Kominiarczyk szarobrzuchy

Kominiarczyk szarobrzuchy
	Chaetura vauxi
	(J.K. Townsend, 1839)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	krótkonogie
Rodzina	jerzykowate
Podrodzina	jerzyki
Plemię	Chaeturini
Rodzaj	Chaetura
Gatunek	kominiarczyk szarobrzuchy
Synonimy
	Cypcelus Vauxi J.K. Townsend, 1839;
	Cypcelus Vauxi J.K. Townsend, 1839;
Podgatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym przeloty występuje przez cały rok

Kominiarczyk szarobrzuchy^[4] (Chaetura vauxi) – gatunek małego ptaka z rodziny jerzykowatych (Apodidae). Zamieszkuje Amerykę Północną i skrajnie północną część Ameryki Południowej. Nie jest zagrożony.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1839 roku John Kirk Townsend jako Cypcelus Vauxi; jako miejsce typowe wskazał tereny nad rzeką Kolumbia^[5]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Chaetura^[4]^[6].

Dawniej łączony w jeden gatunek z kominiarczykiem amerykańskim (C. pelagica) i jednobarwnym C. chapmani^[2]. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) wyróżnia 7 podgatunków Chaetura vauxi^[6]:

C. v. vauxi (J.K. Townsend, 1839) – kominiarczyk szarobrzuchy^[4]
C. v. tamaulipensis Sutton, 1941
C. v. warneri A.R. Phillips, 1966
C. v. richmondi Ridgway, 1910 – kominiarczyk ciemny^[4]
C. v. gaumeri Lawrence, 1882 – kominiarczyk jukatański^[4]
C. v. ochropygia Aldrich, 1937
C. v. aphanes Wetmore & Phelps Jr, 1956 – kominiarczyk wenezuelski^[4]

Za podgatunek kominiarczyka szarobrzuchego był także uznawany kominiarczyk ciemnobrzuchy (Chaetura andrei) ze wschodniej Wenezueli. W 2018 roku Chesser et al. w oparciu o badania genetyczne zaproponowali podniesienie go do rangi odrębnego gatunku^[6]; decyzję tę w 2019 roku zaakceptował South American Classification Committee (SACC)^[7].

Morfologia

Długość ciała 12 cm. Mały, brązowy, o ciemnym grzbiecie i wierzchu skrzydeł; spód ciała jaśniejszy, gardło i górna część piersi najjaśniejsze; ostre stosiny sterówek wystają poza końce chorągiewek. Obie płci są podobne.

Zasięg występowania

Ameryka Północna (od zachodniej Kanady do południowo-zachodnich USA, Meksyk, Ameryka Centralna), północno-środkowa Ameryka Południowa. Północne populacje (podgatunek C. v. vauxi) są wędrowne – zimują w Meksyku i Gwatemali^[2]. Poszczególne podgatunki zamieszkują^[6]:

C. v. vauxi – zachodnia Kanada do południowo-zachodnich USA
C. v. tamaulipensis – wschodni Meksyk
C. v. warneri – zachodni Meksyk
C. v. richmondi – południowy Meksyk do Kostaryki
C. v. gaumeri – półwysep Jukatan i wyspa Cozumel (Meksyk)
C. v. ochropygia – wschodnia Panama
C. v. aphanes – północna Wenezuela

Ekologia

Często obserwowany ponad lasem; gniazda zakłada w wypróchniałych pniach sekwoi. Przystosowuje się stopniowo do gniazdowania w kominach.

Status zagrożenia

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje kominiarczyka szarobrzuchego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na około 860 tysięcy dorosłych osobników, a jej trend oceniała jako umiarkowanie spadkowy^[3].

Przypisy

↑ Chaetura vauxi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
1 2 3 Vaux's Swift (Chaetura vauxi). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)]. (ang.).
1 2 Chaetura vauxi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
1 2 3 4 5 6 Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Chaeturini Bonaparte, 1857 (wersja: 2024-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-01-16].
↑ J.K.J.K. Townsend J.K.J.K., Narrative of a journey across the Rocky Mountains, to the Columbia River, and a visit to the Sandwich Islands, Chili, &c.; with a scientific appendix, 1839, s. 348 (ang.).
1 2 3 4 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-01]. (ang.).
↑ TerryT. Chesser TerryT., Proposal (841) to South American Classification Committee: Change the species status of two swifts of the genus Chaetura: (A) recognize C. andrei as a valid species, and (B) treat C. viridipennis as conspecific with C. chapmani [online], South American Classification Committee. American Ornithological Society, 2019 (ang.).

Bibliografia

Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Vaux's Swift. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Chaetura vauxi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[ibc-2] 1 2 3 Vaux's Swift (Chaetura vauxi). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)]. (ang.).

[iucn-3] 1 2 Chaetura vauxi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] 1 2 3 4 5 6 Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Chaeturini Bonaparte, 1857 (wersja: 2024-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2025-01-16].

[oryg-5] J.K.J.K. Townsend J.K.J.K., Narrative of a journey across the Rocky Mountains, to the Columbia River, and a visit to the Sandwich Islands, Chili, &c.; with a scientific appendix, 1839, s. 348 (ang.).

[ioc-6] 1 2 3 4 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-12-01]. (ang.).

[sacc-7] TerryT. Chesser TerryT., Proposal (841) to South American Classification Committee: Change the species status of two swifts of the genus Chaetura: (A) recognize C. andrei as a valid species, and (B) treat C. viridipennis as conspecific with C. chapmani [online], South American Classification Committee. American Ornithological Society, 2019 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]