Kraje związkowe Niemiec
Kraje związkowe Niemiec (również landy[1]; niem. Land, Bundesland) – jednostki podziału administracyjnego najwyższego szczebla w Republice Federalnej Niemiec.
Republika Federalna Niemiec od zjednoczenia Niemiec
.svg.png){kind=small}
.svg.png){kind=small}
Kraje związkowe zostały wprowadzone w Niemczech republikańską konstytucją z 1919 roku, w miejsce monarchii wchodzących w skład Cesarstwa Niemieckiego[2].
Kraje związkowe mają szeroką autonomię, z wyłączeniem obrony i spraw zagranicznych. Częściowo mogą decydować o finansach[3].
Poszczególne kraje związkowe mają swoje konstytucje, własne parlamenty, władzę wykonawczą oraz sądowniczą. Same ustanawiają swoją organizację wewnętrzną[4].
Organizacja administracji krajowej jest na ogół trójszczeblowa[5]:
- szczebel wyższy (rząd krajowy bądź minister jako organy najwyższe, a także wyższe organy administracji),
- szczebel pośredni (prezydent rejencji),
- szczebel niższy (starosta).
.svg.png){kind=small}
.svg.png){kind=small}
Historia
Republika Weimarska
W latach 1920–1929 państwo składało się z 18 krajów związkowych, których korzenie wywodzą się z czasów Cesarstwa Niemieckiego. Jedynie kraj związkowy Turyngia został utworzony w 1920 r. W 1934 r., za rządów Adolfa Hitlera, z krajów związkowych Mecklenburg-Schwerin i Mecklenburg-Strelitz utworzono jeden kraj związkowy Meklemburgia. W 1937 r. Lubeka stała się częścią Prus.
|
1945–1952
1990
Niemiecka Republika Demokratyczna
Do 1952 r. Niemiecka Republika Demokratyczna (NRD) podzielona była na 5 krajów związkowych:
- Brandenburgia – utworzona z pruskiej prowincji Brandenburgia,
- Meklemburgia-Pomorze Przednie – utworzona z Meklemburgii i zachodniej części pruskiej prowincji Pomorze,
- Saksonia – utworzona z Wolnego Państwa Saksonia i zachodnich fragmentów pruskiej prowincji Śląsk,
- Saksonia-Anhalt – utworzona z pruskiej prowincji Saksonia i Wolnego Państwa Anhalt,
- Turyngia – funkcjonująca w granicach z 1944.
Po zjednoczeniu Niemiec (1990) na obszarze byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej ponownie utworzono 5 krajów związkowych, natomiast Berlin Zachodni włączono do Berlina (stolicy byłej NRD) i utworzono Berlin, miasto na prawach kraju związkowego.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ land, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-04].
- ↑ Chris Cook, John Stevenson: Leksykon historii Europy XXI wieku. 1900-2004, wyd. polskie 2004, s.I 402.
- ↑ Niemcy. Ustrój polityczny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-11-03].
- ↑ M Kardas, C Kucharska: Analiza porównawcza modeli samorządu terytorialnego Niemiec, Wielkiej Brytanii i Szwecji, Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych, Rocznik III/2011, s. 94.
- ↑ Marcin Miemiec: 327 Ustrój administracji publicznej społeczeństwa obywatelskiego (z doświadczeń niemieckich), s. 327.
- 1 2 3 Statistische Ämter des Bundes und der Länder: Fläche und Bevölkerung.
- ↑ Otto Beckmann: Beckmanns Welt-Lexikon und Welt-Atlas. A–Z. Verlagsanstalt Beckmann, Leipzig 1931.