Kmin rzymski

Kmin rzymski, kmin, kumin, kmin egipski, kmin pluskwi (Cuminum cyminum L.) – gatunek rośliny jednorocznej, należący do rodziny selerowatych. Za jego ojczyznę uznawane są tereny w południowo-zachodniej Azji – Iran i Afganistan, czasem też kraje przyległe^[5]^[6] lub także Azja Środkowa albo Egipt^[4]. Współcześnie rośnie szeroko rozprzestrzeniony jako gatunek uprawiany, a także zdziczały w krajach basenu Morza Śródziemnego, w Azji Środkowej, w Ameryce Północnej (północny Meksyk i Teksas)^[5]^[6].

Morfologia

Pokrój: Roślina o wysokości do 0,5 metra^[7].
Liście: Pierzaste, złożone z nitkowatych odcinków^[7].
Kwiaty: Zebrane w baldach złożony z pokrywami i pokrywkami. Kwiaty promieniste, 5-krotne, o płatkach białych, czerwonych lub różowych, 1 słupek, 5 pręcików^[7].
Owoc: Podwójna rozłupnia z trudem rozdzielająca się na 2 rozłupki^[7].

Roślina uprawna, uprawiana od dawna. Kosz z jej nasionami znajdował się w grobowcu faraona Tutenchamona (zm. 1323 p.n.e.). W krajach starożytnego Wschodu była uprawiana jako roślina lecznicza i przyprawa. Roślina biblijna, wymieniona w kilku miejscach w Biblii, np. Iz 28, 24-25, Mt 23,23. Z Ewangelii św. Mateusza dowiadujemy się, że Żydzi płacili świątyni podatek (dziesięcinę) m.in. kminem^[8]. W Polsce rzadko uprawiana, nie jest bowiem odporna na mróz (strefy mrozoodporności 9-12)^[9]. Na większą skalę roślina uprawiana jest w Indiach, Azji Mniejszej, Ameryce Północnej, Chile i w Europie Środkowej^[7].
Roślina lecznicza: zawiera do 4% olejku eterycznego i flawonoidy. Owoce i ziele działają m.in. przeciwzapalnie, pobudzają serce i ośrodek oddechowy, pobudzają wydzielanie soków trawiennych, moczopędnie oraz napotnie.
Sztuka kulinarna: Używany jako aromatyczna przyprawa do serów, likierów i win^[7].

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
1 2 Cuminum cyminum L. Distribution [online], GRIN [dostęp 2023-08-25] .
1 2 Cuminum cyminum L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-08-25] .
1 2 C.C. Aedo C.C., Cuminum L. [online], floraiberica.es [dostęp 2023-08-25] .
1 2 3 4 5 6 Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
↑ Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .