Kobra królewska
| Ophiophagus hannah[1] | |||
| (Cantor, 1836) | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
kobra królewska | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Kobra królewska[4] (Ophiophagus hannah) – gatunek jadowitego węża z rodziny zdradnicowatych (Elapidae). Jest największym z jadowitych węży, osiąga do 5,7 m długości[5] i waży do 9 kg[6]. Stosownie do rozmiarów wytwarza dużą ilość silnego jadu, typowego dla kobr. Świetnie pływa i wspina się po drzewach.
Występowanie i biotop
Jej siedliskiem są gęste górskie lasy oraz bambusowe dżungle, lubi także osiedlać się opodal strumieni i bajorek. Występuje na obszarze Bangladeszu, Mjanmy, Kambodży, Indii, Indonezji, Laosu, Nepalu, Bhutanu, Tajlandii, Wietnamu, zachodniej Malezji, Singapuru, południowych Chin i Filipin[2][3], a także w Brunei[3].
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1836 roku duński zoolog Theodore Cantor, nadając mu nazwę Hamadryas hannah[7]. Jako miejsce odłowu okazów typowych Cantor wskazał „Sunderbun” (tj. Sunderbans, Bengal Zachodni, wschodnie Indie) i „dżunglę niedaleko Kalkuty”[7]. Wszystkie te okazy zaginęły, dlatego w 2024 roku wyznaczono neotyp[2].
Etymologia
Nazwa rodzajowa: gr. οφιοφαγος ophiophagos – „jedzący węże”, od οφις ophis, οφεως opheōs – „wąż”; -φαγος -phagos – „jedzący”, od φαγειν phagein – „jeść”[8][2]. Epitet gatunkowy pochodzi od nazwy nimf mieszkających na drzewach w mitologii greckiej (ze względu na nadrzewny styl życia kobry królewskiej)[2].
Pożywienie
Żywi się przeważnie wężami. Potrafi zjeść nawet węże własnego gatunku. Je także inne zwierzęta np. szczury, myszy.
Rozród
Samica po zniesieniu jaj przykrywa je opadłymi liśćmi i rozmaitymi odpadami. Potem opiekuje się nimi, owinięta wokół gniazda. Wykazuje w tym czasie bardzo dużą agresję i jest niebezpieczna dla przechodzących w pobliżu zwierząt i ludzi. Niedługo przed wykluciem młodych, matka opuszcza gniazdo, aby nie ulec pokusie zjedzenia własnego potomstwa.
Jad
Jad wydzielany jest przez parzyste gruczoły znajdujące się po bokach głowy, które są łączone z zębami jadowymi za pomocą kanalików. Wstrzykiwanie jadu do ciała ofiary odbywa się poprzez skurcz mięśni otaczających gruczoły. Kobra nie zawsze używa jadu – jest dla niej bardzo cenny, czasami więc kąsając, nie aplikuje trucizny. Takie przypadki zdarzają się jednak rzadko i nazywane są „suchymi ukąszeniami”.
Jednym ukąszeniem potrafi nawet zabić dorosłego słonia (śmierć następuje po 3 godzinach). Człowiek, który został zaatakowany, przy braku pomocy medycznej może umrzeć w ciągu kwadransa. Śmierć następuje w wyniku porażenia mięśni oddechowych. Ból odczuwany w przypadku dostania się jadu do organizmu może nastąpić po fakcie samego ukąszenia, ze względu na opóźnioną reakcję komórek. Kobra królewska przejawia dużą napastliwość i jest znacznie agresywniejsza od innych kobr.
Jad kobry królewskiej nie zabija przedstawicieli własnego gatunku, spowodowane jest to wrodzoną odpornością[9].
Status zagrożenia
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody kobra królewska od 2010 roku klasyfikowana jest jako gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable)[3].
Jest gatunkiem rzadkim i z kolejnymi latami jej liczebność maleje.
Ze względu na to, iż kobra królewska jest w swojej faunie niemalże na szczycie łańcucha pokarmowego, zagrożenia wynikające z agresji innych zwierząt są bardzo małe. Obecnie największym zagrożeniem dla tego węża jest działalność człowieka – wiele z tych gadów ginie pod kołami samochodów. Inną przyczyną coraz niższej liczebności kobry królewskiej jest niszczenie jej naturalnego środowiska.
Przypisy
- ↑ Ophiophagus hannah, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 P. Uetz & J. Hallermann, Ophiophagus hannah, [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2025-05-16] (ang.).
- 1 2 3 4 B. Stuart i inni, Ophiophagus hannah, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2017-1 [dostęp 2017-06-10] (ang.).
- ↑ W. Juszczyk: Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978, s. 83, seria: Mały słownik zoologiczny. (pol.).
- ↑ Wood, The Guinness Book of Animal Facts and Feats. Sterling Pub Co Inc (1983), ISBN 978-0-85112-235-9
- ↑ National Geographic: King Cobra. [dostęp 2007-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-05-17)].
- 1 2 T.E. Cantor. Sketch of undescribed hooded serpent with fangs and maxillar teeth. „Asiatic Researches”. 19, s. 87, 1836. (ang.).
- ↑ ophiophaga, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).
- ↑ Zdumiewające Indie: Ghaty Zachodnie (Wildest India) - Holandia 2011