Lizak pospolity

Lizak pospolity
	Gyrophaena boleti
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	kusakowate
Podrodzina	rydzenice
Plemię	Homalotini
Podplemię	Gyrophaenina
Rodzaj	lizak
Podrodzaj	Gyrophaena (Agaricophaena)
Gatunek	lizak pospolity
Synonimy
	Staphylinus boleti Linnaeus, 1758; Gyrophaena fungicola Motschulsky, 1860; Gyrophaena punctipennis Thomson, 1860;
	Staphylinus boleti Linnaeus, 1758; Gyrophaena fungicola Motschulsky, 1860; Gyrophaena punctipennis Thomson, 1860;

Lizak pospolity^[1] (Gyrophaena boleti) – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny rydzenic. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1758 roku przez Karola Linneusza pod nazwą Staphylinus boleti. Stanowi gatunek typowy podrodzaju Agaricophaena^[2].

Morfologia

Chrząszcz o wydłużonym, prawie równoległobocznym ciele długości od 0,9 do 1,3 mm. Głowa jest smoliście czarna, co najwyżej nieznacznie szersza niż dłuższa. Czułki mają żółty kolor. Brązowe przedplecze jest płaskie, poprzeczne, ale o szerokości mniejszej niż półtorakrotność długości, po bokach niemal równomiernie zaokrąglone. Jego powierzchnia jest wskutek silnej mikrorzeźby matowa, opatrzona bezładnym, bardzo drobnym, trudno dostrzegalnym punktowaniem, pozbawiona szeregów punktów. Pokrywy są nieco chropowato punktowane, zazwyczaj brązowo ubarwione. Kolor odnóży jest żółty. Odwłok ma ubarwienie smoliście czarne^[3].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla lasy. Jest polifagicznym mykofagiem. Bytuje w porastających drzewa liściaste i iglaste owocnikach różnych gatunków grzybów, najchętniej w żagwiach, hubiakach, gmatwkach i wrośniakach^[4]. Pokarm stanowią zarodniki. Jaja składane są w hymenoforze i tam też zamieszkują larwy. Wyrośnięte larwy wypadają na dno lasu i tam następuje przepoczwarczenie^[1].

Gatunek palearktyczny o borealno-górskim typie rozsiedlenia^[4]. W Europie znany jest z Hiszpanii, Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii i europejskiej części Rosji. W Azji podawany jest z syberyjskiej części Rosji, anatolijskiej części Turcji, Gruzji i Kazachstanu^[2].

Przypisy

1 2 Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
1 2 M. Schülke, A. Smetana: Staphylinidae. W: Catalogue of Palaearctic Coleoptera Volume 2. Hydrophiloidea-Staphylinoidea. I. Löbl, D. Löbl (red.). Wyd. Brill. Leiden, Boston: 2015, s. 442-446.
↑ Arved Lompe: Gattung Gyrophaena Mannh.. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-11-01].
1 2 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae, część 3: Aleocharinae. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (8), 1981.

[Szujecki-1] 1 2 Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.

[cpc-2] 1 2 M. Schülke, A. Smetana: Staphylinidae. W: Catalogue of Palaearctic Coleoptera Volume 2. Hydrophiloidea-Staphylinoidea. I. Löbl, D. Löbl (red.). Wyd. Brill. Leiden, Boston: 2015, s. 442-446.

[ke-3] Arved Lompe: Gattung Gyrophaena Mannh.. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-11-01].

[Burakowskietal-4] 1 2 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae, część 3: Aleocharinae. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (8), 1981.

[1]

[2]

[3]

[4]