Kolegium Filozoficzno-Teologiczne Polskiej Prowincji Dominikanów

Kolegium Filozoficzno-Teologiczne Polskiej Prowincji Dominikanów
Ilustracja
Budynek kolegium
Data założenia

XIV wiek

Typ

uczelnia teologiczna

Państwo

 Polska

Adres

ul. Stolarska 12,
31-043 Kraków

Rektor

o. dr Maciej Roszkowski

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kolegium Filozoficzno-Teologiczne Polskiej Prowincji Dominikanów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kolegium Filozoficzno-Teologiczne Polskiej Prowincji Dominikanów”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kolegium Filozoficzno-Teologiczne Polskiej Prowincji Dominikanów”
Ziemia50°03′36,1″N 19°56′24,8″E/50,060028 19,940222
Strona internetowa

Kolegium Filozoficzno-Teologiczne Polskiej Prowincji Dominikanów – uczelnia teologiczna Polskiej Prowincji Dominikanów z siedzibą przy krakowskim konwencie Świętej Trójcy. Kolegium jest miejscem wyższych studiów teologicznych dla dominikanów oraz dla członków innych zakonów i zgromadzeń zakonnych.

Status prawny

Kolegium Filozoficzno-Teologiczne Polskiej Prowincji Dominikanów jest instytutem studiów wyższych w rozumieniu konstytucji apostolskiej Veritatis gaudium oraz posiada status "kościelnej szkoły wyższej" na mocy umowy między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Konferencją Episkopatu Polski w sprawie statusu prawnego szkół wyższych zakładanych i prowadzonych przez Kościół katolicki z dnia 1 lipca 1999 r.

W oparciu o umowę afiliacyjna zawieraną z jedną z polskich uczelni wyższych, studenci Kolegium realizują jednolite studia magisterskie z zakresu teologii, w specjalności kapłańskiej, a po ich ukończeniu uzyskują zawodowy tytuł magistra rozpoznawany przez polski system szkolnictwa wyższego.

Aktualnie Kolegium jest afiliowane do Collegium Bobolanum Akademii Katolickiej w Warszawie. Umowa i współpracy naukowej obydwu uczelni została zawarta 25 czerwca 2022 r.

Misja i specyfika

Kolegium za swój główny cel uznaje intelektualna formację kandydatów do kapłaństwa. Cel ten jest realizowany na drodze studiów filozoficzno-teologicznych, wraz z przygotowaniem katechetyczno-pedagogicznym. Studia w Kolegium cechują się szczególną wiernością wobec myśli św. Tomasza z Akwinu, zachowując otwartość i szacunek wobec innych tradycji teologicznych. Specyfiką dominikańskiego studium jest przywiązywanie wielkiej wagi do filozofii oraz do teologii dogmatycznej, co znajduje swój wyraz w poszerzonym programie nauczania tych dziedzin.

Program studiowania oraz sposób funkcjonowania Kolegium są określone przez Statut Kolegium Filozoficzno-Teologicznego Polskiej Prowincji Dominikanów, stanowiący część Ratio Studiorum Particularis Provinciæ Poloniæ, zatwierdzonego przez generała Zakonu, br. Gerarda Francisco Timonera III OP dnia 7 lipca 2022 roku. Powyższy program studiów oraz zasady funkcjonowania Kolegium pozostają zgodne z dominikańskim Ratio Studiorum Generalis oraz z powszechnym prawem Kościoła, w szczególności z konstytucją apostolską papieża Franciszka Veritatis gaudium.

Kadra dydaktyczna

Prócz stałych pracowników naukowych, zajęcia dydaktyczne w Kolegium podejmują profesorowie dominikańscy zatrudnieni w międzynarodowych centrach studiów Zakonu (École biblique et archéologique française de Jérusalem, Papieski Uniwersytet św. Tomasza z Akwinu - Angelicum, Uniwersytet we Fryburgu itp.), a także pozazakonni specjaliści z różnych dziedzin filozofii i teologii, zarówno duchowni, jak i świeccy, przede wszystkim z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.

Historia

Początki Kolegium sięgają pierwszych dekad XIV wieku. W roku 1304, obradująca w Tuluzie Kapituła Generalna Zakonu Kaznodziejskiego erygowała studium generale Polskiej Prowincji Dominikanów z siedzibą w Krakowie[1]. Zgodnie z założeniami szkolnictwa dominikańskiego studium generale było ośrodkiem studiów najwyższego stopnia o charakterze międzynarodowym, posiadającym prawo przeprowadzania wszystkich egzaminów łącznie z bakalaureatem i magisterium teologii[2]. W kolejnych dekadach po erygowaniu powstawały struktury krakowskiego Studium oraz niezbędna dla jego funkcjonowania infrastruktura, m.in. w 1403 r. przystąpiono do rozbudowy specjalistycznej biblioteki należącej dotąd do studium partykularnego, działającego przy krakowskim konwencie od końca XIII wieku[3]. W 1519 r. krakowskie Studium generale uzyskało tzw. przywileje bolońskie, co świadczy o jego wysokim poziomie i znacznej liczbie studentów[4].

W kolejnych wiekach krakowskie Studium pozostawało najpoważniejszym ośrodkiem studiów Polskiej Prowincji Dominikanów, nawet jeśli z czasem – wobec powstawania nowych ośrodków studiów – stopniowo traciło swoją uprzywilejowaną pozycję[5]. W XIX wieku, wskutek polityki zaborcy, krakowska uczelnia dominikanów straciła na znaczeniu i w konsekwencji, w roku 1886, utraciła status studium generalnego, stając się studium formalnym, będącym w dominikańskim systemie szkolnictwa uczelnią wyższą, lecz niższej rangi. Do rangi studium generalnego została na nowo przywrócona 4 grudnia 1950 r. przez ówczesnego generała Zakonu Dominikanów, Manuela Suáreza OP.

W okresie międzywojennym, ze względu na hermetyczność terminologii wewnątrzzakonnej, Studium przyjęło nazwę Kolegium Filozoficzno-Teologicznego i jako takie rozpoznawane było przez ówczesne Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, łącznie z uznaniem odbywanych w Kolegium studiów za studia wyższe[6]. Ten stan trwał aż do czasów bezpośrednio powojennych, kiedy to Kolegium utraciło prawo nadawania stopni naukowych i przez kolejne dekady funkcjonowało poza państwowym systemem szkolnictwa wyższego.

W 1985 r. Kolegium podpisało z Wydziałem Filozoficznym oraz Wydziałem Teologicznym Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (obecnie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II) pięcioletnie umowy afiliacyjne, na mocy których absolwenci Kolegium mogli uzyskiwać podwójny stopień magistra: w dziedzinie filozofii i w dziedzinie teologii. Umowa z Wydziałem Teologicznym – kilkukrotnie przedłużana – wygasła w 2022 r. wraz z reformą kościelnego szkolnictwa wyższego. Od roku 2022 Kolegium afiliowane jest do Collegium Bobolanum Akademii Katolickiej w Warszawie.

W ostatnich latach, prócz dominikanów, w Kolegium studiowali także studenci z zakonu benedyktynów, bonifratrów, kamedułów, karmelitów bosych, salwatorianów oraz zmartwychwstańców.

Przypisy

  1. ↑ Acta capitulorum generalium Ordinis Praedicatorum, ed. B. M. Reichert, Romae 1899, vol. 2, s. 2; por. także Tomasz Gałuszka, Studium generalne dominikanów polskich w XIV wieku?, „Folia Historica Cracoviensia”, 20 (2014), s. 35-63 (http://dx.doi.org/10.15633/fhc.649).
  2. ↑ Zob. Robert Świętochowski, Szkolnictwo teologiczne dominikanów, [w:] Dzieje teologii katolickiej w Polsce, t. II, cz. 2, Lublin 1975, s. 213n. Prawnym oparciem dla budowy dominikańskiego systemu szkolnictwa wyższego była bulla Exultante spiritu papieża Aleksandra IV wydana 28 marca 1257, por. Tomasz Gałuszka, Exultante spiritu. Dominikanie wobec powstania wydziału teologicznego na Uniwersytecie Krakowskim, „Perspektywy kultury", 43, 4/1 (2023), s. 43-62.
  3. ↑ Zob. Heinrich von Zeissberg, Kleine Geschichtsquellen Polens im Mittelalter, „Archiv für österreichische Geschichte“, 55 (1887), s. 151, zob. także Jan Ptaśnik, Cracovia Artificium 1300-1500. Źródła do historyi i cywilizacji w Polsce, t. IV, Kraków 1917, s. 142.
  4. ↑ Liber Studii Generalis conv. Cracoviensis, Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów, Kr 20, s. 1n.
  5. ↑ Jerzy Flaga, Organizacja zakonnych studiów filozoficzno-teologicznych w XVII i XVIII w., „Roczniki humanistyczne”, 42 (1994), s. 115-116.
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 28 listopada 1938 r. (Nr BP-16447/38).

Bibliografia

  • Tomasz Gałuszka, Exultante spiritu. Dominikanie wobec powstania wydziału teologicznego na Uniwersytecie Krakowskim, „Perspektywy kultury”, 43, 4/1 (2023), s. 43-62.
  • Tomasz Gałuszka, W przededniu powstania „studium generale”. Nowe badania nad czternastowiecznym zachowanym księgozbiorem dominikanów krakowskich, „Przegląd Tomistyczny”, 16 (2010), s. 25-42.
  • Tomasz Gałuszka, Studium generalne dominikanów polskich w XIV wieku?, „Folia Historica Cracoviensia”, 20 (2014), s. 35-63
  • Tomasz Gałuszka, Szkolnictwo konwentualne i partykularne w strukturach polskiej prowincji dominikanów XIV stulecia. Nowe ujęcie w świetle nowych źródeł, „Roczniki Historyczne”, 78 (2012), s. 191-211.
  • Krzysztof Kaczmarek, Wokół historiograficznych sporów o początki dominikańskiego studium generalnego w Krakowie, „Przegląd Tomistyczny”, 16 (2010), s. 13-24.
  • Krzysztof Kaczmarek, Szkoły i studia polskich dominikanów w okresie średniowiecza, Poznań 2005.
  • Krzysztof Kaczmarek, Głos w dyskusji nad początkami studium generalnego dominikanów w Krakowie, „Nasza Przeszłość”, 91 (1999), s. 77-100.
  • Paweł Kielar, Studia nad kulturą szkolną i intelektualną dominikanów prowincji polskiej w średniowieczu, [w:] Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972, red. Jerzy Kłoczowski, t. I, Warszawa 1975, s. 271-515.
  • Jerzy Kłoczowski, Zakon dominikański i początki wyższego szkolnictwa na ziemiach polskich, [w:] Dominikanie. Gdańsk – Polska – Europa, red. Dariusz Aleksander Dekański, Andrzej Golembnik, Marek Grubka, Gdańsk–Pelplin 2003, s. 67-87.
  • Jerzy Kłoczowski, Studium generale dominikanów w Krakowie w XV wieku, „Roczniki filozoficzne”, 23 (1979), z. 1, s. 239-243.
  • Jerzy Bartłomiej Korolec, Studium Generalne w Krakowie – prawne warunki istnienia, „Materiały i Studia Zakładu Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej”, 4 (1965), s. 101-126.
  • Jerzy Bartłomiej Korolec, Studium generale dominikanów klasztoru Świętej Trójcy w Krakowie, [w:] Dominikanie w środkowej Europie w XIII–XV wieku, red. Jerzy Kłoczowski, Jan Andrzej Spież, Poznań 2002, s. 173-186.
  • Marek Miławicki, Wiktor Szymborski, Vir sapientiae et morum probitate clarus. Regensi studium generalnego Polskiej Prowincji Dominikanów w XVII w., „Przegląd Tomistyczny”, 16 (2010), s. 125-225.
  • Robert Świętochowski, Szkolnictwo teologiczne dominikanów, [w:] Dzieje teologii katolickiej w Polsce. T. 2: Od Odrodzenia do Oświecenia, cz. 2: Teologia neoscholastyczna i jej rozwój w akademiach i szkołach zakonnych, red. Marian Rechowicz, Lublin 1978, s. 211-285.
  • Wiktor Szymborski, Źródła do historii dominikańskiego studium generale w epoce nowożytnej. Stan badań i perspektywy badawcze, „Folia Historica Cracoviensia”, 18 (2012), s. 193-211.
  • Maciej Zdanek, Regensi dominikańskiego studium generalnego w Krakowie do 1596 r., „Przegląd Tomistyczny”, 16 (2010), s. 77-124.
  • Maciej Zdanek, Szkoły i studia dominikanów krakowskich w średniowieczu, Warszawa 2005.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.