Ngada (lud)

Ngada
Ilustracja
Populacja

60 tys.[1]

Miejsce zamieszkania

Indonezja (wyspa Flores)

Język

ngada (ngadha), indonezyjski

Religia

chrześcijaństwo (katolicyzm). wierzenia tradycyjne

Grupa

ludy austronezyjskie, Indonezyjczycy

Pokrewne

Ende, Nage, Lio, Rongga, Sika, Mangarajowie

Mapa grupy etnicznej
Lokalizacja kabupatenu Ngada
Kobiety Ngada

Ngada (Ngadha, Nad’a, Nga’da)[2], także: Bajawa[2][3][4], Rokka[2] – grupa etniczna z centralnej części wyspy Flores w prowincji Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie w Indonezji. Populacja Ngada wynosi 60 tys. osób. Czasami są zaliczani do zespołu ludów bima-sumbajskich[1].

Są potomkami autochtonicznej ludności wyspy Flores. Mieszkańcy obszarów przybrzeżnych znajdowali się pod wpływem kulturowym Malajów, Bugisów i Makasarczyków[1]. Wyznają przede wszystkim katolicyzm[5][6], przy czym ludność górska częściowo zachowuje wierzenia tradycyjne[1]. Katolicyzm był szerzony przez misjonarzy, którzy rozpoczęli swoją działalność w latach 20. XX w.[6]

Tradycyjnie zajmują się ręczną uprawą roli w systemie żarowym (ryż, kukurydza, proso, uprawy towarowe – rośliny bobowate, dynia, orzech ziemny, warzywa, przyprawy). Łowiectwo i zbieractwo odgrywają rolę pomocniczą. Pewne znaczenie ma też rybołówstwo (przybrzeżne morskie, rzeczne); hodowla zwierząt (bawoły, konie, trzoda chlewna, drób) jest praktykowana na niewielką skalę. Rozwinęło się rzemiosło, w tym plecionkarstwo, tkactwo, garncarstwo, a także obróbka metali. Żywność głównie roślinna, mięso spożywa się podczas świąt[1].

Ich rodzimy język to ngadha z wielkiej rodziny austronezyjskiej[1][5]. Jest spokrewniony z pobliskimi językami wyspy Flores i okolic (m.in. nage-kéo, ende, li’o, palu’e – zob. języki centralnego Flores), a w dalszej kolejności z językiem manggarai[5]. Od pocz. XX w. powstało szereg publikacji poświęconych temu regionowi. Wczesne szeroko zakrojone badania wśród Ngada prowadził misjonarz Paul Arndt, opisując ich język i kulturę[7][8].

Zamieszkują kabupaten (obszar administracyjny) Ngada. Jednakże terytorium to zamieszkiwane jest także przez inne grupy etniczne, co może prowadzić do nieporozumień[3]. W ścisłym znaczeniu Ngada to ludność regionu Bajawa[9]. Pobliskie społeczności (jak np. Riung, Rongga, Nage-Kéo i Palu’e) bywają rozpatrywane jako podgrupy Ngada[2] bądź jako pokrewne grupy ludności[1][5]. Publikacja Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia (2015), która stosuje szerokie ujęcie terminu „Ngada”, szacuje ich populację na 155 tys. osób (na podstawie danych z 1975 roku)[2].

Struktura społeczna Ngada właściwych opiera się na rodach matrylinearnych, co odróżnia ich od niektórych sąsiednich grup etnicznych[3][10].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 A.A. Biernowa, Ngada, [w:] Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.), Narody i rieligii mira: encykłopiedija, Moskwa: Bolszaja Rossijskaja Encykłopiedija, 1998, s. 368, ISBN 978-5-85270-155-8, OCLC 40821169 [dostęp 2022-08-11] (ros.).
  2. 1 2 3 4 5 Zulyani Hidayah, Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia, wyd. 2, Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2015, s. 279–280, ISBN 978-979-461-929-2, OCLC 913647590 [dostęp 2022-08-11] (indonez.).
  3. 1 2 3 I Wayan Arka, Challenges and prospect of maintaining Rongga: an ethnographic report [online], Proceedings of the 2004 Conference of the Australian Linguistic Society, s. 5 [dostęp 2022-08-12] (ang.).
  4. ↑ Pollock 2021 ↓, s. 25–26.
  5. 1 2 3 4 M. Junus Melalatoa, Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia Jilid L–Z, Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1995, s. 622–625, OCLC 1027453789 [dostęp 2022-08-12] (indonez.).
  6. 1 2 Olaf H. Smedal, On the Value of the Beast or the Limit of Money: Notes on the Meaning of Marriage Prestations among the Ngadha, Central Flores (Indonesia), [w:] Knut Mikjel Rio, Olaf H. Smedal (red.), Hierarchy: Persistence and Transformation in Social Formations, Oxford–New York: Berghahn Books, 2009, s. 269–297, ISBN 978-1-84545-493-7, OCLC 608158100, JSTOR: j.ctt9qcqgq.12 (ang.), patrz s. 272.
  7. ↑ Pollock 2021 ↓, s. 28–29.
  8. ↑ Marzanna Poplawska, Performing Faith: Christian Music, Identity and Inculturation in Indonesia, Abingdon–New York: Routledge, 2020 (SOAS studies in music series), s. 166, DOI: 10.4324/9780429504235, ISBN 978-0-429-50423-5, OCLC 1140792343 [dostęp 2023-06-07] (ang.).
  9. ↑ Indonesia’s Eastern Islands, Hawthorn, Victoria: Lonely Planet, 1998, s. 221, ISBN 978-0-86442-503-4, OCLC 39291005 (ang.).
  10. ↑ I Wayan Arka, Bahasa Rongga: Deskripsi, Tipologi, dan Teori, Jakarta: Penerbit Universitas Katolik Indonesia Atma Jaya, 2016, s. 9, ISBN 978-602-8904-84-1, OCLC 1064980913 [dostęp 2023-10-08] (indonez.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Gregory Forth, Culture Summary: Flores, [w:] eHRAF World Cultures, New Haven: Human Relations Area Files, Yale University, 2019 [dostęp 2025-01-29] (ang.).
  • Harald Hammarström i inni, Ngad’a [online], Glottolog 4.6 [dostęp 2022-09-13] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-13] (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.