Jan Zygmunt Kosiaty

Jan Zygmunt Kosiaty
Ilustracja
kapitan piechoty kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia

23 czerwca 1901
Zbyszyce, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków, ZSRR

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Formacja

Polska Organizacja Wojskowa

Jednostki

1 Pułk Strzelców Podhalańskich
4 Pułk Strzelców Podhalańskich
Batalion KOP „Iwieniec”
207 Pułk Piechoty (1939)

Stanowiska

oficer żywnościowy
dowódca kompanii

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa
wojna obronna Polski 1939
obrona Lwowa 1939

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Jan Zygmunt Kosiaty w mundurze 4 pułku strzelców podhalańskich.
Kamień koło Iwieńca (30 lipca 1939). Oficerowie batalionu KOP „Iwieniec” – stoją od lewej: por. Edward Dorszewski, kpt. Jan Zygmunt Kosiaty i por. Jan Kulwieć (wszyscy zostali zamordowani). Druga od lewej stoi żona kpt. Kosiatego, Maria, która latem 1939 razem ze swoimi rodzicami odwiedziła męża. Na wiosnę 1940 podjęła nieudaną próbę nielegalnego przejścia na niemiecką stroną okupacyjną. Aresztowana przez Rosjan i osadzona w więzieniu zeznała, że chciała dostać się do ZSRR, dzięki temu została przekazana Niemcom. Uwolniona udała się do Warszawy[1].

Jan Zygmunt Kosiaty (ur. 24 czerwca 1901 w Zbyszycach, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Absolwent C. K. Gimnazjum I w Nowym Sączu (zob. I LO), Krajowej Szkoły Kupieckiej w Tarnowie[2] oraz Akademii Handlowej w Krakowie[3].

Działalność niepodległościowa

Członek Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[4]. Od 1917 służył w Polskiej Organizacji Wojskowej[3]. W dniach 27–29 października 1918 brał udział w rozbrajaniu żołnierzy 10 pułku piechoty Austro-Węgier w koszarach w Nowym Sączu[2]. Rozbrajał transporty wojskowe udające się w kierunku stacji Orłów na terenie Węgier[2][5].

Okres międzywojenny

23 listopada 1918 roku przystąpił ochotniczo do Legii Akademickiej[2]. Ochotnikiem był też w 1 Pułku Strzelców Podhalańskich. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej w kompanii sztabowej 7 Dywizji Piechoty na froncie wołyńskim[3]. Na froncie przebywał od 21 sierpnia 1920 do 21 stycznia 1921.

W 1925 rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi-Komorowie, którą ukończył w 1927 roku w stopniu podporucznika[2][6]. W 1930 ukończył szkołę wysokogórską w Zakopanem[2]. Służył jako oficer żywnościowy 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie[7]. Na stopień kapitana awansował 15 sierpnia 1933[8].

Opinia służbowa z 1937 roku[2], podpisana przez dowódcę 4 psp, ppłk. Bronisława Warzyboka oraz płk. Józefa Kustronia, dowódcę 21 Dywizji Piechoty Górskiej, wskazywała na dobre rezultaty jego pracy w zakresie wychowania i szkolenia żołnierzy. Jako oficer żywnościowy był chwalony za „dbałość o żołnierza i jego warunki”. Dzięki jego „zaradności i planowości” pułk osiągał „bardzo duże oszczędności i zapasy”.

1939–1940: wojna obronna, sowiecka niewola i mord

W marcu 1939 został dowódcą 2. kompanii 4 Pułku Strzelców Podhalańskich[7]. W czasie kampanii wrześniowej 1939 był dowódcą 9. kompanii w Batalionie KOP „Iwieniec”, a następnie został dowódcą w 207 pułku piechoty[9]. Brał udział w Obronie Lwowa[10].

Po agresji ZSRR na Polskę 22 września 1939 wzięty do niewoli radzieckiej[11]. Około 25 września, na stacji kolejowej koło Tarnopola, widziany był przez swoich siostrzeńców: Jana (ur. 1921) i Aleksandra (ur. 1923) Krokowskich. Odrzucił ich propozycję pomocy w ucieczce mówiąc, że „honor mu na to nie pozwala”[1]. Osadzony w obozie jenieckim w Starobielsku[10]. Do jego żony dotarła karta pocztowa datowana na 5 grudnia 1939 (Warszawa) od „towarzysza niedoli i znajomego ze Śląska, któremu udało się wydostać”, mówiąca, że „warunki w obozie są znośne”, a kapitan „jest zdrów i przesyła pozdrowienia dla całej rodziny” oraz „prosi o wiadomość”. Wiosną 1940 został zamordowany w Charkowie przez funkcjonariuszy NKWD. Potajemnie pogrzebano go w zbiorowej, bezimiennej mogile w Piatichatkach[10], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[12]. Figuruje na liście Gajdideja pod poz. 1638[10].

Życie prywatne

Syn Jadwigi (1871–1914, z domu Michalskiej) i Jana Kosiatego (1863 – 25 VII 1928, nauczyciel–kierownik Szkoły Ludowej w Zbyszycach, nauczyciel Szkoły Powszechnej im. J. Kochanowskiego w N. Sączu, członek Sodalis Marianus).

Był uczniem C.K. Gimnazjum I w Nowym Sączu (patrz I LO), a następnie Krajowej Szkoły Kupieckiej w Tarnowie.

Żonaty z Marią, z domu Szelwel.

Rodzeństwo[13]:

  1. (Marianna) Zofia Kosiaty (29 VIII 1890 – 21 IV 1963[14]). Żona Jana Krokowskiego (1876–1950). Ich dzieckiem był Jan Krokowski (8 V 1921–1980)[15][16][17] – działacz konspiracyjny, więzień obozów Auschwitz-Birkenau i Sachsenhausen, dziennikarz, działacz społeczny, świadek w drugim procesie oświęcimskim.
  2. Aleksander Jan (5 II 1892 – XI 1923), żołnierz 32 Pułku Piechoty Obrony Krajowej (1. kompania), jeniec rosyjski (1916)[18], więziony w obozie w Omsku, ochotnik walczącej na Syberii 5 Dywizji Strzelców Polskich (odznaczony Krzyżem Walecznych).
  3. Michał Karol (22 X 1893 – 15 V 1968), dominikanin, przybrane imię zakonne Kajetan.
  4. Edward Józef (17 III 1896 – 17 V 1934[19]). Nauczyciel w miejscowości Sieżputy Zagajne[20]. W szkole średniej działał w ruchach niepodległościowych, był w jednej klasie z[21]:
    • Zygmuntem Berlingiem – w 1939 podpułkownik w stanie spoczynku, więzień Starobielska, przeżył dzięki współpracy z NKWD. Późniejszy generał broni w LWP.
    • Władysławem Stępkowiczem – podpułkownikiem, zamordowanym w Katyniu.
    • Karolem Romańczykiem – podinspektorem Policji Państwowej, zamordowanym przez NKWD w Kalininie (obecnie Twer).
    • Stanisławem Wilkoszem[22] – kapitanem, jeńcem Starobielska, zamordowanym w Charkowie.
    • Stanisławem Widełem – majorem piechoty Wojska Polskiego, więzionym i rozstrzelanym w Auschwitz-Birkenau.
  5. Romuald Marian (ur. w II 1900).
  6. Czesław (13 VII 1910 – 21 VII 1949), weterynarz, założyciel pierwszej państwowej lecznicy dla zwierząt w Nowym Sączu[23].

Upamiętnienie

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[24][25][26]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[27][28][29].

Wymieniony na pamiątkowej tablicy umieszczonej w 1992 roku[2] na kościele pod wezwaniem św. Kazimierza w Nowym Sączu[30].

Zdjęcie rodzinne Kosiatych około 1924 r. Od góry, zgodnie ze wskazówkami zegara: Jan Zygmunt Kosiaty, rodzeństwo: Michał, Edward, Czesław, Zofia. Ojciec Jan i jego druga żona Jadwiga Kosiaty (z domu Magierowska, primo voto Tabou).
Kapitan Jan Kosiaty z rodzeństwem: Czesławem, Michałem (Kajetanem) i Zofią (Krokowską). Zdjęcie wykonano między sierpniem 1933 a 1939[31].

Odznaczenia

Przypisy

  1. 1 2 Relacja Krzysztofa Kosiatego (bratanka kapitana), Warszawa 6 X 1991.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Stanisław Zając, Pokój wam: ocalić od zapomnienia, Kraków: Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy, 1994, s. 125-126, ISBN 978-83-86231-47-8 [dostęp 2023-07-20].
  3. 1 2 3 Jerzy Giza, Starobielsk, [w:] Piotr M. Boroń (red.), Nowosądecka lista katyńska, Oficyna Literacka, 1991, s. 91 (pol.).
  4. ↑ Golachowski, Kazimierz (1886-1975): Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Nowym Sączu 1887-1937. 1937. s. 268. [dostęp 2017-09-13]. (pol.).
  5. ↑ Oświadczenie o udziale siedemnastoletniego Jana Kosiatego w akcji rozbrajania Austriaków w Nowym Sączu podpisał kpt. Jan Świdowski. Treść oświadczenia dostępna jest w Ocalić od Zapomnienia, Zając, s. 125.
  6. ↑ Ministerstwo Spraw Wojskowych, Józef Piłsudski, Dziennik Personalny nr 21 rok VIII, Warszawa, 15 sierpnia 1927, 246, kolumna 1 [dostęp 2023-07-19] (pol.).
  7. 1 2 Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 656.
  8. 1 2 Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 41.
  9. ↑ Katyń 1940, KOSIATY [online], Katyń 1940 [dostęp 2023-07-18] (pol.).
  10. 1 2 3 4 Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 246.
  11. ↑ Mirosław Jan Rubas, Katyńska lista strat polskich formacji granicznych:. Żołnierze KOP i funkcjonariusze SG pomordowani i zaginieni na wschodzie na przełomie lat 1939/1940, Warszawa: Komenda Główna Straży Granicznej, 2000, s. 85, ISBN 8391279727 (pol.).
  12. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  13. ↑ Daty urodzeń z metryk urodzenia. Daty zgonu z informacji na nagrobkach.
  14. ↑ GROBONET - wyszukiwarka osób pochowanych - Cmentarz komunalny w Nowym Sączu [online], nowysacz.grobonet.com [dostęp 2025-05-24].
  15. ↑ Supreme National Tribunal, Najwyższy Trybunał Narodowy, Files in the criminal case of the former members of the SS crew at Auschwitz-Birkenau concentration camp, 7 października 1946, s. 314-315, Cytat: Name and surname Jan Krokowski Parents’ names Jan and Zofia, née Kosiały (ang.).
  16. ↑ Rocznik Sądecki, tom XXIII, 1995, s. 320-323, ISBN 83-902400-1-7 (pol.).
  17. ↑ Sylwia Siwulska, Kim był Jan Krokowski, patron ulicy na osiedlu Gorzkowskim? Przeżył Auschwitz [online], Sądeczanin.info, 20 czerwca 2021 [dostęp 2023-09-03] (pol.).
  18. ↑ Verlustliste: Verlustliste Nr. 354., -: Verlustliste Nr. 354., -: Hof- u. Staatsdr. -., 1916 [dostęp 2023-07-21] (niem.).
  19. ↑ Pochowany w Nowogrodzie k. Łomży, napis na nagrobku: zm. 17 maja 1934. Prosi o Zdrowaś Marja. Najukochańszemu mężowi i ojcu stroskana żona i dzieci.
  20. ↑ Bieliński B., Akt Zejścia Jana Kosiatego, "Akt Zgonu". Przechowywane w Archiwum Narodowym w Krakowie, Nowy Sącz, 9 czerwca 1928, s. 4 (pol.).
  21. ↑ Martyrologium uczniów klasy VI B II Gimnazjum w Nowym Sączu, „Almanach Sądecki R. XVII NR 3/4 (64/65)”, 2008, s. 42-46, ISSN 1232-5910 (pol.).
  22. ↑ Katyń 1940, WILKOSZ [online], Katyń 1940 [dostęp 2023-09-03] (pol.).
  23. ↑ Lecznica Weterynaryjna s.c. - Bez kategorii [online], lecznica-nowysacz.pl [dostęp 2023-07-17] [zarchiwizowane z adresu 2023-07-17] (pol.).
  24. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 41 [dostęp 2024-11-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27] (pol.).
  25. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  26. ↑ Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 2024-09-17] (pol.).
  27. ↑ Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 2024-08-26] (pol.).
  28. ↑ Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 2024-08-28] (pol.).
  29. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2023-09-15].
  30. ↑ Nowy Sącz - tablica katyńska [online], www.miejscapamiecinarodowej.pl [dostęp 2023-06-03].
  31. ↑ Datowanie na podstawie daty awansu do stopnia kapitana:15 sierpnia 1933

Bibliografia

  • Stanisław Zając: Pokój Wam. Kraków: Dowództwo Krakowskiego Okręgu Wojskowego, 1994, s. 125. ISBN 83-86231-47-5.
  • Jerzy Giza: Nowosądecka Lista Katyńska. Sądeczanie i oficerowie 1 pułku strzelców podhalańskich, jeńcy obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku pomordowani w Rosji Sowieckiej. Oficyna Literacka 1991. Podrozdział: Starobielsk, s. 91.
  • Jerzy Giza, Łukasz Poremba, Zakrzewski: Nowy Sącz i Sądecczyzna w czasie I wojny światowej. Dowództwo Krakowskiego Okręgu Wojskowego, 2015, s. 23-57. ISBN 978-83-65332-01-1.
  • Wacław Lenkiewicz, Andrzej Sujkowski, Hugo Zieliński: Księga Pamiątkowa 1830 – 29 XI 1930. Szkice z dziejów piechoty polskiej. Ostrów-Komorowo: Szkoła Podchorążych Piechoty, 1930, s. 495. [dostęp 2017-10-01].
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Kosiaty, Jarosław: Jarosław Kosiaty, O sobie słów kilka.. [dostęp 2017-10-10]. (pol.).
  • VII. Roczne Sprawozdanie Dyrekcyi Krajowej Szkoły Kupieckiej w Tarnowie za rok szkolny 1918/19. Tarnów: nakł. Szkoły Kupieckiej, 1919, s. 21. [dostęp 2023-07-21].
  • Bolesław Bieliński, Akt Zejścia Jana Kosiatego (przechowywane w Archiwum Narodowym w Krakowie), Nowy Sącz, 9 czerwca 1928, s. 4.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.