Autobusy miejskie w Radomiu

Autobusy miejskie w Radomiu – system komunikacji autobusowej obsługujący miasto Radom.

Początki komunikacji miejskiej w Radomiu sięgają końca lat 20. XX wieku, jednak za formalny jej początek uznaje się 1 stycznia 1954 roku, gdyż od tego momentu komunikacja miejska działa nieprzerwanie do dzisiaj. Przed 1993 linie obsługiwał jedynie MPK Radom, jednak w związku z prywatyzacją MPK Radom i utworzeniem Zarządu Transportu Miejskiego, rozpoczęto rozstrzyganie przetargów na obsługę linii. Pierwszy został wygrany przez Michalczewskiego, który od 1 sierpnia 1994 roku rozpoczął obsługę linii 3, 8 i 13 sprowadzonymi z Wiednia gazowymi Gräf & Steyrami LU200 M11^[1]. Następnie przejął linie 5, 26 i A. Pod koniec 1997 roku na ulice Radomia wyjechały pierwsze autobusy niskopodłogowe marki Neoplan zakupione przez MPK Radom^[2]. W 2001 roku ZTM został połączony z MZD i przekształcony w Miejski Zarząd Dróg i Komunikacji. W grudniu 2005 roku MPK wprowadził do taboru pierwsze pojazdy zasilane na sprężony gaz ziemny CNG - zmodernizowane Jelcze 120M (numery 1012-1014)^[3]. Cztery lata później na ulice wyjechał pierwszy autobus napędzany CNG spod szyldu Michalczewskiego^[4]. Od połowy 2016 roku radomski tabor autobusowy jest w 100% niskopodłogowy. W 2018 roku MPK zakupiło jeden z najdłuższych autobusów eksploatowanych w Polsce - MAN NG363 Lion's City GL nr tab. 947 mierzący 18,75 metra^[5]. Od 2020 roku MPK Radom ma w swoim taborze autobusy elektryczne^[6], a w następnym roku definitywnie zakończył eksploatację autobusów 15-metrowych, wycofując ostatnie autobusy marki Neoplan N4020^[7].

Obecnie w ramach regularnej komunikacji miejskiej po Radomiu i kilku okolicznych gminach kursuje 30 linii miejskich^[8]. W dni powszednie w ramach komunikacji miejskiej na ulice wyjeżdża około 140 autobusów, natomiast w soboty, niedziele i święta liczba ta spada do okolicy 70 autobusów. Średnia częstotliwość wszystkich linii w szczycie komunikacyjnym wynosi ok. 20 minut, na co składają się^[8]:

• 2 linie dzienne priorytetowe (7, 9): co 10 minut;
• linia dzienna priorytetowo-podstawowa (3): co 15 minut;
• 16 linii dziennych podstawowych (1, 2, 4, 5, 6, 8, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 23, 25, 26): co 20 minut;
• 5 linii dziennych uzupełniających (10, 16, 19, 21, 24): co 30 minut;
• 3 linie dzienne marginalne (20, 22, 27): częstotliwości indywidualne;
• 3 linie nocne podstawowe: (N1, N2, N3): co 60 minut.

Organizatorem i regulatorem komunikacji miejskiej jest Miejski Zarząd Dróg i Komunikacji. Na jego zlecenie przewozy wykonuje trzech przewoźników: MPK Radom, Michalczewski sp. z o.o. oraz konsorcjum firm DLA Wrocław, Irex Sosnowiec i Meteor Jaworzno^[8].

Do 1 stycznia 2004 MZDiK organizował także transport podmiejski za pomocą 10 linii literowych (A, B, C, D, E, F, G, J, K, L), linie te zostały przekazane przewoźnikom dotychczas je obsługującym (linię A Michalczewski, a linie B-L MPK Radom). Michalczewski utrzymał linię A i obsługuje ją do dzisiaj. MPK przez 8 lat stale dokonywał zmian w swojej siatce połączeń, jednak rosnące koszty obsługi (i powstały przez to dług miejskiej spółki) oraz w większości przypadków brak zainteresowania współfinansowania przez gminy spowodowało, że do połowy 2012 przetrwały zaledwie trzy z dziewięciu "literówek" (B, J i L), które wtedy przejął PKS Radom. Po rezygnacji MPK oraz upadłości PKS trasy obsługiwane dawniej przez autobusy komunalne były i są obstawiane przez różnych przewoźników prywatnych wykonujących przewozy do dalszych miejscowości.

Gminy powiatu radomskiego dofinansowują także warianty przedłużonych linii miejskich. Trasy dziesięciu z nich częściowo wybiegają za granice miasta, ale na podstawie porozumień międzygminnych mają one jednolitą taryfą biletową^[8]:

• linia 5 (wybranymi kursami do Rożek, przez Kończyce-Kolonię, Kosów i Młodocin Mniejszy),
• linia 6 (wszystkimi kursami do Milejowic / Kasztanowej, wybranymi kursami do Milejowic / Cerekiewskej, przez Bielichę),
• linia 14 (wybranymi kursami do Sadkowa przez Natolin),
• linia 15 (wybranymi kursami do Makowca),
• linia 18 (wybranymi kursami przejeżdżająca przez Kozłów),
• linia 22 (wszystkimi kursami do Lasowic przez Rajec Szlachecki),
• linia 23 (wybranymi kursami do Zenonowa przez Sołtyków),
• linia 24 (wybranymi kursami do Małęczyna Nowego, a także Grzmucina - wszystkie z tych wariantów przez Janów i Małęczyn Stary),
• linia 26 (wybranymi kursami do Myśliszewic przez Rajec Poduchowny, Antoniówkę i Groszowice lub do Jedlni-Letnisko przez Siczki oraz wybranymi do Janiszewa).
• linia 27 (wszystkimi kursami do Skaryszewa przez Makowiec).

Stan na dzień 01.05.2024 r. Źródło: mzdik.pl^[9][10]

Komunikacja podmiejska powstała w wyniku rezygnacji MZDiK z organizacji połączeń komunikacyjnych w 2004 roku z okolicznymi gminami, które nie wyrażały woli współfinansowania komunikacji podmiejskiej. W sposób zorganizowany linie podmiejskie wyjeżdżające z Radomia obsługują (stan na dzień 01.03.2025 r.)^[12]:

• Michalczewski linią A do Jedlanki (wybrane kursy skrócone do Jedlińska);
• Szymkiewicz do Iłży przez Skaryszew;
• Jarząbek linią F do Wierzbicy przez Parznice, do tego obsługuje w gminie Wierzbica komunikację wewnętrzną;
• M-Trans za pomocą linii L kursującej w czterech wariantach: okrężnym przez Lesiów, Jastrzębię, następnie pokonującym miejscowości w jedną stronę zależnie od kursu: Bartodzieje, Lewaszówka, Dąbrowa Jastrzębska lub w odwrotnej kolejności z powrotem do Jastrzębi, Lesiowa kończąc w Radomiu; do Głowaczowa przez Lesiów, Owadów, Jastrzębię, Bartodzieje, Wolę Goryńską, Łukawę, okrężnym przez Lesiów, Kozłów, Dąbrowę Kozłowską z powrotem do Lesiowa a następnie do Radomia i do Brzózy przez Lesiów, Jastrzębię, Dąbrowę Jastrzębską, Lewaszówkę, Cecylówkę-Brzózkę oraz Ursynów;
• Walkiewicz za pomocą dwóch linii: W do Wolanowa (z wieloma wariantami: do Strzałkowa, Mniszka – część z nich przez Garno; dowozówka z Wolanowa przez Garno, Kowalę-Duszocinę, Chruślice, Zabłocie, Bieniędzice do Jarosławic i linię P przez Zakrzew do Przytyka, z wariantami (bezpośrednio lub dowozówką) do Kaszowa/Turska (przez Suków lub Studzienice, Maksymilianów, Sewerynów); do przez Suków do Sukowskiej Woli; okrężne przez Jabłonną, Wrzos, Potkanną (z wjazdem kieszeniowym do Ostrołęki), Domaniów, Słowików;
• Oparka poprzez komunikacje wewnętrzne w gminach Skaryszew i Jedlnia-Letnisko (w przypadku Skaryszewa niektóre linie gminne wjeżdżają do Radomia) oraz linie gminne kursujące między Radomiem a Grabiną lub Bukowcem;
• Alexandria liniami do Rudy Małej na dwóch wariantach tras: przez Kosów, Rożki i Kowalę-Stępocinę lub przez Trablice, Ludwinów, Kowalę-Kolonię, Kowalę-Stępocinę oraz Dąbrówkę Zabłotnią.

Od 16 sierpnia 2023 gmina Zakrzew uruchomiła własną komunikację autobusowa, uruchamiając dwie linie cyfrowe: 100 (z Radomia do Zakrzewskiej Woli) i 102 (okrężną, która ma przystanek końcowy w Dąbrówce Nagórnej). We wrześniu doszły kolejne linie: 101 (z Radomia do Jaszowic Kolonii - w zamian za zlikwidowane warianty linii miejskiej 8) oraz 103 będąca wewnątrzgminną linią dowozową do szkoły podstawowej w Zakrzewie. Kursy są obsługiwane przez autobusy elektryczne. Linie te, choć są oznaczone cyframi, nie mają nic wspólnego z komunikacją miejską organizowaną przez radomski MZDiK. Posiadają osobną taryfę biletową i osobny regulamin przewozów (np. w odróżnieniu od radomskiej komunikacji, zakazany jest przewóz rowerów w autobusach)^[13]. Już wkrótce wystartuje kolejna sieć gminnych autobusów elektrycznych, tym razem w gminie Wolanów^[14].

• Komunikacja miejska w Radomiu
• Radomska komunikacja podmiejska
• Transport regionu radomskiego