą, polną, rozdętą[9][8] i różnoogonkową[5].
Jaja samica składa na ogonkach liściowych lub łodygach rośliny. Klucie następuje zwykle po ośmiu dniach[8]. Endofagiczne larwy żerują najpierw wewnątrz ogonków liściowych, a potem wewnątrz łodyg albo od razu w łodygach[8][9]. Wydrążają przy tym długie chodniki[8], schodząc coraz niżej i osiągając zwykle okolice szyjki korzeniowej[9]. Żerowanie trwa około czterech tygodni[8]. Przepoczwarczenie następuje w dole łodygi[8][9], w komorze wydrążonej tuż pod skórką[9]. Postacie dorosłe odżywiają się liśćmi koniczyn (foliofagia)[8][6].
Gatunek pierwotnie palearktyczny. W Europie znany jest z Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Serbii oraz europejskiej części Rosji, w Afryce Północnej z Wysp Kanaryjskich (z Gran Canarii, La Palmy i Teneryfy[5]), Maroka i Algierii, a w Azji z syberyjskiej części Rosji i Syrii. Ponadto zawleczony został do nearktycznej Ameryki Północnej[2]. W całej Europie Środkowej jest owadem pospolitym[6] i jedynym przedstawicielem swojego podrodzaju[2].
Znaczenie gospodarcze
Ryjkowiec ten w przypadkach masowych pojawów notowany był jako istotny szkodnik upraw koniczyn[8].
Przypisy
- 1 2 Ischnopterapion virens – Pędruś darniowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2025-04-18].
- 1 2 3 Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 7. Curculionoidea I, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2011, s. 170-171, ISBN 978-87-88757-93-4.
- ↑ J. Győrffy. Cickányormányosok Apionidae (10 ábrával). „Fauna Hungarine”. 10, s. 1-56, 1956.
- 1 2 3 4 5 6 7 Miguel Ángel Alonso-Zarazaga. Revision of the supraspecific taxa in the Palaearctic Apionidae Schoenherr, 1823 (Coleoptera, Curculionoidea). 2. Subfamily Apioninae Schoenherr, 1823: introduction, keys and descriptions. „Graellsia”. 46, s. 19-156, 1990.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Michael G. Morris. The Apionidae (Coleoptera) of the Canary Islands, with particular reference to the contribution of T. Vernon Wollaston. „Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae”. 51 (1), s. 157-182, 2011.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Gattung Ischnopterapion Bokor. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2025-01-12].
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Stanisław Smreczyński: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 98a Ryjkowce – Curculionidae. Wstęp i podrodzina Apioninae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1965.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Ryjkowcowate prócz ryjkowców – Curculionioidea prócz Curculionidae. „Katalog Fauny Polski”. 23 (18), 1992.
- 1 2 3 4 5 W.N. Ellis: Ischnopterapion virens (Herbst, 1797), white clover weevil. [w:] Plant Parasites of Europe [on-line]. [dostęp 2025-01-12].