Jedwabek brunatny

Jedwabek brunatny
	Serica brunnea
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Nadrodzina	żukokształtne
Rodzina	poświętnikowate
Podrodzina	chrabąszczowate
Plemię	Sericini
Rodzaj	jedwabek
Podrodzaj	Serica s.str.
Gatunek	jedwabek brunatny
Synonimy
	Scarabaeus brunneus Linnaeus, 1758; Scarabaeus fulvescens Geoffroy in A.F. Fourcroy, 1785; Scarabaeus fulvus De Geer, 1774; Melolontha erythrocephala Petagna, 1787; Serica berardii Luigioni, 1929;
	Scarabaeus brunneus Linnaeus, 1758; Scarabaeus fulvescens Geoffroy in A.F. Fourcroy, 1785; Scarabaeus fulvus De Geer, 1774; Melolontha erythrocephala Petagna, 1787; Serica berardii Luigioni, 1929;

Jedwabek brunatny^[1] (Serica brunnea) – gatunek chrząszcza z rodziny poświętnikowatych i podrodziny chrabąszczowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linneusza na łamach dziesiątego wydania Systema Naturae pod nazwą Scarabaeus brunneus^[2]. Jest gatunkiem typowym rodzaju jedwabek^[3].

Morfologia

Chrząszcz o wydłużonym, dość słabo wypukłym ciele długości od 8 do 10 mm, ubarwionym jednolicie rdzawobrunatnie. Na spodzie ciała, pygidium oraz bocznych krawędziach przedplecza i pokryw wyrastają stosunkowo długie, jasne włoski, a na wierzchu pokryw rzadko rozmieszczone, krótkie, łamliwe szczecinki. Czułki są zbudowane z dziewięciu członów – u samca o buławce dłuższej, a u samicy krótszej niż pozostałe człony razem wzięte. U samca oczy są bardzo duże i wyłupiaste, u samicy – mniejsze i słabiej sklepione. Dwukrotnie szersze niż dłuższe przedplecze ma obrzeżone krawędzie przednią i boczne, nieobrzeżoną zaś krawędź tylną. Pokrywy rozszerzają się nieco ku tyłowi. Mają po dziesięć punktowanych rzędów i słabo wypukłe międzyrzędy z rozproszonym i płytkim punktowaniem. Odnóża zwieńczone są długimi i cienkimi stopami o rozszczepionych pazurkach^[4].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla lasy, zadrzewienia, polany, parki i ogrody^[1]. Aktywne osobniki dorosłe spotyka się od czerwca do sierpnia. Latają o zmierzchu i w nocy, czasem przylatując do sztucznych źródeł światła^[5]^[4]^[1]. Żerują na młodych pędach drzew^[1]. Za dnia bytują wśród przyziemnej roślinności, w detrytusie, pod korą, kamieniami lub płatami mchów^[5]^[4]^[1]. Pędraki rozwijają się w glebie, żerując na korzeniach^[1].

Gatunek palearktyczny, znany z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji, europejskiej i syberyjskiej części Rosji, Kazachstanu i Mongolii. W Europie jest jedynym przedstawicielem rodzaju^[3].

Przypisy

1 2 3 4 5 6 Serica brunnea – Jedwabek brunatny. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-04-22].
↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758. (łac.).
1 2 IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 3. Scarabaeoidea – Scirtoidea – Dascilloidea – Buprestoidea – Byrrhoidea, Stenstrup: Apollo Books, 2006, s. 236, ISBN 87-88757-59-5 .
1 2 3 Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 37-41.
1 2 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. 1983, seria: Katalog Fauny Polski t. XXIII z. 9.

[insektarium-1] 1 2 3 4 5 6 Serica brunnea – Jedwabek brunatny. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-04-22].

[Linnaeus-2] C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758. (łac.).

[cpc-3] 1 2 IvanI. Löbl IvanI., AlešA. Smetana AlešA. (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 3. Scarabaeoidea – Scirtoidea – Dascilloidea – Buprestoidea – Byrrhoidea, Stenstrup: Apollo Books, 2006, s. 236, ISBN 87-88757-59-5 .

[Stebnicka-4] 1 2 3 Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28b Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae pleurosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1978, s. 37-41.

[Burakowskietal-5] 1 2 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea. 1983, seria: Katalog Fauny Polski t. XXIII z. 9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]