Krytyka językowa
Krytyka językowa – działalność metajęzykowa mająca na celu doskonalenie poziomu wypowiedzi językowych[1]. Przedmiotem krytyki językowej są wypowiedzi językowe, które odstępują od wyobrażeń nt. kultury języka[2][3].
W krytyce językowej uczestniczą zarówno zwykli użytkownicy języka, jak i specjaliści[1][4]. Fachowa krytyka językowa opiera się na teoretycznych kryteriach oceny, tj. kryteriach kodyfikacji i kultury mowy[1]. Są to takie kryteria jak normatywność, funkcjonalność i systemowość (które często – choć nie zawsze – pokrywają się ze sobą)[5][6]. Krytyka językowa może być związana z refleksją nad sposobem wypowiedzi, wrażliwością językową i wyczuleniem na konfliktogenne praktyki językowe[4].
W zależności od podejścia krytyka językowa może dążyć do purystycznej oceny zachowań językowych (zob. puryzm) bądź do traktowania ich w sposób bardziej tolerancyjny[1].
Pojęcie było wykorzystywane przez przedstawicieli Praskiego Koła Lingwistycznego, stanowiąc część teorii kultury języka[7][8]. Krytykę językową rozumiano jako działalność skierowaną wobec konkretnych wypowiedzi językowych, przy odwołaniu do skodyfikowanych norm językowych (gramatycznych, leksykalnych, frazeologicznych, ortoepicznych, ortograficznych) oraz aktualnych wymagań ideologicznych i estetycznych wobec języka[7].
Zobacz też
Przypisy
- 1 2 3 4 jazyková kritika [online], Encyclopaedia Beliana, listopad 2013 [dostęp 2019-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2019-11-27] (słow.).
- ↑ Dolník 1998 ↓, s. 35.
- ↑ Dolník 2010 ↓, s. 190.
- 1 2 Jana Valdrová, Reprezentace ženství z perspektivy lingvistiky genderových a sexuálních identit, Praha: Nakladatelství Karolinum, Univerzita Karlova, 2023, s. 30, ISBN 978-80-246-5650-2, ISBN 978-80-246-5671-7, OCLC 1466910786 (cz.).
- ↑ Dolník 1998 ↓, s. 37.
- ↑ Dolník 2010 ↓, s. 192.
- 1 2 Bohuslav Havránek i inni, Úvodem, [w:] Jindřich Toman (red.), Roman Jakobson: Selected Writings. IX, Completion Volume 2: Uncollected Works, 1916–1943: Part Two, 1934–1943, Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2014, s. 125–133, DOI: 10.1515/9783110307375.125, ISBN 978-3-11-030737-5, OCLC 863305912 (cz.), patrz s. 127.
- ↑ Winifred V. Davies, Nils Langer, The Making of Bad Language: Lay Linguistic Stigmatisations in German: Past and Present, Frankfurt am Main: P. Lang, 2006 (VarioLingua 28), s. 45, ISBN 3-631-54765-X, OCLC 69013847 (ang.).
Bibliografia
- Juraj Dolník, Jazyková kritika na Slovensku. Úloha jazykovej kritiky, [w:] Jozef Mlacek (red.), Prednášky XXXIV. letného seminára slovenského jazyka a kultúry, Bratislava: Stimul, 1998 (Studia academica Slovaca 27), s. 35–41, ISBN 978-80-85697-84-1, OCLC 84849052 (słow.).
- Juraj Dolník, Teória spisovného jazyka: so zreteľom na spisovnú slovenčinu, Bratislava: VEDA, vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied, 2010, ISBN 978-80-224-1119-6, OCLC 706019500 (słow.).