Krótkowarg grzywiasty
| Chilobrachys fimbriatus[1] | |||
| Pocock, 1899 | |||
 Samica | |||
 Nimfy | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina |
Theraphosoidea | ||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Selenocosmiinae | ||
| Plemię |
Chilobrahini | ||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
krótkowarg grzywiasty | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Krótkowarg grzywiasty[3] (Chilobrachys fimbriatus) – gatunek pająka z rodziny ptasznikowatych (Theraphosidae), zamieszkującego Indie. Agresywny i silnie jadowity.
Taksonomia
Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1899 roku przez Reginalda Pococka na łamach „Journal of the Bombay Natural History Society”[4][5]. Jako lokalizację typową wskazano Khandalę w indyjskiej Maharasztrze[5]. W 1977 roku B.K. Tikader niezależnie opisał ten gatunek pod nazwą Ischnocolus decoratus jako miejsce typowe wskazując mumbajski Park Narodowy Sanjay Gandhi[6]. Materiał typowy I. decoratus okazał się młodocianymi osobnikami Ch. fimbriatus, w związku z czym Manju Siliwal dokonał w 2009 roku stosownej synonimizacji[7][4].
Morfologia
Samice osiągają do 6 cm długości ciała i do 17 cm rozpiętości odnóży, samce natomiast do około 4 cm długości ciała[8][9]. Ubarwienie u obu płci jest takie samo. Osobniki młodociane do trzeciej lub czwartej wylinki są całe brązowe, później stopniowo przybierają podane dalej ubarwienie dorosłe[8].
Karapaks jest dłuższy niż szerszy, niski[6], o czarniawym oskórku[10] i porośnięty delikatnym owłosieniem[6] barwy głównie żółtawej[10], co daje mu ogólnie jasnobrązowy kolor[8][9]. U samicy długość karapaksu jest równa długości razem mierzonych rzepki i goleni odnóży pierwszej pary, znacznie większa niż razem mierzonych rzepki i goleni ostatniej pary oraz nieco większa niż razem mierzonych nadstopia i stopy ostatniej pary. U samca jego długość jest mniejsza niż razem mierzonych rzepki i goleni pary pierwszej oraz równa długości nadstopia i połowy stopy pary ostatniej[10]. W widoku grzbietowym oczy pary przednio-środkowej leżą nieznacznie bardziej z tyłu niż przednio-bocznej, a tylno-środkowej bardziej z przodu niż tylno-bocznej. Jamka karapaksu jest krótka i głęboka. Szczękoczułki są grubo owłosione. Warga dolna jest nieco szersza niż dłuższa, w zarysie prawie prostokątna[6]. Sternum jest jedwabiście czarne[5], gęsto owłosione, na przedzie prawie tak szerokie jak w tyle[6].
Odnóża są długie, przeciętnie silnej budowy[6]. Pierwsza para jest wyraźnie dłuższa od ostatniej[5], a pary druga i trzecia są od pozostałych krótsze[10]. Pierwszy człon odnóży jest ciemnobrązowy lub czarny, pozostałe zaś brązowe[8], porośnięte żółtawymi i rudymi szczecinkami[10]. Uda nogogłaszczków i odnóży pary pierwszej i drugiej mają na powierzchniach zewnętrznych „grzywki” z grubych włosków[5].
Opistosoma (odwłok) jest brązowa z kilkoma czarnymi kreskami poprzecznymi i jedną podłużną[8], porośnięta rudawymi i żółtawymi szczecinkami[10].
Nogogłaszczki samca mają narząd głaszczkowy z grubym, gwałtowanie zwężonym, ostrzowatym kolcem[10].
Biologia i ekologia
Gatunek górski, spotykany na rzędnych od 200 do 1200 m n.p.m. Zasiedla suche lasy liściaste i wilgotne lasy wiecznie zielone[2]. Bytuje głównie na powierzchni ziemi[2][9]. Jako kryjówki wykopuje norki o głębokości mniejszej niż u ptaszników podziemnych. Ich otoczenie obficie oplata przędzą[8][9].
Samica dożywa do 10 lat, samiec umiera około 4 miesięcy po ostatnim linieniu[9].
Rozprzestrzenienie
Pająk orientalny, endemiczny dla indyjskich Ghatów Zachodnich. Podawany jest z dystryktów Pune, Satara, Thane i Ulhasnagar w stanie Maharasztra oraz dystryktów Shimoga i Uttar Kannada w stanie Karnataka. W sumie znany jest z około dziesięciu stanowisk rozproszonych na obszarze około 35 tysięcy km²[2].
Zagrożenie i ochrona
Na Czerwonej liście gatunków zagrożonych IUCN umieszczony został jako gatunek najmniejszej troski (LC). Trend populacji oceniono na spadkowy. Zagraża mu dalsza fragmentacja i tak już silnie pofragmentowanego habitatu, jego utrata, a także odłowy do celów handlu terrarystycznego. Chronione są jedynie stanowiska na terenie Parku Narodowego Borivali oraz Phansad Wildlife Sanctuary[2].
Temperament i jad
Jest to bardzo defensywny pająk, próbujący ukąsić intruza. Dysponuje silnym jadem, jak większość azjatyckich ptaszników[9]. Potrafi strydulować[8].
Hodowla
Dla gatunku tego zaleca się terrarium o wymiarach 40×25×25 cm, wilgotność na poziomie od 60 do 80% oraz temperaturę 23–25°C z kilkustopniowymi spadkami w nocy[8].
Przypisy
- ↑ Chilobrachys fimbriatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- 1 2 3 4 5 Chilobrachys fimbriatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Dominik Szymański i inni, Ptasznikowate (Theraphosidae). Etymologia nazw naukowych i propozycja nazw zwyczajowych, Kraków: Ridero, 14 marca 2025, s. 69, ISBN 978-83-8414-021-5 (pol.).
- 1 2 Gen. Chilobrachys Karsch, 1892. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Naturhistorisches Museum Bern. [dostęp 2025-04-10].
- 1 2 3 4 5 Reginald Inees Pocock. Diagnoses of some new Indian Arachnida. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 12 (4), s. 744-753, 1899.
- 1 2 3 4 5 6 B.K. Tikader. Studies on some mygalomorph spiders of the families Ctenizidae and Theraphosidae from India. „Journal of the Bombay Natural History Society”. 74, s. 306-319, 1977.
- ↑ Manju Siliwal. Revalidating the taxonomic position of the Indian Ischnocolus spp. (Araneae: Theraphosidae). „Journal of Threatened Taxa”. 1 (10), s. 533-534, 2009. DOI: 10.11609/jott.o1981.533-4.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Łukasz Koclęga, Chilobrachys fimbriatus [online], Terrarium, 18 lutego 2024 [dostęp 2024-03-29] (pol.).
- 1 2 3 4 5 6 Przemysław Malgrab, Atlas pająków, 100 gatunków hodowlanych, SBM, 2023, s. 97, ISBN 978-83-8348-081-7 (pol.).
- 1 2 3 4 5 6 7 Reginald Inees Pocock: The fauna of British India, including Ceylon and Burma. Arachnida. London: Taylor and Francis, 1900, s. 193-197. DOI: 10.5962/bhl.title.48423.