Katedra św. Wiktora w Xanten

Katedra św. Wiktora
St.-Viktor-Dom
bazylika mniejsza
Ilustracja
Fasada
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Nadrenia Północna-Westfalia

Miejscowość

Xanten

Adres

Kapitel 8, 46509 Xanten

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Diecezja

Münsteru

Bazylika mniejsza
• nadający tytuł

od 13 maja 1936
Pius XI

Wezwanie

św. Wiktora z Xanten

Wspomnienie liturgiczne

10 października

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Wiktora z Xanten,
bł. Karola Leisnera,
bł. Clemensa Augusta Grafa von Galena

Położenie na mapie Nadrenii Północnej-Westfalii
Mapa konturowa Nadrenii Północnej-Westfalii, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Wiktora”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Wiktora”
Ziemia51°39′44″N 6°27′12″E/51,662222 6,453333
Strona internetowa

Dawna kolegiata św. Wiktora (niem. Stiftskirche St. Viktor), zwyczajowo nazywana katedrą (niem. Xantener Dom) – rzymskokatolicka świątynia znajdująca się w niemieckim mieście Xanten. Nosi tytuł Propsteikirche oraz godność bazyliki mniejszej.

Historia

W 400 roku, nad grobem męczennika św. Wiktora z Xanten, wzniesiono niewielki budynek z muru pruskiego, a wokół niego ulokowano cmentarz. W połowie VIII wieku założono tu kapitułę kanoników[1]. Około 800 powstał kościół salowy, który z czasem rozbudowano do trójnawowej bazyliki[2]. Jednym z kanoników był Norbert z Xanten, późniejszy arcybiskup Magdeburga i założyciel zakonu norbertanów[3]. Budowę dzisiejszej świątyni rozpoczęto 22 sierpnia 1263, z poprzedniego budynku zachowano zachodnią emporę z lat 1180–1213. W 1529 ukończono budowę wież, a prace budowlane nad kolegiatą trwały do 1550 roku[1].

W 1802, za okupacji napoleońskiej, istniejącą od ponad tysiąca lat kapitułę zsekularuyzowano, a świątynia przeszła w ręce rzymskokatolickiej parafii. W 1815 roku planowano rozebrać lektorium, lecz zapobiegł temu architekt i malarz Karl Friedrich Schinkel. W 1849 założono stowarzyszenie budowy katedry. W latach 1857–1868 zachodnia część świątyni została wyremontowana przez architekta Carla Cuna, wraz z końcem prac stowarzyszenie rozwiązano[1]. W 1933 roku znaleziono grobowiec, w którym prawdopodobnie złożone były szczątki św. Wiktora, a w 1936 kard. Clemens August Graf von Galen poświęcił znajdującą się wokół niego kryptę[4]. 13 maja 1936 papież Pius XI wyniósł kościół do godności bazyliki mniejszej[5].

Podczas nalotów z 10 i 21 lutego 1945 świątynia została zniszczona, a śmierć pod gruzami świątyni poniósł radca budowlany katedry[1]. W latach 1947-1966 trwały prace rekonstrukcyjne. W 1966 kruchtę rozbudowano na cześć męczenników z czasów III Rzeszy[4].

Architektura i wyposażenie

Świątynia gotycka, pięcionawowa, o układzie bazylikowym. Przykrywają ją sklepienia krzyżowe i gwiaździste, okna dekorują maswerki[2]. Dwie wieże mają wysokość 74 i 72 m[6]. Nawa główna jest oddzielona od prezbiterium za pomocą lektorium. Wewnątrz zachowała się romańska empora zachodnia[1].

W ołtarzu głównym złożono relikwie św. Wiktora[7]. Ołtarz boczny, znany jako Marienaltar, reprezentuje sztukę późnogotycką. Predellę ołtarza wyrzeźbił Heinrich Douvermann, a pozostałą część jego uczniowie – Henrick van Holt i Arnt van Tricht[8]. Trójmanuałowe organy wykonało w 1975 roku w przedsiębiorstwo Romanus Seifert & Sohn z Kevelaeru[9]. W krypcie znajdują się groby: bł. Karola Leisnera, Heinza Bella i Gerharda Storma, przechowywane są w niej również relikwie bł. kard. Clemensa Augusta Grafa von Galena[7]. W wieży południowej zawieszonych jest łącznie osiem dzwonów, z czego trzy napędzane są manualnie przez dzwonników za pomocą 40-metrowych lin[10]. Cztery dzwony mają rodowód średniowieczny: Große Viktor z 1450, Helena z 1461, Anna-Antonius z 1495, przelany w 1962 oraz Johannes z 1450. Prócz nich na wieży znajduje się renesansowy dzwon Barbara z 1527 i barokowy dzwon Viktor z 1634. Do hełmu wieży przymocowane są dwa dzwony zegarowe – Kathrina z początku XIV wieku i Martha z 1557 roku[6].

Galeria

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Die bewegende Geschichte des Xantener Domes [online], Xantener Dombauverein [dostęp 2024-11-12] (niem.).
  2. 1 2 Xanten - Dom [online], www.lwl.org [dostęp 2024-11-12].
  3. ↑ Xanten [online], Abtei Hamborn [dostęp 2024-11-12] (niem.).
  4. 1 2 ST. VIKTOR DOM [online], Stadt Xanten [dostęp 2024-11-12] (niem.).
  5. ↑ Basilika St. Viktor („St. Viktor-Dom”) 🇩🇪 [online], GCatholic [dostęp 2024-11-12].
  6. 1 2 Der Dom zu Xanten und seine Glocken [online], {$plugin.tx_news.opengraph.site_name} [dostęp 2024-11-12] (niem.).
  7. 1 2 St. Viktor Dom - St. Viktor Xanten [online], www.sankt-viktor-xanten.de [dostęp 2024-11-12].
  8. ↑ Dom St. Viktor, Xanten [online], www1.wdr.de, 29 stycznia 2012 [dostęp 2024-11-12] (niem.).
  9. ↑ Xanten, Domkirche Sankt Viktor, Hoofdorgel, [w:] www.orgelsite.nl [online] [dostęp 2024-11-12] (niderl.).
  10. ↑ 100 Jahre "Läuterkompanie" Glocken im Xantener Dom [online], domradio.de, 17 lutego 2024 [dostęp 2024-11-12] (niem.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.