Lizak sześciofałdek

Lizak sześciofałdek
	Gyrophaena nana
	(Paykull, 1800)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Rodzina	kusakowate
Podrodzina	rydzenice
Plemię	Homalotini
Podplemię	Gyrophaenina
Rodzaj	lizak
Podrodzaj	Gyrophaena s.str.
Gatunek	lizak sześciofałdek
Synonimy
	Staphylinus nanus Paykull, 1800; Aleochara nana (Paykull, 1800); Aleochara marginata Stephens, 1832; Gyrophaena nigriventris Fleischer, 1909; Gyrophaena perpolita Casey, 1906;
	Staphylinus nanus Paykull, 1800; Aleochara nana (Paykull, 1800); Aleochara marginata Stephens, 1832; Gyrophaena nigriventris Fleischer, 1909; Gyrophaena perpolita Casey, 1906;

Lizak sześciofałdek^[1] (Gyrophaena nana) – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny rydzenic. Zamieszkuje Europę, Azję Północną i Amerykę Północną.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1800 roku przez Gustafa von Paykulla pod nazwą Staphylinus nanus^[2].

Morfologia

Chrząszcz o wydłużonym ciele długości od 1,8 do 2,3 mm. Głowa jest czarna, 1,7 raza szersza niż dłuższa, zaopatrzona w wyłupiaste oczy. Barwa czułków jest rudożółta do brązowej. Ich człony od szóstego do dziesiątego są wyraźnie szersze niż dłuższe. Przedplecze jest czarne lub brązowe z rozjaśnionymi krawędziami, mniej lub bardziej wysklepione, po bokach równomiernie zaokrąglone. Szeregi punktów na przedpleczu są pośrodku szeroko przerwane; przy środku dysku szeregi liczą nie więcej niż sześć punktów. Za przednią krawędzią przedplecza zwykle obecny jest jeden punkt gruby i dwa drobne. Powierzchnia przedplecza jest mocno lśniąca, praktycznie pozbawiona szagrynowania. Pokrywy są rude do ciemnobrązowych z czarniawymi tylnymi kątami zewnętrznymi, punktowane słabiej niż u G. rugipennis, mierzone u szwu co najwyżej nieznacznie dłuższe od przedplecza. Kolor odnóży jest rudożółty do brązowego. Odwłok jest rudożółty do brązowego z ciemnobrązową do czarnej przepaską poprzeczną. U samca tylny brzeg tergitu szóstego ma dwa małe ząbki lub ciernie pośrodku i dwa dłuższe, zakrzywione zęby po bokach^[3].

Ekologia i występowanie

Owad rozmieszczony od nizin po tereny górskie^[4]. Jest mykofagiem^[1]. Bytuje w owocnikach różnych grzybów naziemnych i nadrzewnych^[4]^[1], chętnie w żagwiach^[4].

Gatunek holarktyczny. W Europie znany jest z Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny i europejskiej części Rosji, w Azji z syberyjskiej i dalekowschodniej części Rosji, a poza tym z nearktycznej Ameryki Północnej^[2].

Przypisy

1 2 3 Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
1 2 M. Schülke, A. Smetana: Staphylinidae. W: Catalogue of Palaearctic Coleoptera Volume 2. Hydrophiloidea-Staphylinoidea. I. Löbl, D. Löbl (red.). Wyd. Brill. Leiden, Boston: 2015, s. 442-446.
↑ Arved Lompe: Gattung Gyrophaena Mannh.. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-11-01].
1 2 3 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Uzupełnienia tomów 2-21. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (22), 2000.

[Szujecki-1] 1 2 3 Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.

[cpc-2] 1 2 M. Schülke, A. Smetana: Staphylinidae. W: Catalogue of Palaearctic Coleoptera Volume 2. Hydrophiloidea-Staphylinoidea. I. Löbl, D. Löbl (red.). Wyd. Brill. Leiden, Boston: 2015, s. 442-446.

[ke-3] Arved Lompe: Gattung Gyrophaena Mannh.. [w:] Käfer Europas [on-line]. [dostęp 2024-11-01].

[Burakowskietal-4] 1 2 3 B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Uzupełnienia tomów 2-21. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (22), 2000.

[1]

[2]

[3]

[4]