Józef Ryś

Józef Ryś (ur. 1875, zm. ?) – polski fotograf, wydawca pocztówek, ojciec fotografa Mieczysława Rysia (1896-1967)^[1].

Prawdopodobnie wywodził się z fotograficznej rodziny pochodzącej z Galicji. Pierwsze kroki stawiał w zakładzie fotograficznym starszego brata Juliana^[2] w domu Onyczów przy ulicy Krakowskiej w Tarnowie^[3]. W roku 1893 przybył do Bielska–Białej, gdzie próbował otworzyć własne atelier^[4]. W roku 1895 przeniósł się do Zakopanego i tu otworzył zakład fotograficzny przy ulicy Krupówki 69^[5]. Tworzył przede wszystkim portrety, ale chętnie dokumentował także wydarzenia w terenie – powstające budynki pensjonatów, sceny rodzajowej, ćwiczenia narciarskie prowadzone przez Mariusza Zaruskiego itp. W 1899 wykonał fotografię pierwszego pociągu, który dotarł do nowo otwartej stacji kolejowej w kurorcie. W 1908 swoje atelier nazwał "Wisła" – zdjęcia z tego okresu często opatrywał własnym podpisem i nazwą zakładu. Niemal od początku swojej działalności w Zakopanem wydawał własnym nakładem pocztówki, przede wszystkim o tematyce tatrzańskiej – korzystał przy tym z własnych zdjęć, ale nie tylko (m.in. autorstwa Janusza Chmielowskiego)^[6]. W okresie I wojny światowej dokumentował formujące się Legiony Polskie, ich ćwiczenia i spotkania, a także samego komendanta Józefa Piłsudskiego.

Los spuścizny fotograficznej Józefa Rysia nie jest znany, niewielka część autorskich odbitek i wydanych przez niego pocztówek znajduje się w Muzeum Tatrzańskim. Fotografie o tematyce legionowej z lat 1914–1915 znajdują się m.in. w Narodowym Archiwum Cyfrowym. Niekiedy atrybucja jego prac jest błędnie przypisywana innemu fotografowi – Janowi Rysiowi.