L’Entreprenant
.jpg) | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Compagnie d’aérostiers |
| Konstruktor |
Jean-Marie-Joseph Coutelle |
| Typ | |
| Załoga |
2 |
| Historia | |
| Data oblotu |
29 marca 1794 |
| Lata produkcji |
1794 |
| Wycofanie ze służby |
1794 |
| Liczba egz. |
1 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Osiągi | |
| Pułap |
500 m |
| Pułap praktyczny |
250–400 m |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| I Republika Francuska | |
L’Entreprenant – francuski balon gazowy który wyróżnił się podczas bitwy pod Fleurus w 1794 roku, w czasie wojny Francji z pierwszą koalicją.
Historia
24 listopada 1793 roku francuski Komitet Ocalenia Publicznego podjął decyzję o budowie balonu obserwacyjnego[1]. Decyzja ta oznaczała pierwsze wojskowe wykorzystanie statku powietrznego[1]. Za projekt realizowany w byłej posiadłości królewskiej w Meudon odpowiadał fizyk Jean-Marie-Joseph Coutelle. Jego asystentem był inny fizyk, Nicolas-Jacques Conté. Balon był gotowy 29 marca 1794 roku; nadmuchiwało się go w ciągu około piętnastu godzin wodorem produkowanym na miejscu przy użyciu pieców[1]. Przeprowadzono test lotu na wysokości 682 metrów nad Sekwaną. Na pokładzie balonu Coutelle przeprowadzał dalekosiężne obserwacje za pomocą teleskopu[1]. 2 kwietnia powstała pierwsza jednostka balonowa Compagnie d’aérostiers produkująca balony, której dowódcą był Coutelle. Jednostka dołączyła do Armii Sambry i Mozy, która walczyła pod Maubeuge i 2 czerwca przeprowadziła pierwszy lot obserwacyjny pod ogniem austriackiej artylerii[1]. Następnie w dniach 24–25 czerwca jednostka przeniosła się do Charleroi, przeciągając nadmuchany balon na odległość ponad 45 kilometrów (produkcja wodoru była zbyt skomplikowana i czasochłonna), aby przeprowadzić obserwacje. 26 czerwca 1794 roku we Fleurus dwaj baloniarze – Coutelle i generał Antoine Morlot – poinformowali francuski sztab generalny o ruchach Austriaków[1]. Zwycięska dla Francuzów bitwa pod Fleurus była pierwszym zwycięstwem militarnym, do którego przyczynił się balon.
Podobny model, L’Intrépide, użyty w bitwie pod Würzburgiem w 1796 roku, jest przechowywany w Heeresgeschichtliches Museum w Wiedniu[2].
Na potrzeby wyprawy generała Napoleona Bonapartego do Egiptu, Coutelle zaokrętował swój sprzęt lotniczy na pokładach okrętów Patriote i L’Orient, które zostały zniszczone podczas bitwy pod Abukirem u wybrzeży Aleksandrii 1–2 sierpnia 1798 roku[3]. Po powrocie do Francji Bonaparte, zwolennik wojny manewrowej, która nie sprzyjała bardzo statycznym balonom, 28 stycznia 1799 roku rozwiązał jednostki balonowe i szkołę w Meudon.
W 1802 roku L’Entreprenant kupił Étienne-Gaspard Robert (znany również jako Robertson), belgijski pasjonat balonów, przekonany, że loty balonem przyniosą mu majątek. Robert wyruszył do Petersburga na pokładzie tego balonu. Po drodze zatrzymał się w Hamburgu, gdzie po pewnych trudnościach i niepowodzeniach udało mu się 18 lipca 1803 roku, wznieść się balonem wraz z towarzyszem o nazwisku Lhoëst; przy tej okazji twierdził, że ustanowił rekord wysokości (niepotwierdzony certyfikatem) wynoszący 3679 sążni, czyli 7170 metrów[4].
Opis
L’Entreprenant miał kształt kulisty o średnicy około 10 metrów i pojemności 523 m³, nadmuchiwany wodorem[3]. Powłokę balonu zabezpieczoną przed wilgocią lakierem na bazie naturalnego kauczuku opracowali Coutelle i Conté; dzięki temu lakierowi L’Entreprenant mógł przez dwa miesiące pozostawać pełen gazu w Armii Sambry i Mozy[1][3].
Balon mógł unieść kosz, w którym znajdowali się dwaj mężczyźni, i osiągał wysokość 500 metrów, jednak w praktyce, aby być sprawnym operacyjnie, wystarczało mu wzniesienie się na wysokość 250–400 metrów.
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 Max de Nansouty: Aérostation – Aviation. Le Cnum, 1911. s. 55, 57, 58, 60, 62. [dostęp 2025-05-18]. (fr.).
- ↑ Jules Duhem: Histoire de L’arme Aerienne Avant Le Moteur. Nouvelles Editions Latines, 1964, s. 429. ISBN 978-2-7233-1396-4.
- 1 2 3 Alain Dégardin: Les aérostiers de la République. Association aeronautique et astronautique de France, 2021. s. 18, 22. [dostęp 2025-05-18]. (fr.).
- ↑ Claude Lamboley. Étienne-Gaspard Robertson (1763-1837). „Bulletin mensuel de l'Académie des sciences et lettres de Montpellier”. 48, s. 111-122, 2017. Académie des sciences et lettres de Montpellier. [dostęp 2025-05-18]. (fr.).
Linki zewnętrzne
- Opis wykorzystania balonu L’Entreprenant w bitwie pod Fleurus w serwisie YouTube (fr.)