Krótkowarg południowochiński
| Chilobrachys guangxiensis | |||
| (Yin et Tan, 2000) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina |
Selenocosmiinae | ||
| Plemię |
Chilobrachini | ||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
krótkowarg południowochiński | ||
| Synonimy | |||
| |||
Krótkowarg południowochiński[1] (Chilobrachys guangxiensis) – gatunek pająka z rodziny ptasznikowatych. Endemit Chin.
Taksonomia
Gatunek ten opisali po raz pierwszy w 2000 roku Yin Changmin i Tan Yi na łamach „Life Science Research” pod nazwą Plesiophrictus guangxiensis[2][3]. Opis dokonany został w języku mandaryńskim na podstawie czterech samic. Jako miejsce typowe podano powiat Rong w chińskim Kuangsi[3]. W 2004 roku Chen Daohai i współpracownicy opublikowali na łamach „Acta Zootaxonomica Sinica” opis samca z Wuzhishan w Hajnanie[4][5]. Również faktyczną lokalizacją typową gatunku okazał się Hajnan, a nie Kuangsi[5].
W 2008 roku Zhu Mingsheng i Zhang Rui przenieśli omawiany takson do rodzaju Chilobrachys, redyskrybując go i synonimizując z nim Chilobrachys jingzhao[5], opisanego w 2001 roku przez Zhu Mingshenga i innych również z Hajnanu[6][5].
Morfologia
Samice osiągają od 57 do 64 mm[3][5], a samce od 29 do 59 mm długości ciała[4][5].
Prosoma
Prosoma jest dłuższa niż szersza[5]. Karapaks ma czerwonobrązowy[4][5], czasem z czarną częścią głowową[4], porośnięty delikatnym owłosieniem barwy szarej lub beżowej[4][5]. W widoku grzbietowym oczy pary przednio-środkowej leżą nieznacznie bardziej z tyłu niż przednio-bocznej, a tylno-środkowej bardziej z przodu niż tylno-bocznej. Jamka karapaksu jest wygięta ku tyłowi. Szczękoczułki są czarnobrązowe, na zewnętrznej powierzchni z większym niż u krótkowarga płowego (Ch. huahini) polem pypciowatych szczecinek w dolne, na wewnętrznej krawędzi bruzdy z 12–14 silnymi i kilkoma małymi zębami, u samicy także z drobnymi ząbkami w nasadowej części dna bruzdy. Szerszą niż dłuższą wargę dolną zbroi około tysiąca kuspuli. Na spodzie szczęk kuspuli jest około 420 u samca i około 490 u samicy. Na przednio-bocznych powierzchniach szczęk szczecinki rozmieszczone są w grzebieniastych szeregach, z których dolny zawiera długie szczecinki kształtu wiosłowatego, pałkowatego i lancetowatego uczestniczące w strydulacji. Sternum ma czerwonobrązowy kolor[5].
Odnóża porośnięte są długimi i krótkimi, brązowymi włoskami. Kolejność ich par od najdłuższej do najkrótszej to: IV, I, II, III. Na nadstopiach i stopach pierwszej i drugiej pary oraz na stopach pary trzeciej skopule są niepodzielone i obecne na całej długości, na nadstopiach trzeciej pary sięgają do 4/5 długości, a na stopach ostatniej pary zajmują całą długość, ale podzielone są szeregiem szczecinek. Skopule na nadstopiach ostatniej pary są skąpe i u samca zajmują połowę długości, a u samicy 3/5 długości. Stopy par od pierwszej do trzeciej mają po dwa pozbawione ząbków pazurki. Na ostatniej parze stóp obecny jest ponadto pazurek dolny, a u samicy pazurki górne tych stóp miewają drobne ząbki[5].
Opistosoma
Opistosoma (odwłok) jest w zarysie owalna, ubarwiona płowo[5] lub szarawożółto[3], porośnięta długimi włoskami brązowymi i krótkimi włoskami płowymi[5].
Narządy kopulacyjne
Nogogłaszczki samca cechują się niezmodyfikowanym narządem głaszczkowym, gęsto owłosionym cymbium, prawie jajowatym w widoku przednio-bocznym bulbusem oraz embolusem o odsłoniętym ujściu bruzdy pośrodkowej[4].
Genitalia samicy zawierają jedną parę spermatek szerokich u podstawy, ku szczytowi stopniowo zwężających się, ale na wierzchołku rozdętych i ku sobie zakrzywionych. W przeciwieństwie do Ch. huahini wewnętrzne krawędzie spermatek nie są wkleśnięte[5].
Ekologia i występowanie
Pająk ten wykopuje nory na górskich zboczach[5].
Gatunek endemiczny dla chińskiego Hajnanu[5][2].
Jad
W jadzie tego ptasznika wykryto dwie grupy specyficznych neurotoksyn, jingzhaotoksyny (JZTX) i kuangsitoksyny (GxTX). Tych pierwszych zidentyfikowano co najmniej trzynaście. Wszystkie są polipetydami działającymi jako modyfikatory brakowe kanałów sodowych, a w niektórych przypadkach także kanałów potasowych[7][8]. Do znanych podtypów tych drugich należą GxTX-1D, GxTX-1E i GxTX-2. Są to polipeptydy zbudowane z od 33 do 36 aminokwasów. Ich głównym działaniem jest hamowanie aktywności kanałów potasowych Kv2.1, prowadzące m.in. do zwiększania wydzielania insuliny[9][10].
LD50 jadu krótkowarga południowochińskiego u myszy przy podaniu dootrzewnowym wynosi 4,4 mg/kg masy ciała[11]. W przypadku samych jingzhaotoksyn LD50 waha się od 0,23 mg/kg dla JTZX-IX[12] do 1,48 mg/kg dla JTZX-I[13].
Przypisy
- ↑ Dominik Szymański i inni, Ptasznikowate (Theraphosidae). Etymologia nazw naukowych i propozycja nazw zwyczajowych, Kraków: Ridero, 14 marca 2025, s. 67-73, ISBN 978-83-8414-021-5 (pol.).
- 1 2 NMBE - World Spider Catalog [online], wsc.nmbe.ch [dostęp 2024-03-24].
- 1 2 3 4 Yin Chang-Min, Tan Yi. One new species of the genus Plesiophrictus from south China (Araneae: Theraphosidae). „Life Science Research”. 4, s. 151-154, 2000.
- 1 2 3 4 5 6 Chen Dao-Hai, Yin Chang-Min, Xu Xiang, Bao You-Hui. Males of two theraphosids from south China (Arachnida, Araneae). „Acta Zootaxonomica Sinica”. 29, s. 606-608, 2004.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Ming-Sheng Zhu, Rui Zhang. Revision of the theraphosid spiders from China (Araneae: Mygalomorphae). „Journal of Arachnology”. 36 (2), s. 425-447, 2008. DOI: 10.1636/CA07-94.1.
- ↑ Zhu, M. S.; Song, D. X.; Li, T. H.. A new species of the family Theraphosidae, with taxonomic study on the species Selenocosmia hainana (Arachnida: Araneae). „Journal of Baoding Teachers College”. 14 (2), s. 1-6, 2001.
- ↑ Yuan, C.; Liao, Z.; Zeng, X.; Dai, L.; Kuang, F.; Liang, S.. Jingzhaotoxin-XII, a gating modifier specific for Kv4.1 channels. „Toxicon”. 50, s. 646-652, 2007.
- ↑ Chen, J.; Zhang, Y.; Rong, M.; Zhao, L.; Jiang, L.; Zhang, D.; Wang, M.; Xiao, Y.; Liang, S.. Expression and characterization of jingzhaotoxin-34, a novel neurotoxin from the venom of the tarantula Chilobrachys jingzhao. „Peptides”. 30, s. 1042-1048, 2009.
- ↑ J. Herrington. Gating modifier peptides as probes of pancreatic beta-cell physiology. „Toxicon”. 49 (2), s. 231–238, 2007.
- ↑ Herrington J., Zhou Y.P., Bugianesi R.M., Dulski P.M., Feng Y., Warren V.A., Smith M.M., Kohler M.G., Garsky V.M., Sanchez M., Wagner M., Raphaelli K., Banerjee P., Ahaghotu C., Wunderler D., Priest B.T., Mehl J.T., Garcia M.L., McManus O.B., Kaczorowski G.J., Slaughter R.S.. Blockers of the delayed-rectifier potassium current in pancreatic beta-cells enhance glucose-dependent insulin secretion. „Diabetes”. 55 (4), s. 1034–1042, 2006. DOI: 10.2337/diabetes.55.04.06.db05-0788.
- ↑ Xiao, Y.; Tang, J.; Yang, Y.; Wang, M.; Hu, W.; Xie, J.; Zeng, X.; Liang, S.. Jingzhaotoxin-III, a Novel Spider Toxin Inhibiting Activation of Voltage-gated Sodium Channel in Rat Cardiac Myocytes. „The Journal of Biological Chemistry,”. 279, s. 26220-26226, 2004.
- ↑ Deng, M.; Kuang, F.; Sun, Z.; Tao, H.; Cai, T.; Zhong, L.; Chen, Z.; Xiao, Y.; Liang, S.. Jingzhaotoxin-IX, a novel gating modifier of both sodium and potassium channels from Chinese tarantula Chilobrachys jingzhao. „Neuropharmacology”. 57, s. 77-87, 2009.
- ↑ Xiao, Y.; Li, J.; Deng, M.; Dai, C.; Liang, S.. Characterization of the excitatory mechanism induced by Jingzhaotoxin-I inhibiting sodium channel inactivation. „Toxicon”. 50, s. 507-517, 2007.