Jan Grzywiński
 | |
 porucznik artylerii | |
| Data i miejsce urodzenia |
4 listopada 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4–7 kwietnia 1940 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1919–1940 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
 _3r_BAR.svg.png){kind=small}     | |
Jan Grzywiński[a] (ur. 4 listopada 1893 w Warszawie, zm. 4–7 kwietnia 1940 w Katyniu) – porucznik artylerii Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.
Życiorys
Syn Stanisława i Zofii z Zarzeckich urodzony 4 listopada 1893 w Warszawie[2][3]. W 1915 wstąpił do „Sokoła”. Studiował w Akademii Górniczej w Jekaterynburgu. 1 maja 1919 r. wstąpił do 5 Dywizji Strzelców Polskich. Brał udział w walkach przeciwko bolszewikom.
Po przybyciu do kraju wiosną 1920 r. został przydzielony do 2 pułku artylerii polowej (późniejszy 16 pap) Syberyjskiej Brygady Piechoty i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej.
Po wojnie ukończył w 1921 Szkołę Podchorążych Artylerii w Poznaniu. W 1922 został mianowany podporucznikiem. Jako oficer rezerwy został zatrzymany w służbie czynnej, w 30 pułku artylerii polowej we Włodawie[4]. 8 stycznia 1924 został zatwierdzony w stopniu porucznika rezerwy ze starszeństwem z 1 czerwca 1920 i 7. lokatą w korpusie oficerów artylerii[5]. 23 sierpnia 1924 został przemianowany z dniem 1 lipca 1924 na oficera zawodowego w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1920 i 45. lokatą w korpusie oficerów artylerii[6]. W tym samym roku został odkomenderowany z macierzystego pułku do Oficerskiej Szkoły Topografów[7]. Następnie kontynuował służbę w 30 pułku artylerii polowej (31 grudnia 1931 przemianowanym na 30 pułk artylerii lekkiej)[8][9]. W marcu 1934 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr IX, a z dniem 31 lipca 1934 przeniesiony w stan spoczynku[10][11].
Po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach wzięty do niewoli sowieckiej. 4 listopada 1939 przybył do Obozu NKWD w Kozielsku[12]. Między 3 a 5 kwietnia 1940 został przekazany do dyspozycji naczelnika Zarządu NKWD Obwodu Smoleńskiego[12] – lista wywózkowa bez numeru z 3 kwietnia 1940[3]. Między 4 a 7 kwietnia 1940 zamordowany w Katyniu[12] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. W miejscu tym prowadzone były ekshumacje i prace archeologiczne[13][14]. W 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji nadzorowanych przez Niemców[15] pod numerem 1959[16][17][3] – dosł. określony jako Grzywinski Jan (raport dzienny z 13 maja 1943[12]), a przy zwłokach odnaleziono: zam. Warszawa, Chmielna 16 m. 11, ks. wojsk., 3 pisma z MSWojsk., leg. krzyża „Virtuti Militari”, św. szczep. w Kozielsku[18][19]. Figuruje na liście Komisji Technicznej PCK pod numerem 01959[18]. W Archiwum Robla wymieniony w materiałach znalezionym przy szczątkach Łukasza Zwierkowskiego[20] (pakiet 03-01) oraz Feliksa Gadomskiego[21] (pakiet 0747-06)[12].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień kapitana[22][23][24]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[25][26][27].
Życie prywatne
W 1929 zawarł związek małżeński[28].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 7789 – 22 czerwca 1922[29][2][30]
- Krzyż Walecznych trzykrotnie[31][32]
- Medal Niepodległości – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[33]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[31]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[31]
- Medal Zwycięstwa[31]
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 665, 706, 774, 858, 1648.
- 1 2 Kolekcja ↓, s. 1.
- 1 2 3 Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 191.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 774.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 858.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 85 z 27 sierpnia 1924, s. 485.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 693, 753.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 404, 477.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 199, 698.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30 marca 1934, s. 135.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934, s. 282.
- 1 2 3 4 5 Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 263.
- ↑ Historia Zbrodni Katynskiej [online] [dostęp 2024-12-10] (pol.).
- ↑ Pierwsze ekshumacje w Katyniu. "Wszystko było przesiąknięte zapachem śmierci" - Historia [online], www.polskieradio.pl [dostęp 2025-01-04] (pol.).
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej - Kraków, Niemcy w Katyniu w 1943 roku, „Instytut Pamięci Narodowej - Kraków” [dostęp 2025-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2024-12-06].
- ↑ Auswärtiges Amt, „Amtliches Material zum Massenmord von Katyn“, 1943, s. 219 [dostęp 2025-01-17] (niem.).
- ↑ Katyń według źródeł niemieckich – 1943 r.. stankiewicze.com. [dostęp 2025-01-17].
- 1 2 Mariusz Olczak (red.), Katyń. Listy ekshumacyjne i dokumenty Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża 1943–1944., koszalin.ap.gov.pl, s. 206, ISBN 83-89986-91-4 [dostęp 2025-01-17] (pol.).
- ↑ Lista imienna zaginionych w ZSRR polskich jeńców wojennych z obozów Kozielsk - Ostaszków - Starobielsk, „Orzeł Biały. Polska walcząca o wolność.” (46 (332)), pbc.uw.edu.pl, 13 listopada 1948, s. 4 [dostęp 2025-01-17] (pol.).
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 343.
- ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 250.
- ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 85 [dostęp 2025-01-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
- ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
- ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
- ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2, 4.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 19 sierpnia 1922, s. 615.
- ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 48.
- 1 2 3 4 Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 199.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 179, poz. 260.
Bibliografia
- Grzywiński Jan. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.74-6941 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-03].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Banaszek Kazimierz; Roman Wanda Krystyna; Sawicki Zdzisław: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Убиты в Катыни. Книга Памяти польских военнопленных – узников Козельского лагеря НКВД, расстрелянных по решению политбюро ЦК ВКП(б) от 5 марта 1940 года. Лариса Еремина (red.). Москва: Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья», 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
- Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.