Jebać PiS

Symbol ośmiu gwiazdek na dachu domu w Zboiskach w województwie podkarpackim (2021)

Jebać PiS, ***** ***, potocznie osiem gwiazdekwulgarny[1] slogan polityczny, wyrażający sprzeciw wobec rządów Zjednoczonej Prawicy, który zaistniał w polskiej przestrzeni publicznej w 2020 roku[2]. Hasło zyskało popularność w mediach społecznościowych pod koniec kampanii wyborczej przed wyborami prezydenckimi w 2020 roku, głównie wśród zwolenników ówczesnej opozycji politycznej oraz osób krytycznych wobec rządu[3]. Zyskało szerszą popularność podczas protestów przeciwko zaostrzeniu przepisów dotyczących aborcji, stając się jednym z głównych symboli ówczesnych ruchów antyrządowych w Polsce[4][3][5][6].

Znaczenie

Hasło otwarcie wyraża wulgarny stosunek wobec partii Prawo i Sprawiedliwość (PiS) oraz jej koalicyjnych rządów z Suwerenną Polską w latach 2015–2023[4].

Często stosowany jest również ocenzurowany za pomocą asterysków zapis „***** ***”, który pozwala na uniknięcie bezpośredniego użycia wulgaryzmów, jednocześnie zachowując ich przekaz[4].

Dr Justyna Laskowska-Otwinowska z Muzeum Etnograficznego w Warszawie porównała użycie sloganu „Jebać PiS” do zwyczaju charivari[7]. Hasło jest też postrzegane jako przykład normalizacji wulgaryzmów w przestrzeni publicznej[4].

Historia

Na powstanie sloganu mógł wpłynąć film Zbigniewa Stonogi opublikowany w mediach społecznościowych, w którym Stonoga wulgarnie komentuje wyniki wyborów parlamentarnych z 2015 roku[3]. Symbol zyskał szerszą popularność po premierze teledysku do piosenki pt. „Polskie Tango” autorstwa polskiego rapera Taco Hemingwaya, wydanej 10 lipca 2020 roku. W ostatnich sekundach klipu na ekranie można było dostrzec symbol „***** ***”. Sam klip był poświęcony między innymi krytyce ówczesnej sytuacji politycznej w Polsce[8][9][10].

Podczas kampanii prezydenckiej Andrzeja Dudy opublikowano zdjęcie prezydenta z mężczyzną ubranym w koszulkę z ośmioma gwiazdkami[3]. Sytuacja wywołała kontrowersje i krytyczne komentarze skierowane wobec Dudy[3]. On sam wyjaśniał, że nikomu nie odmawia zdjęcia[9][11]. W miarę wzrostu popularności hasła, stało się ono elementem memów internetowych oraz transparentów podczas kampanii prezydenckiej oraz innych wydarzeń politycznych[11][12].

Po ogłoszeniu wyroku z 22 października 2020 roku przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie zaostrzenia przepisów dotyczących aborcji, w kraju wybuchły masowe protesty wymierzone w rząd PiS, które organizowane były m.in. przez Ogólnopolski Strajk Kobiet i Komitet Obrony Demokracji[13]. Podczas manifestacji hasło „Jebać PiS” oraz „***** ***” było często używane na transparentach lub skandowane przez uczestników[4][14]. Tworzono też hasła oparte na strukturze rymu, zawierające slogan np. „Na górze róże na dole akacje jebać PiS i Konfederację[1].

Symbolika ośmiu gwiazdek została wykorzystana również na transparentach podczas Marszu 4 czerwca oraz Marszu Miliona Serc w 2023 roku[15][16].

W 2024 roku, po przejęciu władzy przez Koalicję 15 października Strajk Kobiet zaczął ponownie używać symboliki ośmiu gwiazdek, tym razem przeciwko Polskiemu Stronnictwu Ludowemu (PSL)[17][18]. Niektóre media, takie jak WPolityce.pl lub TVP Info koalicję rządzącą zaczęły określać mianem „koalicji ośmiu gwiazdek” lub „ośmiogwiazdkowców”[19][20].

Z ujawnionych materiałów polskich służb w programie TVN24 Czarno na białym wynika, że hasło „Jebać PiS” było wykorzystywane przez grupy dywersyjne działające na zlecenie rosyjskich służb na terenie Polski w latach 2022–2023[21].

Odbiór

„Jebać PiS” w postaci graffiti (2021)

Po publikacji singla "Polskie Tango" Taco Hemingwaya hasło „***** ***” zostało zauważone i komentowane przez niektórych polityków i dziennikarzy, m.in. Agnieszkę Pomaską, Krzysztofa Króla i Michała Szczerbę, którzy wyrazili swoje opinie na ten temat w mediach społecznościowych[8].

W 2020 roku „Wiadomościach” określono to hasło oraz inne pochodzące z protestów antyrządowych jako przejawy „lewackiego faszyzmu[22].

27 października raper Cypis wydał singiel zatytułowany „JBĆ PIS”, będący remiksem piosenki Call On Me autorstwa Erika Prydza z 2004 roku. Klip stał się protest songiem[23] oraz nieoficjalnym hymnem Strajku Kobiet[4][24][25].

Podczas protestów szerokim zainteresowaniem cieszyły się gadżety z symboliką ośmiu gwiazdek, takie jak maseczki ochronne, koszulki i biżuteria[26].

Symbol ośmiu gwiazdek pojawił się jako easter egg w grze komputerowej The Medium z 2021 roku[27]. „Jebać PiS” zostało użyte w serialu Behawiorysta produkcji TVN, gdzie jedna z bohaterek miała naklejone „***** ***” na laptopie, a jeden z samochodów posiadał tablicę rejestracyjną z napisem: „OP JBP15[28].

Podczas Pol’and’Rock Festival 2024, Jerzy Owsiak skrytykował używanie hasła ośmiu gwiazdek[29].

Nie Bać Tuska

W 2024 roku w prawicowych mediach pojawiło się hasło „Nie Bać Tuska”, które miało być odpowiedzią na slogan „Jebać PiS”[30]. Jak zwraca uwagę Mikołaj Małecki, karnista z Uniwersytetu Jagiellońskiego, [s]łowa zostały dobrane celowo w taki sposób, by brzmiały inaczej niż „wyglądały”. Podczas głośnego skandowania przytoczonej frazy nie słychać bynajmniej słów: „Nie bać Tuska”, lecz wulgaryzm: „Je*** Tuska”. Wynika to ze sprytnego wykorzystania podobieństwa brzmieniowego partykuły „Nie” i sylaby „Je”. O tym, że omawiane zestawienie słów nie jest neutralnym okrzykiem, świadczy celowo popełniony w nim błąd gramatyczny. W okrzyku „Nie bać Tuska” pojawia się czasownik zwrotny „bać”, który – zgodnie z zasadami języka polskiego – musi być wyposażony w zaimek zwrotny „się” („bać się”). Nie mówimy „bać kogoś”, „bać czegoś”. Boimy SIĘ kogoś lub czegoś. Poprawne zdanie powinno głosić: „Nie bać SIĘ Tuska”. Jednak takie sformułowanie podczas jego wykrzykiwania nie byłoby dostatecznie zbliżone do obraźliwego „Je***”. Zatem zwrot „Nie bać Tuska” jest wulgaryzmem, gdyż nie jest poprawny pod względem gramatycznym, błąd ten jest popełniony celowo, a jego skandowanie brzmi tożsamo z obelgą opartą na słowie „je***”[31].

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 Anna Błachowicz-Wolny, Ewa Błachowicz, Polka walcząca w czerni – językowo-kulturowa analiza haseł protestu kobiet w 2020 roku w Polsce, Chorwacji i Serbii, „Przegląd Środkowo-Wschodni” (7/2022), Uniwersytet Warszawski, 2022, s. 238, ISSN 2543-618X [dostęp 2024-11-24].
  2. Krzysztof Molenda, Wojciech Nowiak, „Rocznik Integracji Europejskiej”, 15, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2021, s. 288, ISSN 1899-6256.
  3. 1 2 3 4 5 Hasło, które zawładnęło finiszem kampanii prezydenckiej, wraca ze zdwojoną siłą. Onet Wiadomości, 2020-10-27. [dostęp 2024-11-14].
  4. 1 2 3 4 5 6 Dagmara Szczepańska, Marta Marchlewska, Unfree to speak and forced to hate? The phenomenon of the All-Poland Women’s Strike, Social Science Open Access Repository, Berlin 2023, ISBN 978-3-945681-12-1, ISSN 2198-7610 [dostęp 2024-11-23] (ang.  niem.).
  5. Ireneusz Krzemiński: Pokolenie ośmiu gwiazdek. Przebudzenie społeczeństwa obywatelskiego [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-11-14].
  6. Jebać PiS – wulgaryzm czy dopuszczalna krytyka władzy? Proces o hasło. oko.press. [dostęp 2024-11-23].
  7. Justyna Laskowska-Otwinowska, Uliczny karnawał czy ludowy sąd? Ludyczne elementy współczesnych protestów miejskich, „Journal of Urban Ethnology” (12/2023), 20 grudnia 2023, s. 125-135, ISSN 1429-0618 [dostęp 2024-11-23].
  8. 1 2 Michał Wojtczuk: Tajemnicze osiem gwiazdek w teledysku Taco Hemingwaya. Czy to hasło "J...ć PiS"?. Wyborcza.pl, 10 lipca 2020. [dostęp 2024-11-12].
  9. 1 2 Co oznacza osiem gwiazdek: ***** ***?. polityka.se.pl. [dostęp 2024-11-12].
  10. Taco Hemingway – POLSKIE TANGO (prod. Lanek). Taco Hemingway 2020-07-10. [dostęp 2024-11-23].
  11. 1 2 Osiem gwiazdek, które mówią bardzo wiele. To ten ruch stoi za bezbłędnym trollingiem Dudy. naTemat.pl. [dostęp 2024-11-12].
  12. Michał Rusinek: Osiem gwiazdek opanowało internet, dając wyraz złości na to, co robi w naszym kraju partia rządząca. Wyborcza.pl, 12 lipca 2020. [dostęp 14 listopada 2024].
  13. Norbert Kowalski: Osiem gwiazd ze zniczy na placu Wolności w Poznaniu. To protest po decyzji o zamknięciu cmentarzy przez rząd. Głos Wielkopolski, 1 listopada 2020. [dostęp 14 listopada 2024].
  14. Renata Mieńkowska-Norkiene: Die politisch-kulturelle Dimension der Frauenproteste in Polen. Social Science Open Access Repository, 2020. [dostęp 2024-11-23].
  15. Joanna Grabarczyk: Marsz opozycji 4 czerwca. O co w tym wszystkim chodzi? I jak to jest z tą solidarnością i jednością?. i.pl, 4 czerwca 2023. [dostęp 2024-11-24].
  16. Daniel Nawrocki: Skandal polityczny. Aleksandra Dulkiewicz na zdjęciu z "ośmioma gwiazdkami" na fladze Gdańska. Tomasz Rakowski: To hipokryzja. Dziennik Bałtycki, 3 października 2023. [dostęp 2024-11-24].
  17. Sebastian Słowiński: Strajk Kobiet, Marta Lempart i uczestnicy manifestacji przed Sejmem pod lupą policji. Znowu chodzi o wulgaryzmy. Wyborcza.pl, 27 lipca 2024. [dostęp 14 listopada 2024].
  18. Instagram. instagram.com. [dostęp 2024-11-23]. [niewiarygodne źródło?]
  19. Hasłem naszym osiem gwiazdek. wpolityce.pl. [dostęp 2024-11-24].
  20. TVP Info z „paskiem” na czarno. Alarmuje o zamachu na media publiczne. wirtualnemedia.pl, 2023-12-20. [dostęp 2024-11-24].
  21. Osiem gwiazdek na zlecenie rosyjskich służb? Nowe ustalenia. dorzeczy.pl. [dostęp 2025-02-25].
  22. Agnieszka Wądołowska: The symbols of Poland's abortion protests explained. Notes From Poland, 2020-10-30. [dostęp 2024-11-23]. (ang.).
  23. Krzysztof Gajda, Protest song 2020, „Czas Kultury” (37/2021), Stowarzyszenie Czasu Kultury, 2021, s. 81-88, ISSN 0867-2148 [dostęp 2024-11-23].
  24. Hanna Grześkiewicz, Looping arts, research and the streets in recent Polish protests, A Peer-Reviewed Journal About, 2022, ISSN 2245-7755 [dostęp 2024-11-23] (ang.).
  25. Kajsa Urge, PROTESTING DURING A GLOBAL PANDEMIC – Motivations and choices made in the abortion law protests in Poland 2020 [online], 28 czerwca 2021 [dostęp 2024-11-24] (ang.).
  26. Natalia Kurpiewska: Osiem gwiazd napędza sprzedaż. Zwłaszcza po protestach. Money.pl, 8 kwietnia 2021. [dostęp 12 listopada 2024].
  27. Twórcy The Medium umieścili w grze symbol "ośmiu gwiazd" i "Bestię z Wadowic", teraz je usuną. "Nie bawimy się w politykę". Komputer Świat, 2021-02-03. [dostęp 2024-11-24].
  28. Behawiorysta: w serialu TVN pojawiło się hasło J***ć PiS? – Rozrywka Radio ZET. rozrywka.radiozet.pl, 2022-01-20. [dostęp 2024-11-24].
  29. Maciej Zubel: Owsiak skrytykował "osiem gwiazdek". Padły mocne słowa. Wiadomości wp.pl, 4 sierpnia 2024. [dostęp 2024-11-24].
  30. Michał Rusinek: "Nie Bać Tuska". Odpowiedzialność za Polskę nie łączy się z odpowiedzialnością za ortografię. Wyborcza.pl, 20 września 2024. [dostęp 2024-11-12].
  31. Mikołaj Małecki: "Nie bać Tuska". Neutralny okrzyk czy karalny wulgaryzm?. onet.pl, 2025-01-28. [dostęp 2025-03-06].