Lucky Luke
 | |
| Scenariusz |
Morris |
|---|---|
| Rysunki |
Morris |
| Kraj wydania | |
| Język | |
| Data pierwszego wydania | |
| Wydawca | |
| Tematyka | |
| Data pierwszego wydania polskiego | |
| Pierwszy wydawca polski |
Key Tex |
| Tłumaczenie |
Aleksandra Kroch |
_-_Lucky_Luke_-_l'homme_qui_tire_plus_vite_que_son_ombre_-_c%C3%A9ramique_-_01.jpg)
Lucky Luke – seria komiksowa stworzona przez belgijskiego rysownika i scenarzystę Morrisa[1]. Przez wiele lat twórcą scenariuszy do serii był francuski pisarz René Goscinny, a oprócz niego także wielu innych scenarzystów[2]. Tytułowym bohaterem serii jest Lucky Luke – kowboj, najszybszy rewolwerowiec na Dzikim Zachodzie i najgorszy koszmar braci Daltonów – gangsterów. Zawsze, gdy planują oni jakieś przestępstwo, dzielny stróż prawa staje im na drodze. W jego przygodach towarzyszą mu inteligentny koń Jolly Jumper i głupkowaty pies Bzik (we francuskojęzycznym oryginale: Rantanplan).
Oryginalne wydania
Pierwszy komiks o Luckym Luke’u ukazał się w 1946 w tygodniku „Spirou”. Większość opowieści o kowboju ukazywała się najpierw w odcinkach w prasie, a następnie w formie albumowej. Oryginalnymi wydawcami tej liczącej ponad 80 tomów serii są francuskie oficyny: Dupuis (1949–1967), Dargaud (1968–1988), Lucky Productions (1989–1998) i Lucky Comics (od 1999)[3]. Ponadto na fali popularności komiksu powstały dwie serie poboczne: Rantanplan (pol. Bzik, 1987–2011) i Les Aventures de Kid Lucky d’après Morris (pol. Kid Lucky, od 2011).
Wydania w Polsce
W Polsce komiks zadebiutował w 1962 w harcerskiej gazecie „Na przełaj”. Po raz pierwszy w formie pełnego albumu Lucky Luke ukazał się po polsku w 1991 nakładem wydawnictwa Key Tex. Od 1992 wyłącznym wydawcą serii na rynku polskim jest Egmont Polska, publikujący ją zarówno w formacie pojedynczych tomów, jak i tomików zbiorczych w pomniejszonym formacie. W 2016 wydawnictwo Egmont Polska wznowiło Lucky Luke’a, publikując w kolejnych latach wszystkie tomy[4][5]. W 2021 rozpoczęło też wydawanie serii pobocznej Kid Lucky jako kolejne tomy serii głównej Lucky Luke (od tomu 75.)[6].
Tomy
| Tom | Tytuł i rok I wydania polskiego | Tytuł i rok I wydania oryginalnego[7] | Rysunki – scenariusz |
|---|---|---|---|
| 1 | Kopalnia złota Dicka Diggera (2018) | La mine d’or de Dick Digger (1946/47) | Morris |
| 2 | Rodeo (2020) | Rodéo (1948) | |
| 3 | Arizona (2022) | Arizona (1949) | |
| 4 | Pod niebem Zachodu (2021) | Sous le ciel de l’Ouest (1949/50) | |
| 5 | Lucky Luke kontra Pat Poker (2021) | Lucky Luke contre Pat Poker (1951/52) | |
| 6 | Wyjęci spod prawa (2023) | Hors-la-loi (1951/52) | |
| 7 | Eliksir doktora Doxeya (2023) | L’élixir du docteur Doxey (1952/53) | |
| 8 | Phil Defer (2023) | Lucky Luke et Phil Defer (1954) | |
| 9 | Szyny na prerii (2009) | Des Rails sur la Prairie (1955/56) | Morris – René Goscinny |
| 10 | Uwaga na Niebieskie Stopy (2018) | Alerte aux Pieds-Bleus (1956) | Morris |
| 11 | Lucky Luke kontra Joss Jamon (2009) | Lucky Luke contre Joss Jamon (1956/57) | Morris – René Goscinny |
| 12 | Kuzyni Daltonów (2009) | Les Cousins Dalton (1957) | |
| 13 | Sędzia (2010) | Le juge (1957/58) | |
| 14 | Na podbój Oklahomy (2010) | Ruée sur l’Oklahoma (1958) | |
| 15 | Ucieczka Daltonów (2010) | L’évasion des Dalton (1958/59) | |
| 16 | W górę Missisipi (2011) | En remontant le Mississippi (1959) | |
| 17 | Na tropie Daltonów (2011) | Sur la piste des Dalton (1960) | |
| 18 | W cieniu wież wiertniczych (2011) | À l’ombre des derricks (1960) | |
| 19 | Rywale z Painful Gulch (2012) | Les rivaux de Painful Gulch (1961) | |
| 20 | Billy Kid (2007) | Billy the Kid (1961) | |
| 21 | Góry Czarne (2012) | Les collines noires (1961/62) | |
| 22 | Daltonowie i zamieć (2012) | Les Dalton dans le blizzard (1962) | |
| 23 | Daltonowie wciąż uciekają (2013) | Les Dalton courent toujours (1962) | |
| 24 | Karawana (2008) | La Caravane (1962/63) | |
| 25 | Miasto duchów (2013) | La ville fantôme (1963) | |
| 26 | Daltonowie odkupują winy (2013) | Les Dalton se rachètent (1963/64) | |
| 27 | Dwudziesty pułk kawalerii (2014) | Le vingtième de cavalerie (1964) | |
| 28 | Eskorta (2014) | L’escorte (1964/65) | |
| 29 | Zasieki na prerii (2014) | Des barbelés sur la prairie (1965) | |
| 30 | Calamity Jane (2015) | Calamity Jane (1965/66) | |
| 31 | Tortilla dla Daltonów (2002) | Tortillas pour les Dalton (1966) | |
| 32 | Dyliżans (1992) | La diligence (1967) | |
| 33 | Żółtodziób (1992 jako Wrażliwa stopa) | Le pied-tendre (1967/68) | |
| 34 | Dalton City (2001) | Dalton City (1968) | |
| 35 | Jesse James (1992) | Jesse James (1969) | |
| 36 | Cyrk Western (1992) | Western Circus (1969/70) | |
| 37 | Kanion Apaczów (2001) | Canyon Apache (1970/71) | |
| 38 | Mama Dalton (2000) | Ma Dalton (1971) | |
| 39 | Łowca nagród (2016) | Chasseur de primes (1972) | |
| 40 | Wielki książę (2004) | Le Grand Duc (1973) | |
| 41 | Spadek dla Bzika (2006) | L’héritage de Ran-Tan-Plan (1973) | |
| 42 | Siedem opowieści o Lucky Luke’u (2015) | 7 histoires complètes (1974) | |
| 43 | Biały jeździec (2005) | Le cavalier blanc (1975) | |
| 44 | Daltonowie na kuracji (1999) | La guérison des Dalton (1975) | |
| 45 | Cesarz Smith (2004) | L’empereur Smith (1976) | |
| 46 | Śpiewający drut (2000) | Le fil qui chante (1977) | |
| 47 | Skarb Daltonów (2016) | Le magot des Dalton (1980) | Morris – Vicq |
| 48 | Jednoręki bandyta (2016) | Le bandit manchot (1981) | Morris – Bob de Groot |
| 49 | Sarah Bernhardt (2016) | Sarah Bernhardt (1982) | Morris – Xavier Fauche, Jean Léturgie |
| 50 | Sznur wisielca i inne historie (2015) | La corde du pendu (1982) | Morris – Bob de Groot, Dom Domi, René Goscinny, Lodewijk, Vicq |
| 51 | Daisy Town (1999) | Daisy Town (1983) | Morris – René Goscinny |
| 52 | Fingers (2017) | Fingers (1983) | Morris – Lo Hartog Van Banda |
| 53 | Daily Star (2017) | Le Daily Star (1983) | Morris – Xavier Fauche, Jean Léturgie |
| 54 | Narzeczona Lucky Luke’a (2000) | La fiancée de Lucky Luke (1985) | Morris – Guy Vidal |
| 55 | Ballada o Daltonach i inne opowieści (2017) | La ballade des Dalton et autres histoires (1986) | Morris – René Goscinny, Greg, Morris |
| 56 | Przeklęte ranczo (2017) | Le ranch maudit (1986) | Morris – Xavier Fauche, Jean Léturgie, Claude Guylouis |
| 57 | Nitrogliceryna (2017) | Nitroglycérine (1987) | Morris – Lo Hartog Van Banda |
| 58 | Alibi (2018) | L’alibi (1987) | Morris – Claude Guylouis |
| 59 | Pony Express (2018) | Le Pony Express (1988) | Morris – Xavier Fauche, Jean Léturgie |
| 60 | Daltonowie tracą pamięć (1991) | L’amnésie des Dalton (1991) | |
| 61 | Polowanie na duchy (2018) | Chasse aux fantômes (1992) | Morris – Lo Hartog Van Banda |
| 62 | Daltonowie na ślubie (2018) | Les Dalton à la noce (1993) | Morris – Xavier Fauche, Jean Léturgie |
| 63 | Most na Missisipi (2010) | Le pont sur le Mississippi (1994) | |
| 64 | Belle Starr (2021) | Belle Starr (1995) | Morris – Xavier Fauche |
| 65 | Klondike (2020) | Le Klondike (1996) | Morris – Jean Léturgie, Yann |
| 66 | Corral OK (2021) | O.K. Corral (1997) | Morris – Éric Adam, Xavier Fauche |
| 67 | Marcel Dalton (2022) | Marcel Dalton (1998) | Morris – Bob de Groot |
| 68 | Prorok (2020) | Le prophète (2000) | Morris – Patrick Nordmann |
| 69 | Artysta malarz (2020) | L’artiste-peintre (2001) | Morris – Bob de Groot |
| 70 | Legenda Zachodu (2020) | La légende de l’ouest (2002) | Morris – Patrick Nordmann |
| 71 | Piękna prowincja (2019) | La belle province (2004) | Achdé – Laurent Gerra |
| 72 | Pętla na szyi (2019) | La corde au cou (2006) | |
| 73 | Człowiek z Waszyngtonu (2019) | L’homme de Washington (2008) | |
| 74 | Lucky Luke kontra Pinkerton (2022) | Lucky Luke contre Pinkerton (2010) | Achdé – Daniel Pennac, Tonino Benacquista |
| 75 | Kid Lucky 1: Uczeń kowboja (2021) | Kid Lucky 1: L'apprenti du cow-boy (2011) | Achdé |
| 76 | Samotny jeździec (2021) | Cavalier Seul (2012) | Achdé – Daniel Pennac, Tonino Benacquista |
| 77 | Kid Lucky 2: Niebezpieczne lasso (2022) | Kid Lucky 2: Lasso périlleux (2013) | Achdé |
| 78 | Wujaszkowie Dalton (2017) | Les Tontons Dalton (2014) | Achdé – Laurent Gerra, Jacques Pessis |
| 79 | Kid Lucky 3: Statua Squaw (2022) | Kid Lucky 3: Statue Squaw (2015) | Achdé |
| 80 | Ziemia obiecana (2017) | La terre promise (2016) | Achdé – Jul |
| 81 | Kid Lucky 4: Podążaj za strzałą (2023) | Kid Lucky 4: Suivez la flèche (2017) | Achdé |
| 82 | Kowboj w Paryżu (2019) | Un cow-boy à Paris (2018) | Achdé – Jul |
| 83 | Kid Lucky 5: Kid i inne dzieciaki (2024) | Kid Lucky 5: Kid ou double (2019) | Achdé |
| 84 | Kowboj w bawełnie (2025) | Un cow-boy dans le coton (2020) | Achdé – Jul |
| 85 | Arka Bzika (2025) | L’Arche de Rantanplan (2022) | |
| 86 | Un cow-boy sous pression (2024) | ||
| Tomy specjalne | |||
| – | – | Kid Lucky (1995) | Morris, Pearce – Jean Léturgie |
| – | – | Oklahoma Jim (1997) | Morris, Pearce – Jean Léturgie, Pearce |
| – | Człowiek, który zabił Lucky Luke’a (2018) | L’Homme qui tua Lucky Luke (2016) | Matthieu Bonhomme |
| – | – | Jolly Jumper ne répond plus (2017) | Guillaume Bouzard |
| – | Lucky Luke na siodełku (2022) | Lucky Luke sattelt um (2019) | Mawil |
| – | Wanted Lucky Luke (2022) | Wanted Lucky Luke (2021) | Matthieu Bonhomme |
| – | Choco-Boys (2025) | Zarter Schmelz (2021) | Ralf König |
| – | Les Indomptés (2023) | Blutch | |
Adaptacje filmowe i serialowe
W 1971, wobec zainteresowania ze strony Amerykanów, powstał pierwszy film animowany o Luckym Luke’u. W kolejnych latach powstały liczne adaptacje telewizyjne i kinowe serii komiksowej:
Filmy
- Dzielny szeryf Lucky Luke (Lucky Luke) / Lucky Luke: Miasteczko Daisy (Daisy Town) – film animowany z 1971
- Lucky Luke – Ballada o Daltonach (La Ballade des Dalton) – film animowany z 1978
- Dzielny szeryf Lucky Luke (Les Dalton en cavale) – film animowany z 1983
- Dzielny szeryf Lucky Luke (Lucky Luke) – film aktorski z 1991
- Lucky Luke (Les Dalton) – film aktorski z 2004
- Lucky Luke na Dzikim Zachodzie (Tous à l’Ouest: Une aventure de Lucky Luke) – film animowany z 2007
- Lucky Luke (Lucky Luke) – film aktorski z 2009
Seriale telewizyjne
- Lucky Luke (Lucky Luke) – serial animowany z lat 1984–1992
- Lucky Luke (Lucky Luke) – serial aktorski z 1993
- Nowe przygody Lucky Luke’a (Les Nouvelles Aventures de Lucky Luke) – serial animowany z 2001
Internet
Przypisy
- ↑ Lucky Luke [online] [dostęp 2020-02-08] (fr.).
- ↑ Lucky Luke [online] [dostęp 2020-02-08] (fr.).
- ↑ Philippe MAGNERON, Lucky Luke - BD, informations, cotes [online], bedetheque.com [dostęp 2020-02-08] (fr.).
- ↑ l, Aktualności komiksowe / Strona główna [online], swiatkomiksu.pl [dostęp 2016-11-24].
- ↑ Lucky Luke – podstawowe informacje o serii [KOMIKSY DLA WSZYSTKICH] [online], komiksydisneya.pl [dostęp 2016-11-28].
- ↑ Lucky Luke. Kid Lucky. Uczeń kowboja. Tom 1 [online], Egmont Księgarnia Internetowa [dostęp 2021-04-09] (pol.).
- ↑ Philippe MAGNERON, Lucky Luke – Les albums [online], bedetheque.com [dostęp 2016-12-28].
| Scenariusze komiksów | |
|---|---|
| Książki | |
| Reżyser |
|
