Język ngadha

Ngadha
Obszar

Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie (Indonezja)

Liczba mówiących

60 tys. (1995)

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 6a żywy↗
Kody języka
ISO 639-3 nxg
IETF nxg
Glottolog ngad1261
Ethnologue nxg
BPS 0114 6
WALS ngd
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język ngadha[1][2] (a. ngad’a, ngada, na’da, nga’da), także: bajawa (a. bajava), rokka[3][4] – język austronezyjski używany w prowincji Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie we wschodniej Indonezji, w południowo-środkowej części wyspy Flores[3]. Posługuje się nim grupa etniczna Ngadha (Ngada)[2][5]. Według danych szacunkowych z 1995 roku miał wówczas 60 tys. użytkowników[3].

Jest znacznie zróżnicowany wewnętrznie. Dzieli się na dialekty: centralny, bajawa, południowy[3]. Określenie „bajava” pochodzi od nazwy ośrodka administracyjnego Bajawa[6]. Publikacja Ethnologue jako odrębny język klasyfikuje odmianę wschodnią (5 tys. użytkowników)[7]. Dialekt zwany so’a (od nazwy miejscowości) również bywa uważany za oddzielny język[8][9].

Ngadha tworzy kontinuum dialektalne wraz z kilkoma pobliskimi językami: kéo, nage, ende, li’o[10][11]. Został zaliczony do zaproponowanej grupy języków centralnego Flores[12].

W języku ngadha występuje mieszany system liczbowy, z elementami systemu kwinarnego (piątkowego), które mogą być pozostałością po hipotetycznym papuaskim substracie językowym[13].

Badaniem języka i kultury Ngadha zajmował się w XX w. misjonarz Paul Arndt[14]. Został opisany w postaci opracowania gramatycznego (1933)[15] i słownika (1961)[16]. Istnieje także opracowanie nt. tradycji ustnej tej grupy etnicznej (1983), w którym zawarto też skrótowy opis gramatyki ngadha[17]. Ngadha nie wykształcił tradycji piśmienniczej[3]. Do sporadycznego zapisywania tego języka (np. w tekstach lingwistycznych) stosuje się alfabet łaciński. Nie wypracowano jednak ujednoliconych zasad ortografii[18].

Przypisy

  1. ↑ Olaf H. Smedal, On the Value of the Beast or the Limit of Money: Notes on the Meaning of Marriage Prestations among the Ngadha, Central Flores (Indonesia), [w:] Knut Mikjel Rio, Olaf H. Smedal (red.), Hierarchy: Persistence and Transformation in Social Formations, Oxford–New York: Berghahn Books, 2009, s. 269–297, ISBN 978-1-84545-493-7, OCLC 608158100, JSTOR: j.ctt9qcqgq.12 [dostęp 2021-08-19] (ang.), patrz s. 272.
  2. 1 2 Louise Baird, A Grammar of Kéo: An Austronesian Language of East Nusantara, Canberra: Department of Linguistics, The Research School of Pacific and Asian Studies at Australian National University, 2002, s. 20, DOI: 10.25911/5d78db542cf75, OCLC 746845105 [dostęp 2021-08-19] (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Ngad’a, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2021-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
  4. ↑ Zulyani Hidayah, Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia, wyd. 2, Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2015, s. 279–280, ISBN 978-979-461-929-2, OCLC 913647590 [dostęp 2022-08-11] (indonez.).
  5. ↑ A.A. Biernowa, Ngada, [w:] Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.), Narody i rieligii mira: encykłopiedija, Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 368, ISBN 978-5-85270-155-8, OCLC 40821169 [dostęp 2022-08-11] (ros.).
  6. ↑ Djawanai i Grimes 1995 ↓, przyp. 1, s. 593.
  7. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Ngad’a, Eastern, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2021-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
  8. ↑ Alexander Elias, Lio and the Central Flores languages, Leiden University, 2018, s. 82, 146, OCLC 8590873874 [dostęp 2023-10-09] (ang.).
  9. ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), So’a, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
  10. ↑ Gregory L. Forth, Beneath the Volcano: Religion, Cosmology and Spirit Classification Among the Nage of Eastern Indonesia, Leiden: KITLV Press, 1998 (Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 177), s. 23, DOI: 10.1163/9789004434844, ISBN 978-90-6718-120-4, ISBN 978-90-0443-484-4, OCLC 40229240 (ang.).
  11. ↑ Adam Harr, Recentering the margins? The politics of local language in a decentralizing Indonesia [online], 2015 (Tilburg Papers in Culture Studies 152), s. 9 [dostęp 2023-10-09] (ang.).
  12. ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Central Flores. Glottolog 4.5. [dostęp 2022-08-04]. (ang.).
  13. ↑ Schapper i Klamer 2017 ↓, s. 307.
  14. ↑ Djawanai i Grimes 1995 ↓, s. 593.
  15. ↑ Paul Arndt, Grammatik der Ngad’a-Sprache, Bandoeng: A.C. Nix & Co., 1933 (Verhandelingen van het Koninklijk Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen LXXII), OCLC 898811110 [dostęp 2022-09-25] (niem.).
  16. ↑ Paul Arndt, Wörterbuch der Ngadhasprache, Fribourg, Suisse: Posieux, 1961 (Studia Instituti Anthropos 15), OCLC 556870273 [dostęp 2022-09-25] (niem.).
  17. ↑ Stephanus Djawanai, Ngadha Text Tradition: The Collective Mind of the Ngadha People, Flores, Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1983 (Pacific Linguistics D-55; Materials in languages of Indonesia 20), DOI: 10.15144/PL-D55, ISBN 0-85883-283-6, OCLC 12146835 (ang.).
  18. ↑ Djawanai i Grimes 1995 ↓, s. 598.

Bibliografia

  • Stephanus Djawanai, Charles E. Grimes, Ngada, [w:] Darrell T. Tryon (red.), Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1995 (Trends in Linguistics. Documentation 10), s. 593–599, DOI: 10.1515/9783110884012.1.593, ISBN 978-3-11-088401-2, OCLC 868970232 [dostęp 2022-07-15] (ang.).
  • Antoinette Schapper, Marian Klamer, Numeral systems in the Alor-Pantar languages, [w:] Marian Klamer (red.), The Alor-Pantar languages: History and typology, Berlin: Language Science Press, 2017 (Studies in Diversity Linguistics 3), s. 277–329, DOI: 10.5281/zenodo.569393, ISBN 978-3-944675-94-7, OCLC 1030820272 [dostęp 2022-10-27] (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.