Karabin Mauser Gew98

W 1886 roku armia francuska wprowadziła na wyposażenie karabin Lebel Mle 1886, który zasilany był nowym typem amunicji, elaborowanej nowoczesnym prochem bezdymnym o znacznie lepszych właściwościach niż stosowany dotychczas proch czarny. W odpowiedzi na to armia niemiecka w pośpiechu przystąpiła do opracowywania własnego karabinu dostosowanego do tego typu materiału miotającego. Powstały w takich warunkach karabin Gew88, okazał się jednak bronią zawierającą wiele błędów konstrukcyjnych (między innymi źle zaprojektowany przewód lufy, wykonywanej dodatkowo ze stali o niedostatecznej wytrzymałości czy wieloczęściowa konstrukcja zamka osłabiająca jego wytrzymałość mechaniczną)^[2]. Pomimo późniejszych poprawek i modernizacji, początkowe problemy z Gew88 sprawiły, że zyskał on opinię broni zawodnej, co zainicjowało poszukiwanie nowej konstrukcji.

W związku z tym pod koniec XIX wieku w firmie Waffenfabrik Mauser, grupa konstruktorów pod przewodnictwem dyrektora technicznego Paula Mausera opracowała nowy karabin, który został przyjęty na wyposażenie armii niemieckiej jako Infanteriegewehr Modell 98 (skr. Gewehr 98 lub Gew98). W przeciwieństwie do swojego poprzednika, nowa broń nie została jednak od razu masowo wprowadzona na wyposażenie, a pierwsza partia produkcyjna w liczbie 10 000 egzemplarzy, została skierowana do wybranych jednostek piechoty w celach testów. Pozytywne wyniki prób poligonowych sprawiły, że rząd wykupił od Mausera licencję i rozpoczął przygotowania do masowej produkcji w Arsenałach Królewskich w Prusach (Erfurt, Gdańsk i Spandau) oraz w Bawarii (Amberg)^[3].

Pierwsze duże dostawy nowych karabinów trafiły w 1901 roku do Kaiserliche Marine, a następnie do Wschodnio-Azjatyckiego Korpusu Ekspedycyjnego oraz trzech pruskich Korpusów Gwardii^[3]. W 1904 roku doszło do pierwszego większego zamówienia w firmach prywatnych. Zamówiono 290 000 egzemplarzy w Waffenfabrik Mauser oraz 210 000 w Deutsche Waffen- und Munitionsfabriken. Produkcja zarówno w zakładach państwowych, jak i prywatnych spowodowała, że już w 1907 roku, w Gew98 przezbrojono prawie wszystkie jednostki liniowe. Do 1912 roku udało się uzbroić w nie większość oddziałów rezerwowych i czynnych jednostek Landwehry^[4].

Karabiny Gew98 przeszły swój chrzest bojowy podczas powstania bokserów w Chinach. Później wykorzystywano je także podczas walk przeciwko plemionom Hererów w Niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej^[5].

W 1905 roku na wyposażenie wprowadzono nowy wariant naboju 7,92 × 57 mm, którym Gew98 był zasilany. Nowy wariant posiadał pocisk ostrołukowy o nieco większej średnicy (8,23 mm względem wcześniejszych 8,09 mm), przez co był niezamienny ze swoim poprzednikiem. Dostosowanie broni do nowej amunicji wymagało wprowadzenia nowych luf, które w karabinach wymieniano, bądź przekalibrowywano stare. Konieczne stało się również dostosowanie celowników do balistyki nowych pocisków. Tak zmodernizowane karabiny oznaczano literą „S” wybijaną na lufie przed komorą zamkową^[6].

W chwili wybuchu I wojny światowej Gew98 był podstawowym karabinem Armii Cesarstwa Niemieckiego. Miał on opinię broni nowoczesnej, charakteryzującej się wytrzymałością i niezawodnością działania. Ceniono też dużą szybkostrzelność praktyczną, dobrą celność i niewielki odrzut^[7] Zaangażowanie Niemiec w walkę na dwóch frontach, a co za tym idzie duże straty w ludziach i sprzęcie spowodowały, że wkrótce przemysł zbrojeniowy zaczął wykazywać niewydolność w zaspokajaniu potrzeb uzbrajania kolejnych fal mobilizacyjnych. Aby temu zaradzić, w 1916 roku uruchomiono program mający na celu znaczne przyśpieszenie i zwiększenie produkcji karabinów. Wiązało się to zarówno z włączeniem do produkcji nowych zakładów jak i z obniżeniem jakości karabinów (np. zaczęto stosować kolby z drewna bukowego zamiast orzechowego), oraz uproszczeniem konstrukcji przeznaczonych do nich bagnetów (tzw. bagnety zastępcze). Doświadczenia wynikające z działań wojennych doprowadziły również do wprowadzenia szeregu akcesoriów do Gew98 jak np. osłony zamka ograniczające ryzyko jego zapiaszczenia, granatniki nasadkowe (wzorowane na francuskich VB), czy magazynki o zwiększonej pojemności (25 nabojowe)^[8].

Wiosną 1915 roku zapadła decyzja o wyposażeniu 15 tys. karabinów w celowniki optyczne dla strzelców wyborowych. Aby zamontować je bezpośrednio nad komorą zamkową konieczne było wprowadzenie nowej wygiętej w dół rączki trzonu zamkowego aby nie zawadzała ona o celownik w trakcie przeładowywania. Dla nowej rączki konieczne było również wprowadzenie wyżłobienia w łożu. Celowniki optyczne o powiększeniu x3 i x2,5 były produkowane przez firmy takie jak: Görtz, Gérard, Oige, Zeiss, Hensoldt, Voigtländer. Stosowano też celowniki cywilne następujących wytwórców: Bock, Busch i Füss. W wypadku nisko zamontowanego celownika pojawiał się problem z korzystaniem z bezpiecznika. Problem usunięto przez zastosowanie wyższego montażu. W czasie I wojny światowej przerobiono na karabiny wyborowe 18 421 egzemplarzy Gew98.

Do końca konfliktu wyprodukowano ponad 5 milionów tych karabinów^[7].

Po przegranej wojnie, w wyniku postanowień traktatu wersalskiego, nowe niemieckie siły zbrojne (Reichswehra) obarczone zostały poważnymi ograniczeniami, zarówno pod względem liczebności (do 100 000 żołnierzy) jak i posiadanego uzbrojenia. Posiadane zapasy karabinów Gew98 poddano w tym okresie modernizacji do tzw. „wariantu przejściowego”, co wiązało się między innymi ze stosowaniem nowych celowników krzywkowych wzorowanych na stosowanych dotychczas w karabinkach Kar98AZ, a także oksydowaniu komór zamkowych. Tak zmodernizowane karabiny zostały przyjęte na uzbrojenie jako „karabinki” Karabiner 98b (skr. Kar98b), mimo iż broń ta nie uległa skróceniu co sugerowałaby nowa desygnata^[9].

W połowie lat 30 XX wieku do produkcji wprowadzono nowy, tym razem skrócony już karabinek Kar98k, którym zaczęto zastępować I-wojenne Gew98 (Kar98b), aż do ich całkowitego wyparcia z uzbrojenia liniowego przed II wojną światową^[10].

Karabiny wydawane były ze skórzanym pasem nośnym. W czasie I wojny światowej, z powodu niedostatków skóry, pasy wykonywano z brezentu. Karabin posiadał możliwość montażu granatnika nasadkowego.

W Gew98 stosowano standardowo 2 podstawowe rodzaje bagnetów: S98 oraz wprowadzony w 1905 roku S98/05 ^[11]. Osada bagnetu miała długość 4,5 cm, zapewniając odpowiednią stabilność dzięki czemu nie musiał on być wyposażany w pierścień do oparcia na lufę.