Jamrajek

Jamrajek
	Microperoryctes
	G. Stein, 1932
	; Jamrajek pręgowany (Microperoryctes longcaudata) na ilustracji z 1880
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	australotorbowe
Rząd	jamrajokształtne
Rodzina	jamrajowate
Podrodzina	torbokolce
Rodzaj	jamrajek
	Typ nomenklatoryczny
	Microperoryctes murina Stein, 1932
Synonimy
	Ornoryctes Tate & Archbold, 1937;
	Ornoryctes Tate & Archbold, 1937;
Gatunki
	5 gatunków – zobacz opis w tekście
	5 gatunków – zobacz opis w tekście

Jamrajek^[3] (Microperoryctes) – rodzaj niewielkich ssaków z podrodziny torbokolców (Echymiperinae) w obrębie rodziny jamrajowatych (Peramelidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na Nowej Gwinei i okolicznych wyspach^[4]^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała 14,2–30,3 cm, długość ogona 11,5–25,8 cm; masa ciała 100–670 g^[5]^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1932 roku niemiecki zoolog Georg Hermann Wilhelm Stein w artykule zatytułowanym Kilka nowych torbaczy z Nowej Gwinei, opublikowanym w czasopiśmie „Zeitschrift für Säugetierkunde”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) jamrajek mysi (M. murinus).

Etymologia

Microperoryctes: gr. μικρος mikros ‘mały’; rodzaj Peroryctes O. Thomas, 1906 (torboszczur)^[1].
Ornoryctes: epitet gatunkowy Perameles ornata O. Thomas, 1903 (łac. ornatus ‘ozdobny, adorned, ozdobiony, wspaniały, upiększony’, od ornare ‘ozdobić’)^[8]; rodzaj Peroryctes Thomas, 1906 (torboszczur)^[2]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Perameles ornata O. Thomas, 1903.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[9]^[4]^[3]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[5]^[4]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[4]^[7]	Podstawowe wymiary^[5]^[7]^[a]	Status IUCN^[10]
Microperoryctes longicauda	(W.C.H. Peters & Doria, 1876)	jamrajek pręgowany	2 podgatunki	endemit Papui-Nowej Gwinei: góry Arfak we wschodniej część półwyspu Ptasia Głowa, północno-zachodnia i zachodnio-środkowa Nowa Gwinea (zachodnia część Gór Centralnych); zakres wysokości: 1000–4000 m n.p.m.	DC: 24–30 cm DO: 18–26 cm MC: 350–670 g	LC
Microperoryctes ornatus	(O. Thomas, 1904)	jamrajek strojny	2 podgatunki	endemit Indonezji: południowo-wschodnia i wschodnio-środkowa Nowa Gwinea (wschodnia część Gór Centralnych)	DC: 24–30 cm DO: 18–26 cm MC: 350–670 g	NE
Microperoryctes murinus	G. Stein, 1932	jamrajek mysi	gatunek monotypowy	endemit Indonezji: góra Sumuri (góry Weyland) w zachodnio-środkowej Nowej Gwinei; zakres wysokości: około 2500 m n.p.m.	DC: 15,2–17,4 cm DO: 10,5–11,1 cm MC: około 100 g	VU
Microperoryctes aplini	K.M. Helgen & Flannery, 2004	jamrajek mały	gatunek monotypowy	endemit Indonezji: północno-zachodnia Nowa Gwinea (góry Arfak); zakres wysokości: 1890–2200 m n.p.m.	DC: 14,2–16 cm DO: 11,5–12 cm MC: mniej niż 100 g	VU
Microperoryctes papuensis	(Laurie, 1952)	jamrajek papuaski	gatunek monotypowy	endemit Papui-Nowej Gwinei: południowo0wschodnia Nowa Gwinea (wieś Fane do góry Simpson); zakres wysokości: 1200–2650 m n.p.m.	DC: 17,5–20 cm DO: 14,2–15,8 cm MC: 145–184 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

1 2 3 G.H.W. Stein. Einige neue Beutoltiere aus Neuguinea. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 7, s. 256, 1932. (niem.).
1 2 G.H.H. Tate & R. Archbold. Some marsupials of New Guinea and Celebes. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 73, s. 352, 1937. (ang.).
1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 10. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 74. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
1 2 3 4 5 Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 397. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Microperoryctes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].
1 2 3 4 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 51. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ ornata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-21]. (ang.).
↑ Taxonomy: Microperoryctes – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-21]. (ang.).

[10] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Stein-1] 1 2 3 G.H.W. Stein. Einige neue Beutoltiere aus Neuguinea. „Zeitschrift für Säugetierkunde”. 7, s. 256, 1932. (niem.).

[Tate&Archbold-2] 1 2 G.H.H. Tate & R. Archbold. Some marsupials of New Guinea and Celebes. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 73, s. 352, 1937. (ang.).

[Cichocki&inni-3] 1 2 3 Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 10. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-4] 1 2 3 4 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 74. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Dickman-5] 1 2 3 4 5 Ch. Dickman: Family Peramelidae (Bandicoots and Echymiperas). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 397. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-6] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Microperoryctes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-24].

[amw-7] 1 2 3 4 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 51. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Jobling-8] ornata, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).

[asm-9] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-21]. (ang.).

[11] Taxonomy: Microperoryctes – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-21]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]