Kostka Rubika

Kostka Rubika
Ilustracja
Autor

Ernő Rubik

Zalecenia wiekowe

od 8 lat

Strona internetowa

Kostka Rubika (węg. Bűvös kocka – „magiczna kostka”) – zabawka logiczna wynaleziona przez Ernő Rubika w 1974 roku, a w 1976 roku skonstruowana i opatentowana w Japonii przez inżyniera Terutoshiego Ishige. Wynalazca kostki Ernő Rubik ułożył ją jako pierwszy, co zajęło mu miesiąc[1].

Zasady i mechanika układanki

Kostka Rubika
Budowa kostki Rubika

Zabawa kostką polega na takim ułożeniu kwadratów, aby na każdej ścianie wszystkie posiadały jeden kolor. Składa się ona z 26 sześcianów i przegubu umieszczonego w środku. Przegub ten umożliwia każdej z zewnętrznych warstw kostki obrót wokół osi prostopadłej do danej warstwy i przechodzącej przez środek kostki.

Liczba kombinacji różnych ułożeń kostki 3×3×3 wynosi ponad trylionów[2][3], tj.

8! ⋅ 37 ⋅ 12! ⋅ 25[4] = 1 351 625 102 327 808 000 (ponad 1,35 tryliona)

Najpopularniejsze techniki układania Kostki Rubika:

  • LBL (metoda dla początkujących),
  • Corners First (nie jest najefektywniejszą metodą),
  • metoda Fridrich (CFOP),
  • metoda Rouxa,
  • metoda Petrusa,
  • metoda Columns First (zoptymalizowana może być wykorzystywana do osiągania czasów porównywalnych do popularniejszych metod np. Petrus)

Polskie systemy:

  • metoda ZB (Zborowski-Bruchem)[5],
  • ZZ speedcubing system.

Oprócz tego, istnieją metody pozwalające ułożyć kostkę bez patrzenia. Najczęściej wykorzystywane z nich to:

  • Old Pochmann
  • M2/R2
  • TuRBo
  • Beyer-Hardwick 3-style
  • 3-cycle orientation-permutation

Optymalne rozwiązanie

Od początku rozpowszechnienia kostki Rubika zastanawiano się, jaka jest minimalna liczba ruchów potrzebna do rozwiązania każdego ułożenia. Już w 1995 wiedziano, że optymalna liczba zawiera się w przedziale 20-29, czyli istnieje pomieszana kostka, którą da się ułożyć tylko w 20 lub więcej ruchach oraz każdą kostkę da się rozwiązać w 29 ruchach lub mniej[6][7]. W 2010 zespół matematyków za pomocą serwerów Google udowodnił, że ‘boską’ liczbą dla kostki Rubika jest 20. Oznacza to, że każde ułożenie można rozwiązać maksymalnie w 20 ruchach (choć zazwyczaj wystarczy 15-19 ruchów)[6][8].

Największa kostka Rubika

Największą kostką Rubika jest stworzona przez Grégoire Pfennigiego w 2017 r. kostka 33×33[9].

Rodzaje kostek

Rodzaje kostek (zgodnie ze wskazówkami zegara od pierwszej w górnym rzędzie): V-Cube 7, Professor’s Cube, V-Cube 6, Pocket Cube, oryginalna kostka Rubika, Rubik’s Revenge
Układanka pięciowymiarowa
Obecny standard kolorów
Kostka 11×11×11

Kostki sześcienne:

  • 2×2×2 (Rubik’s Mini Cube)
  • 3×3×3 (oryginalna Rubik’s Cube)
  • 4×4×4 (Rubik’s Revenge)
  • 5×5×5 (Rubik’s Professor Cube)
  • 6×6×6
  • 7×7×7
  • 8×8×8
  • 9×9×9
  • 10×10×10
  • 11×11×11
  • 13×13×13
  • 17×17×17
  • Square-1
  • Fisher Cube (łamigłówka skonstruowana przez Tony’ego Fishera)
  • Void Cube (kostka 3×3×3 bez elementów centrowych)
  • Mirror Cube (kostka, w której każdy element posiada inny kształt)
  • Skewb (modyfikacja kostki pyraminx do formatu sześciennego)
  • Gear Cube (kostka posiadająca zębatki)

Kostki dwunastościenne:

  • Kilominx – najmniejsza z dwunastościanów
  • Megaminx
  • Starminx
  • Gigaminx
  • Teraminx
  • Petaminx – największa z powszechnie dostępnych dwunastościanów, składa się z 218 elementów, a całkowita liczba kombinacji ułożeń to około 1,95×10160, czyli 19,5 sekswicyliardów

Kostki ośmiościenne:

  • Diamond
  • Octahedron
  • Rubik’s UFO

Kostki czworościenne:

Kostki o innych kształtach:

  • Rubik's Twist – układanka w kształcie węża, z której można ułożyć różne figury 3D i 2D
  • Rubik’s Magic – łamigłówka w kształcie prostokątnej płytki
  • Clock – łamigłówka z zegarami
  • Floppy Cube – kostka 1×3×3.
  • 1×2×2
  • 1×2×3
  • 1×3×3
  • 2×2×4
  • 2×3×3
  • 2×3×4
  • 3×3×4
  • 3×3×5
  • 3×3×6
  • 3×3×7
  • 3×3×8
  • 3×3×9
  • 3×4×5
  • 4×4×2
  • 4×4×5
  • 5×5×4
  • Pentahedron
  • Dino’s cube (kostka z ruchomymi centrami)
  • Tower cube 2×2×3

Oficjalne rekordy World Cube Association

Stan na 16 luty 2025 (pojedyncze ułożenia 3x3x3 na 23 kwietnia)

Kostka Rubika 3×3×3[10]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 3,05 s Xuanyi GengShenyang Spring 2025
2 3,08 s Yiheng WangXMUM Cube open 2025
3 3,13 sStany Zjednoczone Max ParkPride in Long Beach 2023
4 3,24 s Ruihang XuWCA Asian Championship 2024
5 3,44 sStany Zjednoczone Luke GarrettFlag City Summer 2023
6 3,46 s Stany Zjednoczone Aaron Huynh KCKC 5 Fast and Furious 2024
7 3,47 s Yusheng DuWuhu Open 2018
8 3,59 s Stany Zjednoczone Matty Hiroto Inaba Bay Area Speedcubin' 63 2024
9 3,66 s Polska Tymon Kolasiński Flatåsen Open 2024
10 3,69 s Wielka Brytania Aidan Grainger Weston-super-Mare Autumn 2024
  • Pierwszy zanotowany wynik układania kostki Rubika 3×3×3 z 1980 roku wynosi 54 sekundy[11].
  • W 1982 roku zorganizowano pierwsze mistrzostwa, gdzie poprawny układ pól ułożono w 22,95 sekundy[12].
  • Pierwsze ułożenie Kostki Rubika w czasie poniżej 10 sekund w historii miało miejsce 5 maja 2007 roku na Spanish Open, a dokonał tego Francuz Thibaut Jacquinot (9,86 s.)[13].

Polska

|}{| class="wikitable" style="font-size: 90%;" !Mj. !Świat !Czas !Imię i nazwisko !Zawody w domu |- !1 || 5 | 3,66 s || Polska Tymon Kolasiński || Flatåsen Open 2024 |- !2 || 22 | 3,96s || Polska Radosław Marcinek || SLS Październik 2023 |- !3 || 24 |4,15s || Oliwier Szupert || Cube Factory League Rogów 2025 |- !4 || 62 | 4,59 s || Polska Jakub Kipa|| Polish Championship 2018 |- !5 || 74 | 4,65 s || Polska Olaf Kuźmiński || Cube4fun DW Warsaw 2023 |}

Rekordy ułożenia Kostki 3×3×3 w innych sytuacjach

  • Jedną ręką: Filipiny Sean Patrick Villanueva – 6,05 s[14]
  • Stopami: Indie Mohammed Aiman Koli – 15,56 s[15]
  • Z zawiązanymi oczami: Stany Zjednoczone Tommy Cherry – 12,00 s[16]
  • Najmniejszą liczbą ruchów: Włochy Sebastiano Tronto – 16 ruchów[17]

Kostka 4×4×4[18]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 15,83 s Stany Zjednoczone Max Park Nub Open Yucaipa 2024
2 17,13 sNiemcy Sebastian WeyerFrench Championship 2023
3 17,83 sPolska Tymon KolasińskiMelbourne Summer 2024
4 17,98 sAustralia Feliks ZemdegsAltona Algorithms Attempt 2 2021
5 18,65 sStany Zjednoczone Matty Hiroto InabaHawaiʻi Big Island Winter 2024

Kostka 5×5×5[19]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 32,52 sStany Zjednoczone Max ParkDFW Megacomp 2024
2 33,10 s Korea Południowa Seung Hyuk Nahm Daegu Cold Winter 2024
3 33,57 sPolska Tymon KolasińskiStevenage April 2024
4 36,41 sWietnam Đỗ Quang HưngSingapore Max 2023
5 36.75 s Kai-Wen WangMaru Cube Day 2023

Kostka 6×6×6[20]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 0:58,03 sStany Zjednoczone Max ParkWestern Championship 2024
2 1:02,67 sKorea Południowa Seung Hyuk NahmDaegu Cold Winter 2024
3 1:02.87 sPolska Tymon KolasińskiMelbourne Summer 2024
4 1:10,58 sIrlandia Ciarán BeahanWCA World Championship 2023
5 1:10,76 sRumunia János BereczkiArad Cubing 2023

Kostka 7×7×7[21]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 1:35,68 sStany Zjednoczone Max ParkMarshall Cubing September 2022
2 1:41,29 sKorea Południowa Seung Hyuk NahmPlease Big Cubes Korea 2022
3 1:42,51 sRumunia János BereczkiMysłowice Big Cube Open 2022
4 1:43,49 sIrlandia Ciarán BeahanBristol Winter 2024
5 1:45,15 s Anyu ZhangPlease Don't Pop Austin 2024

Kostka 2×2×2[22]

Mj Czas Imię i nazwisko Zawody
1 0,43 s PolskaTeodor Zajder Warsaw Cube Masters 2023
2 0,44 s GruzjaVako Marchilashvili Tbilisi April Open 2024
3 0,47 sGuanbo Wang (王冠博)Northside Spring Saturday 2022
4 0,49 s PolskaMaciej Czapiewski Grudziądz Open 2016
5 0,50 s Stany ZjednoczoneZayn Khanani Babylon Summer 2022

Rekordy maszyn

Notowane są również rekordowe osiągnięcia maszyn w układaniu kostek Rubika. Robot skonstruowany przez niemieckiego inżyniera Alberta Beera ustanowił rekord w układaniu kostki 3×3×3 wynikiem 0,637 sekundy, kostkę 4×4×4 maszyna sterowana przez smartfon Huawei Ascend P6 ułożyła w 1 minutę i 18,68 sekundy. Kostkę 9×9×9 przy sterowaniu Samsungiem Galaxy S3 maszyna ułożyła w 34 minuty i 25,89 sekundy[23]. 3 marca 2017 r. na Youtube został umieszczony filmik przedstawiający robota układającego kostkę 3×3×3 w czasie 0,637 sekundy[24][25].

Znak towarowy

Od 2021 roku SPIN MASTER TOYS UK LIMITED administruje i kontroluje wszelkie międzynarodowe prawa własności intelektualnej związane z Kostką Rubika, w związku z ich sprzedażą przez Rubik’s Brand Limited. W trybie międzynarodowej rejestracji chronione są dwa przestrzenne znaki towarowe przedstawiające Kostkę Rubika[26]. Na terenie Unii Europejskiej zarejestrowane jest 26 wspólnotowych znaków towarowych związanych z Kostką Rubika, w tym m.in. słowne znaki towarowe RUBIK oraz RUBIK’S, a także szereg znaków towarowych przestrzennych[27]. 25 listopada 2014 r. luksemburski Sąd nie zgodził się na unieważnienie przestrzennego wspólnotowego znaku towarowego nr 000162784[28].

Przed rokiem 2021 prawa własności intelektualnej związane z Kostką Rubika kontrolował Rubik’s Brand Ltd. Niektóre znaki towarowe były też zarejestrowane przez Seven Towns Ltd w imieniu Rubik’s Brand Ltd[29].

10 listopada 2016 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok w sprawie C-30/15 P, w którym uchyla wyrok Sądu Unii Europejskiej z dnia 25 listopada 2014 r. i unieważnił ochronę tego znaku. W Polsce w okresie 1983–1993 prawa do znaku słownego „kostka Rubika” należały do Konsumex Külkereskedelmi Vallalat z Budapesztu, ale po 10 latach od zarejestrowania nie zostały przedłużone i wygasły[30][31].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ „Focus”. Lipiec 2008 nr 7. Michał Wójcik. 1234-9992.
  2. ↑ 43 252 003 274 489 856 000: Rubik’s Cube and Quantum Chromodynamics – Human Mathematics. [dostęp 2012-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-09)]. (ang.).
  3. ↑ Konrad Graczyk: www.rubikscube-solution.pl
  4. ↑ Liczba możliwych permutacji krawędzi (12! / 26) skraca się z liczbą możliwych orientacji krawędzi (211), co daje: 12! ⋅ 25.
  5. ↑ https://web.archive.org/web/20050406062104/http://www.zborowski.republika.pl/ metoda zb.
  6. 1 2 T. Rokicki, H. Kociemba, M. Davidson, J. Dethridge: God’s Number is 20. (ang.).
  7. ↑ Stefan Pochmann, Analyzing Human Solving Methods for Rubik’s Cube and similar Puzzles (Diploma Thesis) [online], marzec 2008, s. 16 (ang.).
  8. ↑ Marek Kordos i Tomasz Idziaszek: Kostka Rubika – wspomnienia z dawnych lat. Delta, 5 2011.
  9. ↑ Largest order Rubiks / magic cube [online], Guinness World Records [dostęp 2021-12-21] (ang.).
  10. ↑ World Cube Association Official Results 3x3x3. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  11. ↑ Historia kostki Rubika. [dostęp 2012-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-21)].
  12. ↑ WCA Official Results 3x3x3 World Championship 1982. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  13. ↑ 18 sekund w 33 lata....
  14. ↑ Rekordy World Cube Association
  15. ↑ World Cube Association Official Results 3x3x3 With feet.
  16. ↑ World Cube Association Official Results 3x3x3 Blindfolded.
  17. ↑ World Cube Association Official Results 3x3x3 Fewest moves.
  18. ↑ WCA Official Results 4x4x4. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  19. ↑ WCA Official Results 5x5x5. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  20. ↑ WCA Official Results 6x6x6. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  21. ↑ WCA Official Results 7x7x7. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  22. ↑ WCA Official Results 2x2x2. [dostęp 2012-10-22]. (ang.).
  23. ↑ Rubik znów pokonany. automatyka.pl, 27 marca 2014. [dostęp 2014-03-31]. (pol.).
  24. ↑ Jay Flatland: World’s Fastest Rubik’s Cube Solving Robot. www.youtube.com, 2016-01-11. [dostęp 2016-02-06].
  25. ↑ Tomasz Kulas: Kostka Rubika w 1 sekundę. www.chip.pl, 2016-01-25. [dostęp 2016-02-06].
  26. ↑ Informacje dotyczące znaków towarowych nr IR.715571 i IR.1045962 zarejestrowanych w WIPO https://www3.wipo.int/madrid/monitor/en/. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
  27. ↑ https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/owners/1172760; https://euipo.europa.eu/eSearch/#details/owners/1277445; EUIPO – European Union Intellectual Property Office. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
  28. ↑ Wyrok Sądu z 25 listopada 2014 r. w sprawie T- 450/09 Simba Toys GmbH & Co. KG przeciwko OHIM. InfoCuria – Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. [dostęp 2014-12-03]. (pol.).
  29. ↑ Informacja prawna na oficjalnej stronie Rubuk’s Brand Ltd.. www.rubiksbrand.com. [dostęp 2014-12-03]. (ang.).
  30. ↑ Znak towarowy nr 59956. [w:] Kopia bazy danych Urzędu Patentowego RP na Money.pl [on-line]. [dostęp 2013-02-09].
  31. ↑ https://ewyszukiwarka.pue.uprp.gov.pl/search/pwp-details/Z.081096

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.