Lukavac

Lukavac

Herb Flaga
Państwo	Bośnia i Hercegowina
Część składowa	Federacja Bośni i Hercegowiny
Kanton	tuzlański
Gmina	Lukavac
Populacja (2013) • liczba ludności	12 061[1]
Kod pocztowy	75300
Położenie na mapie Bośni i Hercegowiny Lukavac
44°33′N 18°31′E/44,550000 18,516667
Strona internetowa

Lukavac – miasto w Bośni i Hercegowinie, w Federacji Bośni i Hercegowiny, w kantonie tuzlańskim, siedziba gminy Lukavac. W 2011 roku liczyło 12 061 mieszkańców, z czego większość stanowili Boszniacy^[1].

Jest miastem o charakterze przemysłowym, położonym we wschodniej Bośni, nad rzeką Sprečą, 15 km od Tuzli. Przebiegają przez niego droga i linia kolejowa z Tuzli do Doboju^[2].

Ślady osadnictwa na tym terenie sięgają czasów prehistorycznych. Na stanowiskach w okolicach Stupara, Bokavićów czy Vasiljevci odnaleziono fragmenty ceramiki z epoki neolitu i brązu^[3].

Okolice Lukavca zamieszkiwano także w średniowieczu. Na wzgórzu Gradina natrafiono na fragmenty murów obronnych i ceramiki z tego okresu. O średniowiecznym osadnictwie świadczą także liczne stećki – kamienne nagrobki – rozsiane po pobliskich wsiach, m.in. w Puračiću, Šikuljach, Babicach i Vasiljevci. Jeden z nich przeniesiono do centrum miasta i ustawiono w parku przy Domu Kultury^[3].

Pierwsze wzmianki o Lukavcu (jako osadzie Donji i Gornji Lukavac) pochodzą z czasów średniowiecznej żupy Smoluća. W dokumentach pojawia się również nazwa Puračić, która, według niektórych badaczy, mogła wywodzić się od imienia wojewody Purče wspomnianego w dokumencie z 1249 roku^[3].

Nazwę Lukavac wiąże się z topografią – „luka” oznaczało nizinne, podmokłe tereny nad rzeką. Sama rzeczka przepływająca przez miasto w dawnych źródłach nosiła nazwy Lukavac, Lukavačka czy Lukavčić. W czasach osmańskich Lukavac wchodził w skład nahiji Smoluća, a sąsiednie wsie – m.in. Bokavići, Poljice i Bistarac – przynależały administracyjnie do innych jednostek. Do dziś zachowały się liczne ślady osmańskiego dziedzictwa^[3].

Gwałtowny rozwój miasta rozpoczął się po 1878 roku, wraz z nadejściem administracji austro-węgierskiej. W 1886 roku wybudowano kolej wąskotorową łączącą Doboj i Tuzlę, a w 1893 roku powstała tu pierwsza w Bośni fabryka sody amoniakalnej. Powstawały nowe ulice, osiedla, budowano domy dla pracowników i urzędników. W 1928 roku wzniesiono kościół katolicki, a wcześniej, jeszcze za czasów monarchii Habsburgów, cerkiew prawosławną i pierwszą bibliotekę (1894)^[3].

W 1962 roku odsłonięto Centralne Mauzoleum w hołdzie ofiarom II wojny, zaprojektowane przez artystę Dragišę Trifkovicia. Po wojnie, w okresie Jugosławii socjalistycznej, Lukavac stał się centrum przemysłowym: powstał kombinat koksochemiczny (1952), zbiornik wodny Modrac (1964) oraz cementownia (1974)^[3].

Po podpisaniu porozumienia z Dayton znalazł się w Federacji Bośni i Hercegowiny^[3].